નવી દિલ્હી: પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (POK) ના સૌથી ઉત્તરીય વિસ્તાર ગિલગિટ બાલ્ટિસ્તાનના (Gilgit Baltistan) લોકો છેલ્લા કેટલાક સમયથી પાકિસ્તાન (Pakistan) સામે વિરોધ પ્રદર્શન (Protest) કરી રહ્યા છે અને તેને ભારતના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખ (Ladakh) સાથે જોડવાની માંગ કરી રહ્યા છે. મોંઘવારી, બેરોજગારીથી પરેશાન આ વિસ્તારના લોકો પાકિસ્તાન સરકારની ભેદભાવપૂર્ણ નીતિઓથી કંટાળી ગયા છે અને હવે ભારત સાથે જોડાવવા માટે પાકિસ્તાન સામે વિરોધ પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે. પ્રદર્શનકારીઓનું કહેવું છે કે દાયકાઓ સુધી પાકિસ્તાનની સરકારોએ તેમની સાથે ભેદભાવ કર્યો અને તેમના વિસ્તારનું શોષણ કર્યું છે.
પાકિસ્તાન સામે થઈ રહેલા વિરોધના ઘણા વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર સામે આવી રહ્યા છે, જેમાં જોઈ શકાય છે કે ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાન (GB) ના લોકો મોટી સંખ્યામાં રસ્તાઓ પર વિરોધ પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે. લોકો માંગ કરી રહ્યા છે કે લદ્દાખના કારગિલ જિલ્લામાં સાકરદુ કારગિલ રોડ ફરીથી ખોલવામાં આવે. તેઓ માંગ કરે છે કે લદ્દાખમાં રહેતા બાલ્ટિસ્તાનના તેમના લોકોને તેમની સાથે રહેવાની મંજૂરી આપવામાં આવે.
છેલ્લા ઘણા દિવસોથી ચાલી રહેલા આ વિરોધમાં લોકો માંગ કરી રહ્યા છે કે પાકિસ્તાન સરકાર દ્વારા તેમની જમીનો પરનો ગેરકાયદેસર કબજો ખતમ કરવામાં આવે અને તેમના વિસ્તારમાં કુદરતી સંસાધનોનું શોષણ બંધ કરવામાં આવે. તેમની એક માંગણી એ છે કે મોંઘવારીને કારણે તેઓ ઘઉં સહિતની તમામ આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ ખરીદી શકતા નથી તેથી સરકારે તેમને સબસિડી આપવી જોઈએ.
પાકિસ્તાનની સેનાએ આ વિસ્તારની જમીનો પર બળજબરીથી કબજો જમાવી લીધો
પાકિસ્તાની સેના ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાનના ગરીબ વિસ્તારોની જમીન અને સંસાધન પર બળજબરીપૂર્વક કબજો કરવાનો દાવો કરી રહી છે. પાકિસ્તાન સરકાર અને GBમાં લોકો વચ્ચે જમીનનો મુદ્દો દાયકાઓથી ચાલી રહ્યો છે પરંતુ 2015થી આ વિવાદ વધુ વકર્યો છે. સ્થાનિકોની દલીલ છે કે આ વિસ્તાર PoKમાં હોવાથી જમીન તેમની છે. તે જ સમયે, વહીવટીતંત્રનું કહેવું છે કે જે જમીન કોઈને આપવામાં આવી નથી, તે પાકિસ્તાન સરકારની છે. આ પ્રદર્શનો વર્ષ 2022ના અંતમાં શરૂ થયા હતા અને નવા વર્ષમાં પણ પાકિસ્તાન સરકાર અને સેના વિરુદ્ધ જમીન હડપ કરવા, ભારે ટેક્સ વસૂલવાને લઈને આ પ્રદર્શનો ચાલુ છે.
પ્રદર્શનોનું ચીન કનેક્શન
પાકિસ્તાન ટૂંક સમયમાં આ વિસ્તારની ઉપરી હુન્ઝા ખીણને ગુપ્ત રીતે ચીનને લીઝ પર આપવા જઈ રહ્યું છે. આ દ્વારા પાકિસ્તાન ચીન-પાકિસ્તાન ઈકોનોમિક કોરિડોર પ્રોજેક્ટમાં ચીનનું રોકાણ વધારીને ચીનનું દેવું ઘટાડવા માંગે છે. આ વિસ્તાર ખનિજોમાં અત્યંત સમૃદ્ધ છે અને ચીન ત્યાં માઇનિંગ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરી શકે છે. જેના કારણે લોકોમાં ભારે રોષ પણ જોવા મળી રહ્યો છે.
