અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ફરી એકવાર બ્રિક્સ અંગે મોટું નિવેદન આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું છે કે 150 ટકા ટેરિફ લાદવાની ધમકી બાદ પાંચ દેશોનો બ્રિક્સ જૂથ વિખેરાઈ ગયો છે.
ટ્રમ્પે કહ્યું કે અમેરિકન ડોલરને પડકારવાના બ્રિક્સના પ્રયાસોનું કોઈ પરિણામ નહીં આવે. ટ્રમ્પે કહ્યું કે બ્રિક્સ દેશો આપણા ડોલરનો નાશ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તેઓ એક નવું ચલણ રજૂ કરવા માંગે છે. એટલા માટે જ્યારે હું સત્તામાં આવ્યો ત્યારે મેં પહેલી વાત એ કહી કે જે પણ બ્રિક્સ દેશ નવી ચલણ વિશે વાત કરશે તેના પર 150 ટકા ટેરિફ લાદવામાં આવશે.
અમને તમારા ઉત્પાદનો નથી જોઈતા અને આ પછી બ્રિક્સ તૂટી જશે. તેમણે કહ્યું કે મને ખબર નથી કે બ્રિક્સમાં હવે શું થઈ રહ્યું છે. અમે ઘણા સમયથી તેના વિશે કંઈ સાંભળ્યું નથી.
નોંધનીય છે કે બ્રિક્સમાં બ્રાઝિલ, રશિયા, ભારત, ચીન, દક્ષિણ આફ્રિકા, ઇજિપ્ત, ઇથોપિયા, ઈરાન અને સંયુક્ત આરબ અમીરાતનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે, તુર્કી, અઝરબૈજાન અને મલેશિયાએ બ્રિક્સના સભ્ય બનવા માટે અરજી કરી છે. આ ઉપરાંત, ઘણા અન્ય દેશોએ પણ તેમાં જોડાવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી છે.
ટ્રમ્પે કહ્યું કે બ્રિક્સ તૂટી ગયું છે
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તાજેતરમાં બ્રિક્સ પર જોરદાર નિશાન સાધ્યું હતું. ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે અમેરિકા ઇચ્છે છે કે બ્રિક્સ દેશો સમજે કે તેઓ અમેરિકન ડોલરનું સ્થાન લઈ શકતા નથી. જો આવું થશે તો બ્રિક્સ દેશો પર 100 ટકા ટેરિફ લાદવામાં આવશે. ટ્રમ્પે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ ટ્રુથ સોશિયલ પર પોસ્ટ કરીને કહ્યું હતું કે બ્રિક્સ દેશો યુએસ ડોલરના વર્ચસ્વને પડકારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે અને અમે ફક્ત દર્શક છીએ પરંતુ આ હવે કામ કરશે નહીં.
અમે ઇચ્છીએ છીએ કે આ દુશ્મન દેશો ન તો નવી બ્રિક્સ ચલણ બનાવે કે ન તો અમેરિકન ડોલરના વર્ચસ્વને પડકારવા માટે અન્ય કોઈ ચલણને ટેકો આપે. જો આમ નહીં થાય તો બ્રિક્સ દેશો પર 100 ટકા ટેરિફ લાદવામાં આવશે. તમને જણાવી દઈએ કે છેલ્લા કેટલાક સમયથી એવા અહેવાલો આવી રહ્યા છે કે બ્રિક્સ દેશો પોતાનું ચલણ લોન્ચ કરી શકે છે. પરંતુ હવે ટ્રમ્પે આ અંગે બ્રિક્સ દેશોને ખુલ્લી ધમકી આપી છે.
બ્રિક્સ દેશો નવું ચલણ કેમ ઇચ્છે છે?
નવી ચલણની ઇચ્છા રાખવાના ઘણા કારણો છે. તાજેતરના વૈશ્વિક નાણાકીય પડકારો અને અમેરિકાની આક્રમક વિદેશ નીતિઓને કારણે બ્રિક્સ દેશોમાં એક નવી સામાન્ય ચલણની જરૂરિયાત ઊભી થઈ છે. બ્રિક્સ દેશો યુએસ ડોલર અને યુરો પર વૈશ્વિક નિર્ભરતા ઘટાડીને આર્થિક હિતો માટે એક નવી સામાન્ય ચલણ રજૂ કરવા માંગે છે.
આ નવી ચલણની જરૂરિયાત અંગે સૌપ્રથમ ચર્ચા 2022માં 14મા બ્રિક્સ સમિટ દરમિયાન થઈ હતી. તે સમયે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિને કહ્યું હતું કે બ્રિક્સ દેશો એક નવી વૈશ્વિક અનામત ચલણ રજૂ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. આ પછી, એપ્રિલ 2023 માં, બ્રાઝિલના રાષ્ટ્રપતિ લુઇઝ ઇનાસિયો લુલા દા સિલ્વાએ બ્રિક્સ ચલણના પ્રસ્તાવને ટેકો આપ્યો અને કહ્યું કે બ્રિક્સ બેંક જેવી સંસ્થા બ્રાઝિલ અને ચીન વચ્ચે અથવા બ્રાઝિલ અને અન્ય બ્રિક્સ દેશો વચ્ચે વેપાર કરવા માટે નવી ચલણ કેમ ન રાખી શકે?
