થાઈલેન્ડ અને કંબોડિયા વચ્ચેના સરહદી વિવાદે આજે તા. 24 જુલાઈને ગુરુવારે ખતરનાક વળાંક લીધો છે. બંને દેશોની સેનાઓ તરફથી ગોળીબાર બાદ થાઈલેન્ડે F-16 ફાઇટર જેટથી કંબોડિયન લશ્કરી થાણાઓ પર હુમલો કર્યો છે. થાઈ સેનાના જણાવ્યા અનુસાર, સરહદ પર વધતા તણાવ અને તાજેતરના હુમલાઓના જવાબમાં આ કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી, જેમાં ઓછામાં ઓછા બે થાઈ નાગરિકો માર્યા ગયા હતા અને ઘણા ઘાયલ થયા હતા.
થાઈ સેનાના નાયબ પ્રવક્તા કર્નલ રિચા સુકક્સુવનને પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, અમે યોજના મુજબ લશ્કરી થાણાઓને લક્ષ્ય બનાવીને હવાઈ હુમલા કર્યા હતા. થાઈલેન્ડે સરહદ પર છ F-16 જેટ તૈનાત કર્યા છે, જેમાંથી એકે કંબોડિયામાં એક લશ્કરી થાણાનો નાશ કર્યો છે. ટ
બીજી તરફ, કંબોડિયાના વડા પ્રધાન હુન માનેટે ફેસબુક પર દાવો કર્યો હતો કે થાઈલેન્ડે ઓડર મીંચે અને પ્રેહ વિહાર પ્રાંતોમાં મંદિર વિસ્તારો સહિત તેમના લશ્કરી થાણાઓ પર હુમલો કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું, “કંબોડિયા હંમેશા શાંતિપૂર્ણ ઉકેલના પક્ષમાં રહ્યું છે પરંતુ આપણે આ સશસ્ત્ર આક્રમણ સામે બળનો ઉપયોગ કરવો પડશે.
થાઇલેન્ડ અને કંબોડિયા વચ્ચેનો સરહદી વિવાદ લાંબા સમયથી હેડલાઇન્સમાં છે, જેના કારણે બંને દેશો વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો છે. ગુરુવારે, 24 જુલાઈના રોજ થાઇલેન્ડના સુરિન પ્રાંત અને કંબોડિયાના ઓડર મીંચે પ્રાંતની સરહદ પર સ્થિત પ્રાચીન પ્રસાત તા મુએન થોમ મંદિર પાસે ગોળીબાર થતાં આ વિવાદ વધુ ઘેરો બન્યો. આ અથડામણથી માત્ર લશ્કરી તણાવ જ નહીં પરંતુ બંને દેશો વચ્ચેના રાજદ્વારી સંબંધો પર પણ ગંભીર અસર પડી છે, જેના પરિણામે બંને દેશોએ તેમના રાજદ્વારીઓને પાછા બોલાવી લીધા છે.
વિવાદના ઐતિહાસિક પાસાને સમજો
થાઇલેન્ડ અને કંબોડિયા વચ્ચેનો સરહદ વિવાદ દાયકાઓ જૂનો છે, જેના મૂળિયા ફ્રાન્સ દ્વારા વસાહતી સમયગાળા દરમિયાન દોરવામાં આવેલી સરહદ રેખાઓ સુધી જાય છે. કંબોડિયા 1863 થી 1953 સુધી ફ્રેન્ચ શાસન હેઠળ હતું, અને 1907 માં ફ્રાન્સે કંબોડિયામાં પ્રીહ વિહાર મંદિર અને તેની આસપાસના વિસ્તારને દર્શાવતો નકશો બહાર પાડ્યો.
થાઇલેન્ડ આ નકશાને માન્યતા આપવાનો ઇનકાર કરે છે, અને દાવો કરે છે કે પ્રીહ વિહાર મંદિર અને કેટલાક અન્ય વિસ્તારો, જેમ કે પ્રસત તા મુએન થોમ, તેની સરહદમાં આવે છે. 2008 માં જ્યારે પ્રીહ વિહાર મંદિરને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ જાહેર કરવામાં આવ્યું ત્યારે આ વિવાદ વધુ ઉગ્ર બન્યો, જેને થાઇલેન્ડે તેની સાર્વભૌમત્વ પર હુમલો તરીકે જોયું.
પ્રસાત તા મુએન થોમ થાઈલેન્ડના સુરિન પ્રાંતમાં આવેલું છે, પરંતુ કંબોડિયા તેના પર દાવો કરે છે. આ સ્થળ લાંબા સમયથી બંને દેશો વચ્ચે તણાવનું કેન્દ્ર રહ્યું છે. આ વિસ્તાર વ્યૂહાત્મક અને સાંસ્કૃતિક બંને દ્રષ્ટિકોણથી મહત્વપૂર્ણ છે, અને બંને દેશો તેને તેમના પ્રદેશનો ભાગ માને છે. 24 જુલાઈના રોજ સવારે પ્રસાત તા મુએન થોમ મંદિર નજીક બંને દેશોની સેનાઓ વચ્ચે ગોળીબાર શરૂ થયો. થાઈ સેનાના જણાવ્યા અનુસાર, કંબોડિયન સૈનિકોએ એક સર્વેલન્સ ડ્રોન તૈનાત કર્યું અને છ સશસ્ત્ર સૈનિકો થાઈ લશ્કરી ચોકી પાસે પહોંચ્યા, ત્યારબાદ ગોળીબાર શરૂ થયો.
