જ્યારે પણ રૂપિયાનું અવમૂલ્યન થાય છે ત્યારે માત્ર રૂપિયો જ પડતો નથી પરંતુ તેની સાથે સાથે દેશની આબરૂનું પણ પતન થાય છે. જ્યારે નરેન્દ્ર મોદી ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી પદે હતા ત્યારે તેમણે પોતાના ભાષણમાં આ વાત કહી હતી પરંતુ હવે નરેન્દ્ર મોદી દેશના વડાપ્રધાન છે છતાં પણ રૂપિયાનું અવમૂલ્યન ચાલુ જ રહ્યું છે. તેમાં પણ શુક્રવારે અત્યાર સુધીમાં એક જ દિવસમાં સૌથી વધુ 46 પૈસાનો રૂપિયાના મૂલ્યમાં ડોલરની સામે ઘટાડો થયો હતો. આ ઘટાડા સાથે જ રૂપિયો ડોલર સામે ઓલટાઈમ લો સ્થિતિએ પહોંચ્યો હતો.
ઈન્ટરબેંક ફોરેન એક્સચેન્જ માર્કેટમાં રૂપિયાનો ભાવ 85.31 પર ખૂલ્યો હતો અને ઘટીને ઓલટાઈમ હાઈ 85.73ની સપાટીએ રૂપિયો પહોંચ્યો હતો. રૂપિયો ઘટવા પાછળ એવું કારણ આપવામાં આવ્યું હતું કે અમેરિકન ચલણમાં મજબૂતી અને વિદેશી મૂડીના સતત પ્રવાહને કારણે રૂપિયો તૂટ્યો છે.ડિસેમ્બર માસના અંતમાં એટલે કે વર્ષના અંતે ચૂકવણી માટેની જવાબદારીઓ માટે આયાતકારો દ્વારા ડોલરની માંગમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. જેને કારણે ડોલર મજબૂત થયો છે. જેથી દબાણ વધતા રૂપિયાનું મૂલ્ય ઘટ્યું છે. જોકે, બીજી તરફ વિશ્વમાં ક્રુડ ઓઈલના ભાવમાં ઘટાડો તેમજ સ્થાનિક ઈક્વિટી બજારોના સકારાત્મક સંકેતોને કારણે રૂપિયાના ઘટાડાની સામે થોડો ટેકો જરૂર જોવા મળ્યો હતો.
ગુરૂવારે પણ રૂપિયો 12 પૈસા તૂટ્યો હતો. જ્યારે તેની આગળના બે સેશનમાં પણ રૂપિયામાં 13 પૈસાનો ઘટાડો થયો હતો. શેરબજારમાં પણ વિદેશી રોકાણકારો દ્વારા વેચવાલી કરવામાં આવી હતી. જેની અસર પણ રૂપિયા પર પડી હતી. એક સમય હતો કે જ્યારે ભારત આઝાદ થયું ત્યારે 1948માં એક ડોલરની કિંમત 4 રૂપિયા બરાબર હતી. કારણ કે આઝાદીના સમયે ભારતની બેલેન્સ શીટમાં કોઈ પણ પ્રકારનું વિદેશી દેવું નહોતું.
1951 બાદ પંચવર્ષીય યોજનાઓ હેઠળ ભારતે વિદેશી લોન લેવાની શરૂઆત કરી. તે સમયે સુધી પણ રૂપિયાને પાઉન્ડની જેમ જોવામાં આવતો હતો, પરંતુ 18 સપ્ટેમ્બર 1949ના રોજ પાઉન્ડ સ્ટર્લિંગની વેલ્યૂ ઓછી થયા બાદ રૂપિયાની જમીન પર ખસકવા લાગી અને રૂપિયાની કિંમત ઓછી થઈ ગઈ. 1960માં વધતા વિદેશી દેવા અને આયાત છતાંય ભારતે એક દાયકા સુધી રૂપિયાને કાબૂમાં રાખ્યો. 1950 અને 60ના દાયકામાં 4.79 પ્રતિ ડોલરના રેટમાં રૂપિયો રહ્યો. જોકે, સતત મળી રહેલી બાહ્ય મદદના કારણે રૂપિયાનું ધોવાણ ઓછું રહ્યું.
પરંતુ 1965ની આસપાસ સ્થિતિ બગડવા લાગી હતી. સરકારના બજેટમાં ગડબડી હતી. બીજું સરકાર પાસે કોઈ જ બચત પણ નહોતી. ઉપરાંત, ભારત-ચીન વચ્ચે 1962નું યુદ્ધ અને ત્યારબાદ પાકિસ્તાન સાથે યુદ્ધની તૈયારીએ સેનાનું બજેટ વધારી દીધું હતું. તે સમયે રૂપિયો તૂટીને 7.57 પ્રતિ ડોલર થઈ ગયો હતો. 1966માં રૂપિયામાં 58%નું ગાબડું પડ્યું હતું. ત્યારથી શરૂ કરીને સતત રૂપિયાનું ધોવાણ જ થતું રહ્યું. સરકારો બદલાતી રહી, કોંગ્રેસની ગઈ અને ભાજપની સરકાર આવી પરંતુ રૂપિયો ક્યારેય મજબૂત થયો નહીં. ક્યારેય તેનું મૂલ્ય વધ્યું નહીં. કાયમ ડોલરની સામે રૂપિયો તૂટતો જ રહ્યો.
વિશ્વમાં વિનિમયમાં પણ દેશો ડોલર જ લેવાનો આગ્રહ રાખે છે. વિશ્વની મહાસત્તા હોવાને કારણે અમેરિકાનો ડોલર આખા વિશ્વમાં માન્ય ચલણ છે. ક્રુડ ઓઈલની ખરીદી વખતે જ મોટાભાગે ડોલરમાં જ ચૂકવણું કરવામાં આવે છે. ભારત વિકાસશીલ દેશ છે. આ સંજોગોમાં રૂપિયાનું મૂલ્ય તૂટે તે સમજી શકાય પરંતુ રૂપિયો આટલી હદે તૂટે તે ખરેખર ચિંતાજનક છે.
રૂપિયો જેમ જેમ તૂટે છે તેમ તેમ આયાતની સામે વધુ ચૂકવણું કરવું પડે છે. દેશની ઈકોનોમી હાલી જાય છે. સરકાર દ્વારા ભૂતકાળમાં રૂપિયાનો તૂટતો અટકાવવા માટે પ્રયાસો કરાયા હતા પરંતુ તે પૂરતા નથી. કેન્દ્ર સરકારે દેશને વિકાસને પંથે લઈ જવાની સાથે સાથે રૂપિયાનો તૂટતો અટકાવવો પણ એટલું જ જરૂરી છે. જો રૂપિયો આમ જ તૂટતો રહેશે તો ભારતમાં ઈકોનોમી ગંભીર સ્થિતિએ પહોંચશે તે નક્કી છે.