પ્રકૃતિની પોતાની એક ભાષા છે, જે આપણે ઘણીવાર સાંભળવાનું ચૂકી જઈએ છીએ. આ વિષય એટલો અનોખો છે કે તેના પર ભાગ્યે જ લખાયું છે, ખાસ કરીને ગુજરાતીમાં. પ્રકૃતિની આ સંનાદી ભાષા એટલે ઝરણાનો કલકલાટ, પવનની સૂસવાટી, પક્ષીઓનું કલરવ અને વૃક્ષોના પાંદડાઓનો ખળભળાટ. આ ભાષા શબ્દો વિનાની છે, પણ લાગણીઓ અને સંદેશાઓથી ભરપૂર છે. ગુજરાતના ગીરના જંગલોમાં સિંહની ગર્જના કે કચ્છના રણમાં પવનની ધૂન આપણને પ્રકૃતિની શક્તિ અને સૌંદર્યની યાદ અપાવે છે. આ ભાષા સમજવા માટે આપણે શાંત ચિત્તે સાંભળવું પડે. ઉદાહરણ તરીકે, ખેડૂતો ઋતુઓના બદલાવને વરસાદના ટીપાં અને પવનની દિશાથી સમજે છે, જે એક પ્રકારની મૌન સંનાદી ભાષા છે.
આધુનિક ટેકનોલોજી, જેમ કે સાઉન્ડ રેકોર્ડિંગ અને બાયો-એકોસ્ટિક્સ, આ ભાષાને ડિજિટલ સ્વરૂપે સાચવી શકે છે, જેથી નવી પેઢી તેની સાથે જોડાય. પરંતુ, ઔદ્યોગિકરણ અને શહેરીકરણને કારણે આ ભાષા ઝાંખી પડી રહી છે. અવાજનું પ્રદૂષણ અને જંગલોનો નાશ આ સંનાદી ભાષાને ડૂબાડી રહ્યા છે. આને બચાવવા, ગુજરાતના ગામડાઓમાં પ્રકૃતિ સંનાદી શિબિરો યોજી શકાય, જ્યાં યુવાનો પ્રકૃતિના અવાજો સાથે જોડાય. શાળાઓમાં પણ આ ભાષાને સમજવાનું શિક્ષણ આપી શકાય. આમ, પ્રકૃતિની સંનાદી ભાષાને સાંભળીને આપણે જીવનની સરળતા અને ઊંડાણને ફરીથી શોધી શકીએ.
પૂણાગામ સુરત – સંજય સોલંકી– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.