થાઇલેન્ડે હવાઈ હુમલા કર્યા
તાજેતરની ઘટનાક્રમ પછી થાઇલેન્ડે કંબોડિયન લશ્કરી થાણાઓ પર હવાઈ હુમલા શરૂ કર્યા છે. આ હુમલાઓ પછી બંને દેશો વચ્ચે ભીષણ યુદ્ધનો ભય વધુ ઘેરો બન્યો છે. થાઇલેન્ડે દાવો કર્યો હતો કે કંબોડિયન સેનાએ પહેલા હુમલો કર્યો હતો. તે જ સમયે, કંબોડિયાના સંરક્ષણ મંત્રાલયે આ આરોપને નકારી કાઢ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે થાઇ સૈનિકો ઉશ્કેરણી વિના તેમના ક્ષેત્રમાં ઘૂસણખોરી કરી હતી અને ગોળીબાર શરૂ કર્યો હતો.
આ અથડામણમાં ઓછામાં ઓછા બે સૈનિકો ઘાયલ થયા હતા, અને થાઇલેન્ડ દ્વારા જાહેર કરાયેલા લાઇવસ્ટ્રીમ વીડિયોમાં સ્થાનિક લોકો તેમના ઘરોમાંથી ભાગી જતા અને કોંક્રિટ બંકરોમાં છુપાયેલા જોવા મળ્યા હતા. ગોળીબાર દરમિયાન વિસ્ફોટના અવાજો પણ સંભળાયા હતા.
બુધવારે શરૂઆતમાં, ઉબોન રત્યાથાની પ્રાંતમાં લેન્ડમાઇન વિસ્ફોટમાં એક થાઇ સૈનિકે પોતાનો પગ ગુમાવ્યો હતો અને ચાર અન્ય ઘાયલ થયા હતા. થાઇલેન્ડે દાવો કર્યો હતો કે ખાણો તાજેતરમાં કંબોડિયા દ્વારા નાખવામાં આવી હતી અને તે રશિયન બનાવટની હતી, જે થાઇ સૈન્ય પાસે નથી. કંબોડિયાએ આ આરોપને નકારી કાઢ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે વિસ્ફોટ તેના પ્રેહ વિહાર પ્રાંતમાં થયો હતો.
રાજદ્વારી તણાવ અને કાર્યવાહી
અથડામણો અને લેન્ડમાઇન વિસ્ફોટો બાદ, થાઇલેન્ડે કંબોડિયાના રાજદૂતને હાંકી કાઢ્યા અને તેની ઉત્તરપૂર્વીય સરહદ પરની ઘણી ચોકીઓ બંધ કરી દીધી. જવાબમાં, કંબોડિયાએ ગુરુવારે જાહેરાત કરી કે તે થાઇલેન્ડ સાથેના રાજદ્વારી સંબંધોને સૌથી નીચલા સ્તરે ઘટાડી રહ્યું છે અને બેંગકોકમાં તેના દૂતાવાસમાંથી તમામ સ્ટાફને પાછા ખેંચી રહ્યો છે.
કંબોડિયાએ થાઇલેન્ડથી ફળો, શાકભાજી, ઇંધણ અને ગેસની આયાત તેમજ થાઇ ફિલ્મો અને ટીવી શો પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. આ ઉપરાંત, કેટલાક આંતરરાષ્ટ્રીય ઇન્ટરનેટ અને પાવર સપ્લાય લિક્સ પણ કાપી નાખવામાં આવ્યા હતા.
કંબોડિયાએ મે 2025 માં કંબોડિયન સૈનિકના મૃત્યુ પછી આ મામલો આંતરરાષ્ટ્રીય ન્યાય અદાલત (ICJ) માં લઈ જવાની જાહેરાત કરી છે. તે સમયે પણ બંને દેશો વચ્ચે ગોળીબાર થયો હતો, ત્યારબાદ સરહદ બંધ કરી દેવામાં આવી હતી.
ચીનની ભૂમિકા શું છે?
આ વિવાદમાં ચીન એક મહત્વપૂર્ણ બાહ્ય ખેલાડી તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. તાજેતરના વર્ષોમાં કંબોડિયામાં ચીનનો પ્રભાવ વધ્યો છે, ખાસ કરીને રીમ નેવલ બેઝના નિર્માણ પછી, જ્યાં ચીની નૌકાદળના જહાજો જોવા મળ્યા છે. કંબોડિયાએ તાજેતરમાં જ તેના સૈન્યને મજબૂત બનાવવા માટે નાગરિકો માટે 18 મહિનાની ફરજિયાત લશ્કરી તાલીમ શરૂ કરવાની યોજના જાહેર કરી છે, જેને થાઇલેન્ડ સાથે વધતા તણાવના પ્રતિભાવ તરીકે જોવામાં આવે છે. કંબોડિયાના વડા પ્રધાન હુન માનેટે લશ્કરી બજેટમાં વધારો કરવાની હાકલ કરી છે, અને ચીન તરફથી હથિયારો અને સમર્થન આ નીતિને અમલમાં મૂકવામાં મદદ કરી રહ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે.
