ધુરંધર ફિલ્મમાં અક્ષય ખન્નાએ પાકિસ્તાનના રહેમાન ડાકુની ભૂમિકા ભજવી છે, જેની ચર્ચા આ સમયે દરેક જગ્યાએ થઈ રહી છે.રહેમાન ડાકુની છેલ્લી વખત ૧૮ જૂન, ૨૦૦૬ના રોજ ક્વેટામાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. જો કે, આ ધરપકડનો ક્યારેય સત્તાવાર રીતે ખુલાસો કરવામાં આવ્યો ન હતો. આ સમય દરમિયાન, રહેમાન બલોચે પોતે તપાસ અધિકારીઓ સમક્ષ કબૂલ્યું કે તે તેની માતાની હત્યા સહિત ૭૯ ઘટનાઓમાં સામેલ હતો. રહેમાન બલોચ પરનો તપાસ અહેવાલ એક અત્યંત ગુપ્ત સરકારી દસ્તાવેજ હતો, જે ફક્ત તેના ગુનાઓનો પર્દાફાશ જ કરતો નથી, પરંતુ રાજકારણ અને ગુનાખોરી વચ્ચેના ઘૃણાસ્પદ જોડાણને પણ છતું કરે છે.
આ રિપોર્ટમાં ૧૩ વર્ષની ઉંમરે ગુનાહિત કારકિર્દી શરૂ કરનાર રહેમાન બલોચ કેવી રીતે અંડરવર્લ્ડ ડોન બન્યો અને તેણે કેવી રીતે અગ્રણી રાજકારણીઓ, વંશીય જૂથો અને ઉદ્યોગપતિઓ સાથે સંબંધો કેળવ્યા તેની વિગતો આપવામાં આવી છે. કરાંચી બંદર બંને બાજુએ અલગ અલગ દુનિયાથી ઘેરાયેલું છે. એક તરફ મૌલવી તમિઝુદ્દીન ખાન રોડ અને બીજી તરફ એમએ જિન્નાહ રોડ છે.
મૌલવી તમિઝુદ્દીન ખાન રોડ પાર કરતાં શહેરની સૌથી ધનિક વસ્તી અને સૌથી મોંઘાં મનોરંજન સ્થળો મળશે. આ બંદરની બીજી બાજુ, એમ.એ. જિન્નાહ રોડ પાછળ, લ્યારી આવેલું છે, જે ગુનાઓનું કેન્દ્ર છે, જે ગરીબી અને બેરોજગારીમાંથી જન્મેલું છે. કરાંચીની સૌથી જૂની પણ સૌથી ગરીબ ઝૂંપડપટ્ટીઓ શહેરના દક્ષિણથી પશ્ચિમ ભાગ સુધી ફેલાયેલી છે, જ્યાં એક વિશાળ ગુનાહિત સામ્રાજ્ય ખીલી ઊઠ્યું છે.
રસપ્રદ વાત એ છે કે આ જ લ્યારી વિસ્તારમાંથી ઝુલ્ફિકાર અલી ભુટ્ટો અને તેમની પુત્રી બેનઝીર ભુટ્ટો નીકળ્યાં હતાં, જેઓ પાકિસ્તાનનાં વડાં પ્રધાનપદે પહોંચ્યાં હતાં, જ્યારે બાબુ ડાકુ અને રહેમાન બલોચ ગુનાની દુનિયામાં ટોચ પર પહોંચ્યા હતા. આ એક એવા ખૂંખાર ડાકુની વાર્તા છે, જેણે શહેરના એક પછાત વિસ્તારમાં આંખો ખોલી હતી, પરંતુ લ્યારી ગેંગના આ માફિયા ડોનની માત્ર પોલીસ અને સેનાની ગુપ્તચર એજન્સીઓના ઉચ્ચ અધિકારીઓ સુધી જ નહીં, પરંતુ પાકિસ્તાન જેવા દેશના રાષ્ટ્રપતિ સુધી પણ પહોંચ હતી. ભારતની જેમ પાકિસ્તાનમાં પણ રાજકારણ અને ગુનાખોરી સાથે મળીને આગળ ચાલતાં હોય છે.
પાકિસ્તાની સરકારી દસ્તાવેજો અનુસાર, અબ્દુલ રહેમાન અથવા રહેમાન દકાતનો જન્મ ૧૯૭૬માં દાદલ મોહમ્મદને ત્યાં થયો હતો. રહેમાનની માતા દાદલની બીજી પત્ની હતી. રહેમાનના એક પિતરાઈ ભાઈએ કહ્યું કે રહેમાનના પિતાના ચાર ભાઈઓ હતા: દાદ મોહમ્મદ (દાદલ), શેર મોહમ્મદ (શેરુ), બેક મોહમ્મદ (બેકલ) અને તાજ મોહમ્મદ. દાદલે લ્યારીમાં ઘણાં કલ્યાણકારી કાર્યો પણ કર્યાં હતાં. તેમણે બાળકો માટે પુસ્તકાલય, પુખ્ત વયનાં લોકો માટે ઈદગાહ, મહિલાઓ માટે સીવણ અને ભરતકામ કેન્દ્ર અને યુવાનો માટે બોક્સિંગ ક્લબ બનાવી હતી. પરંતુ તપાસ દસ્તાવેજો અને પોલીસ, સેના અને ગુપ્તચર એજન્સીઓના અધિકારીઓ કંઈક અલગ જ વાર્તા કહે છે.