દક્ષિણ આફ્રિકાના બ્રિક્સ રાજદૂત અનિલ શુક્લાએ જણાવ્યું હતું કે 40 દેશોએ બ્રિક્સમાં જોડાવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. 2023 માં બ્રિક્સ સમિટમાં, છ દેશો – આર્જેન્ટિના, ઇજિપ્ત, ઇથોપિયા, ઈરાન, સાઉદી અરેબિયા અને સંયુક્ત આરબ અમીરાત – ને બ્રિક્સ સભ્યો તરીકે જોડાવા માટે આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. આ દેશો જાન્યુઆરી 2024 માં બ્રિક્સ સંગઠનમાં જોડાયા હતા.
બ્રિક્સ ચલણ યુએસ ડોલર પર કેવી અસર કરશે?
દાયકાઓથી યુએસ ડોલરનું વિશ્વ પર એકપક્ષીય વર્ચસ્વ રહ્યું છે. યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ અનુસાર 1999 થી 2019 દરમિયાન યુએસમાં 96 ટકા આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર ડોલરમાં થયો હતો. એશિયા પેસિફિક ક્ષેત્રમાં 74 ટકા ડોલરમાં થયો હતો અને બાકીના વિશ્વમાં 79 ટકા વેપાર યુએસ ડોલરમાં થયો હતો.
જોકે, તાજેતરના વર્ષોમાં ડોલરનો અનામત ચલણ હિસ્સો ઘટ્યો છે કારણ કે યુરો અને યેનની લોકપ્રિયતા પણ વધી છે. પરંતુ ડોલર હજુ પણ વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતું ચલણ છે. પરંતુ નિષ્ણાતો માને છે કે જો બ્રિક્સ દેશો વેપાર માટે ડોલરને બદલે નવા બ્રિક્સ ચલણનો ઉપયોગ શરૂ કરે છે, તો તે અમેરિકાની પ્રતિબંધો લાદવાની શક્તિને અસર કરી શકે છે. આનાથી ડોલરનું મૂલ્ય ચોક્કસપણે ઘટશે.
શક્ય છે કે તેની અસર અમેરિકામાં સ્થાનિક સ્તરે પણ જોવા મળે. ભારત પણ બ્રિક્સમાં સામેલ છે. ટ્રમ્પે ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં બ્રિક્સ દેશોને ધમકી આપી હતી કે જો બ્રિક્સ દેશોએ યુએસ ડોલરને નબળો પાડવાનો પ્રયાસ કર્યો તો તેઓ તેમના પર 100 ટકા ટેરિફ લાદશે. તેમનો ખતરો બ્રિક્સ જોડાણમાં સમાવિષ્ટ દેશો માટે છે, જેમાં બ્રાઝિલ, રશિયા, ભારત, ચીન, દક્ષિણ આફ્રિકા, ઇજિપ્ત, ઇથોપિયા, ઈરાન અને સંયુક્ત આરબ અમીરાતનો સમાવેશ થાય છે.
આ સાથે તુર્કી, અઝરબૈજાન અને મલેશિયાએ બ્રિક્સના સભ્ય બનવા માટે અરજી કરી છે. આ ઉપરાંત ઘણા અન્ય દેશોએ પણ તેમાં જોડાવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી છે. જોકે, યુએસ ડોલર હજુ પણ વૈશ્વિક વેપારમાં સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતું ચલણ છે અને ભૂતકાળમાં પડકારો હોવા છતાં તે તેની સર્વોપરિતા જાળવી રાખવામાં સફળ રહ્યું છે.
બ્રિક્સના સભ્યો અને અન્ય વિકાસશીલ દેશો કહે છે કે તેઓ વૈશ્વિક નાણાકીય વ્યવસ્થામાં અમેરિકાના વર્ચસ્વથી કંટાળી ગયા છે. બ્રિક્સ દેશો યુએસ ડોલર અને યુરો પર વૈશ્વિક નિર્ભરતા ઘટાડીને તેમના આર્થિક હિતોને વધુ સારી રીતે આગળ વધારવા માંગે છે.
રશિયાએ ડોલર સામે લોબિંગ કર્યું
ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં બ્રિક્સ સમિટમાં રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને અમેરિકા પર ડોલરનું શસ્ત્રીકરણ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો અને તેને મોટી ભૂલ ગણાવી હતી. તે સમયે પુતિને કહ્યું હતું કે ડોલરનો ઉપયોગ કરવાનો ઇનકાર આપણે નથી કરી રહ્યા. પણ જો તેઓ અમને કામ કરવા નથી દેતા તો અમે શું કરી શકીએ? આપણને વિકલ્પો શોધવાની ફરજ પડી છે.
