ગુરુવારે સુપ્રીમ કોર્ટે બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા મતદાર યાદીના સુધારણા પર રોક લગાવવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચને આધાર, મતદાર ઓળખપત્ર, રેશનકાર્ડને ઓળખ કાર્ડ તરીકે ગણવા જણાવ્યું હતું. હવે આગામી સુનાવણી 28 જુલાઈએ થશે.
કોર્ટે સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) એટલે કે મતદાર યાદી સુધારણા પર લગભગ 3 કલાક સુધી સુનાવણી કરી. અરજદારોનો આરોપ છે કે મતદાર યાદી સુધારણા નિયમોને અવગણીને કરવામાં આવી રહી છે. મતદારની નાગરિકતા તપાસવામાં આવી રહી છે. આ કાયદાની વિરુદ્ધ છે. આ દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચને પૂછ્યું કે તમે બિહારમાં સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) એટલે કે મતદાર યાદી સુધારણામાં નાગરિકતાના મુદ્દામાં કેમ ઉતરી રહ્યા છો? જો તમે દેશની નાગરિકતા સાબિત કરવાના આધારે જ કોઈ વ્યક્તિનું નામ મતદાર યાદીમાં સામેલ કરો છો તો આ એક મોટી કસોટી હશે. આ ગૃહ મંત્રાલયનું કામ છે. તમારે તેમાં ન જવું જોઈએ.
મતદાર ચકાસણી માટે જરૂરી દસ્તાવેજોમાંથી આધાર કાર્ડને બહાર રાખવા અંગે ચૂંટણી પંચે કહ્યું કે આધાર કાર્ડ નાગરિકતાનો પુરાવો નથી. આના પર સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચને પૂછ્યું કે તમે મતદાર યાદીના વિશેષ સુધારણામાં નાગરિકતાનો મુદ્દો કેમ ઉઠાવી રહ્યા છો? આ ગૃહ મંત્રાલયનો અધિકારક્ષેત્ર છે. જો તમારે નાગરિકતા સુધારણા દ્વારા તપાસવી જ હતી તો તમારે તે વહેલા કરવું જોઈતું હતું. હવે ઘણું મોડું થઈ ગયું છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે સમસ્યા સુધારણા પ્રક્રિયામાં નથી. બલ્કે સમસ્યા આ માટે પસંદ કરેલા સમયની છે.
ન્યાયાધીશ સુધાંશુ ધુલિયા અને ન્યાયાધીશ જોયમાલા બાગચીની બેન્ચ અરજીઓ પર સુનાવણી કરી રહી છે. ન્યાયાધીશ બાગચીએ કહ્યું કે આ સઘન પ્રક્રિયામાં કંઈ ખોટું નથી જેથી બિન-નાગરિકો મતદાર યાદીમાં ન હોય પરંતુ આ ચૂંટણી પહેલા થવું જોઈએ. જસ્ટિસ ધુલિયાએ કહ્યું કે એકવાર મતદાર યાદીને અંતિમ સ્વરૂપ આપીને જાહેર કરવામાં આવે અને તે પછી ચૂંટણીઓ યોજાય પછી કોઈ કોર્ટ તેમાં દખલ કરશે નહીં.
તમે સુધારાને બિહારની ચૂંટણીઓ સાથે કેમ જોડી રહ્યા છો: સુપ્રીમ કોર્ટ
જસ્ટિસ જોયમાલ્યા બાગચીએ ચૂંટણી પંચના વકીલને કહ્યું કે તમે આ પ્રક્રિયાને નવેમ્બરમાં યોજાનારી ચૂંટણીઓ સાથે કેમ જોડી રહ્યા છો? આ એક એવી પ્રક્રિયા છે જે આખા દેશની ચૂંટણીઓથી સ્વતંત્ર હોઈ શકે છે. આ અંગે ચૂંટણી પંચના વકીલે કહ્યું કે આ પ્રક્રિયાનું પાલન કરવામાં આવશે. તેમણે ખાતરી આપી કે કોઈને પણ સાંભળવાની તક આપ્યા વિના મતદાર યાદીમાંથી બાકાત રાખવામાં આવશે નહીં.
‘બહુ મોડું થઈ ગયું છે, તમારે આ કામ વહેલું કરવું જોઈતું હતું’
અગાઉ જસ્ટિસ ધુલિયાએ ચૂંટણી પંચના વકીલને કહ્યું હતું કે નાગરિકતા માટેની પ્રક્રિયામાં પુરાવાઓનું કડક મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ. આ માટે અર્ધ-ન્યાયિક સત્તા હોવી જોઈએ. જો તમારે બિહારમાં મતદાર યાદીના SIR હેઠળ નાગરિકતા તપાસવી હોય, તો તમારે વહેલા પગલાં લેવા જોઈએ. હવે મોડું થઈ ગયું છે. ચૂંટણી પંચે સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું કે બંધારણની કલમ 326 હેઠળ ભારતમાં મતદાર બનવા માટે નાગરિકતા ચકાસણી જરૂરી છે.
અરજીકર્તાના વકીલ ગોપાલ એસ. એ કહ્યું કે બિહારમાં અંતિમ મતદાર યાદી જૂન મહિનામાં જ અસ્તિત્વમાં આવી છે. આ પછી જસ્ટિસ ધુલિયાએ કહ્યું કે ચૂંટણી પંચ તેમાં ન્યાયાધીશો, પત્રકારો અને કલાકારોનો સમાવેશ કરી રહ્યું છે કારણ કે તેઓ પહેલાથી જ જાણીતા છે. આપણે તેને વધુ લાંબો ન ખેંચવો જોઈએ. આપણે શેરીઓમાં ન જવું જોઈએ પરંતુ હાઇવે પર રહેવું જોઈએ. જસ્ટિસ બાગચીએ કહ્યું કે તમારી મુખ્ય દલીલ આધાર કાર્ડને દસ્તાવેજોની શ્રેણીમાંથી બહાર રાખવાની છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે ત્રણ મુદ્દાઓ પર જવાબો માંગ્યા
સુપ્રીમ કોર્ટે ત્રણ મુદ્દાઓ પર ચૂંટણી પંચ પાસેથી જવાબો માંગ્યા છે. સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચના વકીલને કહ્યું કે તેમાં કોઈ શંકા નથી કે કોર્ટ સમક્ષનો મુદ્દો લોકશાહીના મૂળ અને મતદાનના અધિકાર સાથે સંબંધિત છે. અરજદારો માત્ર ચૂંટણી પંચના ચૂંટણી કરાવવાના અધિકારને જ પડકારી રહ્યા નથી પરંતુ તેની પ્રક્રિયા અને સમયને પણ પડકારી રહ્યા છે. આ ત્રણ મુદ્દાઓનો જવાબ આપવાની જરૂર છે.
ચૂંટણી પંચના વકીલે સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે ચૂંટણી પંચ એક બંધારણીય સંસ્થા છે જેનો મતદારો સાથે સીધો સંબંધ છે અને જો મતદારો ન હોય તો અમે અસ્તિત્વમાં રહીશું નહીં. કાયદાની જોગવાઈઓ દ્વારા કમિશનને આમ કરવાની ફરજ પાડવામાં ન આવે ત્યાં સુધી કમિશન કોઈને મતદાર યાદીમાંથી બાકાત રાખવાનો ઇરાદો ધરાવતો નથી અને ન તો તે કરી શકે છે. આપણે ધર્મ, જાતિ વગેરેના આધારે ભેદભાવ કરી શકતા નથી.
