અભિનેતા આમિર ખાને 2009 ની ફિલ્મ “થ્રી ઇડિયટ્સ” માં ફુનસુખ વાંગડુની ભૂમિકા ભજવી હતી. આ પાત્ર તેમની નવીન વિચારસરણી, નવીનતા અને પર્યાવરણ પ્રત્યેની ચિંતા માટે પ્રખ્યાત બન્યું હતું. આમિર ખાનનું પાત્ર લદ્દાખી શિક્ષણવિદ અને પર્યાવરણવાદી સોનમ વાંગચુકથી પ્રેરિત હતું, જે હાલમાં સમાચારમાં છે.
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખને પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો આપવાની માંગણી સાથે ચાલી રહેલ વિરોધ હિંસક બન્યો, જેના પરિણામે ચાર લોકો મૃત્યુ પામ્યા. પરિસ્થિતિને કાબૂમાં લેવા માટે કર્ફ્યુ લાદવામાં આવ્યો. સરકારે આ હિંસા માટે સોનમ વાંગચુકને જવાબદાર ઠેરવ્યા. તેમના NGO નું FCRA લાઇસન્સ રદ કરવામાં આવ્યું અને NSA હેઠળ તેમની ધરપકડ પણ કરવામાં આવી.
ખૂબ જ સરળ જીવનશૈલી જીવતા સોનમ વાંગચુકનો જન્મ 1 સપ્ટેમ્બર, 1966 ના રોજ લેહમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ સોનમ વાંગ્યાલ અને માતાનું નામ સેરિંગ વાંગમો છે. તેમના પિતા રાજ્ય સરકારમાં મંત્રી પણ હતા. તેમના જન્મ સમયે તેમના ગામમાં કોઈ શાળા નહોતી તેથી સોનમની માતાએ તેમને 9 વર્ષની ઉંમર સુધી લદ્દાખી ભાષામાં ભણાવ્યા. બાદમાં તેમણે NIT શ્રીનગરમાંથી એન્જિનિયરિંગની ડિગ્રી મેળવી.
જ્યારે તેઓ હજુ બાળકોને ભણાવતા હતા ત્યારે તેમને સરકારી શિક્ષણની ખામીઓ ખબર પડી. ત્યારબાદ તેમણે તેને સુધારવા માટે ઓપરેશન ન્યૂ હોપ શરૂ કર્યું. ત્યારબાદ તેમણે 1988 માં SECMOL, એક શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક ચળવળની સ્થાપના કરી. તેમણે પહાડી વિસ્તારોમાં પર્યાવરણને અનુકૂળ ઘરો પણ ડિઝાઇન કર્યા.
સોનમને પ્રકૃતિ અને પર્યાવરણ પ્રત્યે ઊંડો પ્રેમ છે. તેમણે પોતાનું ઘર બનાવવા માટે સ્થાનિક માટી, પથ્થર અને લાકડાનો ઉપયોગ કર્યો. તેમણે સૌર ગરમી પ્રણાલીનો ઉપયોગ કર્યો છે અને માટી અને પથ્થરને એવી રીતે ઇન્સ્યુલેટેડ કર્યા છે કે તેમનું ઘર માઇનસ 30 ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાનમાં પણ ગરમ રહે છે.
તેમણે તેમના ઘરના બગીચાને એક નાના વર્કશોપમાં વિકસાવ્યો છે, જેમાં સૌર ઉર્જા અને પાણી વ્યવસ્થાપન પ્રોજેક્ટ્સને જીવંત પ્રદર્શન તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે.
9 ભાષાઓ શીખી
સોનમ વાંગચુકે એક મુલાકાતમાં જણાવ્યું હતું કે તે બાળપણમાં અન્ય ભાષાઓથી અજાણ હતા અને તેના કારણે નવ ભાષાઓ શીખવાની ઇચ્છા થઈ. તે હવે આ બધી ભાષાઓ અસ્ખલિત રીતે સમજે છે અને બોલે છે. સોનમે લદ્દાખી ભાષામાં વિજ્ઞાન અને ગણિત જેવા વિષયો શીખવવા માટે એક ઝુંબેશ પણ શરૂ કરી.
સોનમના જીવનસાથી
સોનમ વાંગચુકના લગ્ન ગીતાંજલી જે. એંગ્મો સાથે થયા છે જેમને ગીતાંજલી જેબી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે એક ઉદ્યોગસાહસિક અને શિક્ષિકા છે. ગીતાંજલીએ આંતરરાષ્ટ્રીય વિકાસ અને ટકાઉ જીવનના ક્ષેત્રમાં પોતાની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. સોનમ અને ગીતાંજલીએ સાથે મળીને લદ્દાખમાં હિમાલયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઓલ્ટરનેટિવ્સ (HILL) ની સ્થાપના કરી.