કરાંચીના એક ભૂતપૂર્વ પોલીસ વડાએ કહ્યું કે દાદલ અને તેનો ભાઈ શેરુ બંને ડ્રગ્સના વેપારમાં સામેલ હતા. પોલીસ રેકોર્ડ મુજબ, શેરુ પણ એક હિસ્ટ્રીશીટર હતો. પરંતુ શેરુ દાદલ લ્યારીમાં ડ્રગ્સના વેપાર કે અન્ય ગુનાઓનો એકમાત્ર માસ્ટરમાઇન્ડ નહોતો. ઇકબાલ, ઉર્ફે બાબુ ડાકુની ગેંગ, નજીકના કાલરી વિસ્તારમાં એક મોટું ડ્રગ નેટવર્ક પણ ચલાવતી હતી અને હાજી લાલુની ગેંગ જહાનાબાદ, શેરશાહ કબ્રસ્તાન અને પુરાણા ગોલીમાર જેવા વિસ્તારોમાં ખંડણી, ડ્રગ્સની હેરાફેરી અને ખંડણી રેકેટ ચલાવતી હતી. લ્યારીના ભૂતપૂર્વ પોલીસ અધિક્ષક ફૈયાઝ ખાને જણાવ્યું હતું કે એક જ વ્યવસાયમાં સંકળાયેલી ઘણી ગેંગ વચ્ચે વ્યાવસાયિક હરીફાઈ હતી.
આ ગેંગ વચ્ચેના સંઘર્ષો ઘણી વાર લોહિયાળ અથડામણમાં પરિણમતા હતા. આવી જ એક અથડામણમાં રહેમાન બલોચના કાકા તાજ મોહમ્મદ હરીફ ગેંગના સભ્ય બાબુ ડાકુ દ્વારા માર્યા ગયા હતા. પછી રહેમાને બે ભાઈઓ, રૌફ નાઝીમ અને આરિફ સાથે મિત્રતા કરી, જેમના પિતા, હસન ઉર્ફે હસનૂક પણ ડ્રગ્સના વેપારમાં સામેલ હતા. ડ્રગ્સ અને ગુનામાં પૃષ્ઠભૂમિ ધરાવતા આ બધા યુવાનોની મિત્રતા ધીમે ધીમે એક ગુનાહિત ગેંગમાં વિકસતી ગઈ, જેનું નેતૃત્વ આરિફ નાઝીમ કરી રહ્યો હતો. રહેમાન પાછળથી લીડર બન્યો, પરંતુ મૂળ તો તે આરિફની ગેંગ હતી.
કરાંચી પોલીસના રેકોર્ડ મુજબ, ૧૩ વર્ષની ઉંમરે રહેમાને ૬ નવેમ્બર, ૧૯૮૯ના રોજ કાલાકોટમાં હાજી પિક્ચર રોડ પર ગુલામ હુસૈનની દુકાન પાસે ફટાકડા ફોડવાનો ઇનકાર કરતાં મોહમ્મદ બખ્શ નામના વ્યક્તિને છરી મારીને ઘાયલ કરી દીધો હતો. ગુના તરફ રહેમાનનું આ પહેલું પગલું હતું. ૧૯૯૨માં, રહેમાનનો નદીમ અમીન અને તેના સાથી નન્નુ સાથે ઝઘડો થયો હતો, જેઓ ડ્રગ સપ્લાયર હતા. નદીમ અમીન પણ એક હિસ્ટ્રીશીટર હતો અને તેની સામે લગભગ ૩૦ કેસ નોંધાયેલા હતા. રહેમાન અને આરિફે નદીમ અને નન્નુ બંનેની ગોળી મારીને હત્યા કરી હતી. રહેમાનની આ પહેલી હત્યા હતી. ૧૯૮૮માં રહેમાનના પિતરાઈ ભાઈ ફતેહ મોહમ્મદ બલોચની રશીદ મિન્હાસ રોડ પર આવેલા દાલમિયા વિસ્તારમાં જમીન વિવાદમાં હત્યા કરવામાં આવી હતી. લ્યારીના સાંગો લેનના સુલેમાન બિરોહીના પુત્ર ગફુર પર હત્યાનો આરોપ હતો.