પાકિસ્તાનની આર્થિક કટોકટી અને લોકોનો વિરોધ
પાકિસ્તાનની આખી વસ્તી અત્યારે બે ટાઈમની રોટલી અને દાળ માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. દેશમાં ઘઉં, કઠોળ, ખાંડ વગેરેની ભારે અછત છે જેના કારણે તેના ભાવ આસમાને છે. આ સિવાય પાકિસ્તાનની સરકારો આ વિસ્તારના લોકો સાથે ભેદભાવપૂર્ણ વલણ અપનાવી રહી છે. ટીકાકારોનું કહેવું છે કે આ વિસ્તારમાં ઈમરાન ખાનની પીટીઆઈ સત્તામાં છે, તેથી શાહબાઝ શરીફની સરકાર જાણી જોઈને સામાનની સપ્લાયની મંજૂરી નથી આપી રહી.
આ તમામ કારણોને લીધે લોકોની હાલત એટલી દયનીય બની ગઈ છે કે હવે તેઓ એ પાકિસ્તાન છોડીને જવા માગે છે જેની સાથે તેમણે 1947માં રહીને ભારતમાં જોડાવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ગિલગિટ બાલ્ટિસ્તાનના લોકો એટલા ગુસ્સે છે કે તેઓ કાશ્મીર ઘાટી તરફ જતો કારગિલ માર્ગ વેપાર માટે ખોલવાની માંગ સાથે મોટી સંખ્યામાં રસ્તાઓ પર ઉતરી આવ્યા છે.
ભારતથી અલગ થયા બાદ પાકિસ્તાન વિદેશી મદદ પર નિર્ભર
પાકિસ્તાન છેલ્લા 75 વર્ષથી વિદેશી મદદ પર નિર્ભર છે. પાકિસ્તાનના મિત્ર દેશો પણ માને છે કે પાકિસ્તાન હંમેશા તેમની પાસેથી આર્થિક મદદ માંગતું રહે છે. વિપક્ષમાં બેઠેલા પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાને તો વડાપ્રધાન શહેબાઝ શરીફને ભિખારી કહ્યા છે અને કહ્યું છે કે તેઓ દરેક જગ્યાએ ભીખ માંગે છે.
ગુરુવારે જ શહબાઝ શરીફ આર્થિક મદદ લેવા સંયુક્ત આરબ અમીરાત ગયા હતા, જ્યાં તેઓ અબુ ધાબીના શાસક શેખ મોહમ્મદ બિન જાયદ અલ નાહયાનને મળ્યા હતા. આ દરમિયાન તેણે પાકિસ્તાનને બે અબજ ડોલરની લોન આપવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે પૂર રાહતના નામે વધારાના $1 બિલિયનની માંગણી પણ કરી હતી.
જોકે, UAEએ પાકિસ્તાનને વધારાનો ડોલર આપવાનો સ્વીકાર કર્યો ન હતો. પાકિસ્તાન પર પહેલાથી જ UAE પર ઘણું દેવું છે, તે દેવું તાત્કાલિક રોલઓવર કરવાની કોઈ વાત નથી. પાકિસ્તાનને જિનીવા કોન્ફરન્સમાં દેશો અને સંગઠનો પાસેથી લગભગ દસ અબજ ડોલરની મદદ મળી છે.
1971માં, પૂર્વ પાકિસ્તાન (આજનું બાંગ્લાદેશ) પાકિસ્તાનથી અલગ થવાથી ભારે ફટકો પડ્યો અને તે પોતાની જરૂરિયાતો માટે દેવાના બોજ હેઠળ દબાઈ ગયો. પાકિસ્તાને 1972માં અમેરિકા પાસેથી $840 મિલિયન, 1973માં $750 મિલિયન અને 1974માં $100 મિલિયનની લોન લીધી હતી. પાકિસ્તાન અત્યાર સુધીમાં 22 વખત ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ પાસેથી લોન લઈ ચૂક્યું છે.
ભારત માટે ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાન કેમ મહત્વનું છે?
ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે શ્રીનગરમાં પાકિસ્તાન પ્રશાસિત કાશ્મીરને ભારત સાથે ફરીથી જોડવા અંગે નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, ‘જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં સંપૂર્ણ વિકાસનું લક્ષ્ય ગિલગિટ બાલ્ટિસ્તાન પહોંચ્યા પછી જ પ્રાપ્ત થશે, જે પીઓકેનો ભાગ છે. અત્યારે અમે ઉત્તર તરફ ચાલવાનું શરૂ કર્યું છે. અમારી આ યાત્રા ત્યારે પૂર્ણ થશે જ્યારે અમે 22 ફેબ્રુઆરી 1994ના રોજ ભારતની સંસદમાં પસાર કરાયેલા ઠરાવનો અમલ કરીશું અને ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાન સુધીના વિસ્તારને ભારતમાં જોડશું.