લાલુના પરિવારે આ બદલામાં રહેમાનના પરિવારને નોંધપાત્ર ટેકો આપ્યો હતો. જ્યારે બાબુ ડાકુ દ્વારા તેના કાકા તાજ મોહમ્મદની હત્યા કરવામાં આવી ત્યારે લાલુએ રહેમાનને પોતાના રક્ષણ હેઠળ લીધો હતો. હાજી લાલુ એક અંડરવર્લ્ડ ડોન હતો. લ્યારીમાં ગમે તે ગુનો થયો હોય, લાલુ વિના તે શક્ય ન હતું. રહેમાન જે કંઈ પણ બન્યો તેમાં લાલુના આશ્રયદાતાએ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી. લાલુએ રહેમાનનું રક્ષણ કર્યું કારણ કે ડાકુના ધંધામાં બાબુ લાલુનો દુશ્મન હતો અને લાલુને બાબુનો સામનો કરવા માટે યુવાન અને હિંમતવાન સાથીઓની જરૂર હતી.
જ્યારે રહેમાનની યુવા ગેંગ દ્વારા ગુનાઓ વધવા લાગ્યા, ત્યારે વધતા દબાણ હેઠળ પોલીસે ગેંગને ખતમ કરવાની યોજના બનાવી. ૧૮ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૯૫ ના રોજ આરિફ અને રહેમાન તેમના સાથીઓ સાથે ઉસ્માનાબાદ મિલ્સ વિસ્તારમાં એક ખાલી પાક પાઇપ મિલ્સ બિલ્ડિંગમાં હતા ત્યારે પોલીસે તેમને ઘેરી લીધા હતા. પોલીસ ગોળીબારમાં આરિફનું મોત થયું હતું, પરંતુ રહેમાન દિવાલ કૂદીને ભાગી ગયો હતો. સત્તાવાર રિપોર્ટમાં રહેમાને પણ આ ઘટનાની કબૂલાત કરી હતી.
આ ઘટનાના થોડા મહિના પછી, રહેમાને ૧૮ મે ૧૯૯૫ના રોજ કાલાકોટ પોલીસ સ્ટેશનની હદમાં તેની માતા ખાદીજા બીબીની પણ હત્યા કરી દીધી. રહેમાને અધિકારીઓને જણાવ્યું કે તેણે તેની માતાને તેના જ ઘરમાં ગોળી મારી હતી. તેને શંકા હતી કે તેની માતા પોલીસ બાતમીદાર બની ગઈ છે. હત્યાનું વાસ્તવિક કારણ રહેમાનને તેની માતાના ચારિત્ર્ય પર શંકા હતી અને તેણે તેની માતાની હત્યા હરીફ ગેંગના સભ્ય સાથેના સંબંધોને કારણે કરી હતી. સરકારી રેકોર્ડ મુજબ, ૧૯૯૫માં, અર્ધ લશ્કરી રેન્જર્સે ગેરકાયદેસર શસ્ત્રો અને ડ્રગ્સ રાખવાના આરોપસર રહેમાનની ગોળીબારમાં ધરપકડ કરી હતી. રહેમાને આ કેસમાં અઢી વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યા હતા.
અંગ્રેજી અખબારો ડોન અને ધ નેશને સરકારી પ્રકાશનને ટાંકીને અહેવાલ આપ્યો હતો કે રહેમાન ડાકુ અને તેના ત્રણ સાથીઓ પોલીસ સાથેની અથડામણમાં માર્યા ગયા હતા. સરકારી રિલીઝમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પોલીસે રહેમાન ડાકુની કાર રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ જ્યારે આરોપી ભાગી ગયો ત્યારે પોલીસે ગોળીબાર કરવાની ફરજ પડી હતી. આ પોલીસ એન્કાઉન્ટરને કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યું હતું.
ડોન અખબારના ૧૪ ઓક્ટોબર, ૨૦૦૯ના રોજ અહેવાલ મુજબ રહેમાનની વિધવા ફરઝાનાએ તેમના વકીલો અબ્દુલ મુજીબ પીરઝાદા અને સૈયદ ખાલિદ શાહ દ્વારા સિંધ હાઈ કોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ સરમદ જલાલ ઉસ્માની સમક્ષ અરજી દાખલ કરી હતી, જેમાં આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે તેમના પતિને નકલી એન્કાઉન્ટરમાં મારી નાખવામાં આવ્યો છે. કોર્ટે રાજ્યના ગૃહ સચિવ તેમજ કરાંચી પોલીસને સમન્સ પાઠવ્યા હતા, પરંતુ રહેમાનના પરિવારનાં લોકો હજુ પણ કેસના ચુકાદાની રાહ જોઈ રહ્યા છે. ધુરંધર ફિલ્મમાં પાકિસ્તાનની અસલિયત છતી થઈ હોવાથી પાકિસ્તાનમાં તેનો વિરોધ થઈ રહ્યો છે.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.
