દિવાળીના થોડા દિવસો પહેલા શુક્રવારે સુપ્રીમ કોર્ટે દિલ્હી-એનસીઆરમાં ફટાકડા પરનો પ્રતિબંધ હટાવવાની માંગ કરતી અરજી પર સુનાવણી કરી. કોર્ટે કહ્યું, “દિલ્હી-એનસીઆરમાં ફટાકડા પર પ્રતિબંધ લાદવો લગભગ અશક્ય છે. તે વ્યવહારુ કે આદર્શ નથી.”
મુખ્ય ન્યાયાધીશ બી.આર. ગવઈ અને ન્યાયાધીશ વિનોદ ચંદ્રનની બનેલી બેન્ચે નોંધ્યું હતું કે આવા પ્રતિબંધોનું વારંવાર ઉલ્લંઘન થાય છે. દિલ્હી-એનસીઆરમાં ગ્રીન ફટાકડા બનાવવા અને વેચવાની પરવાનગી માંગતી અરજીઓ પર બેન્ચે પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો.
સુનાવણી દરમિયાન કેન્દ્ર સરકાર અને દિલ્હી-એનસીઆરમાં રાજ્યોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ દલીલ કરી હતી કે બાળકોને તહેવાર ઉજવવા દો. તેમને કોઈપણ સમય મર્યાદા કે પ્રતિબંધો વિના ફટાકડા ફોડવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ.
અગાઉ 26 સપ્ટેમ્બરના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે પ્રમાણિત ગ્રીન ફટાકડાના ઉત્પાદનને મંજૂરી આપી હતી પરંતુ શરત રાખી હતી કે કોર્ટની પરવાનગી વિના તેમને એનસીઆરમાં વેચવા ન જોઈએ. દિલ્હી-એનસીઆરમાં દિલ્હી અને ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને હરિયાણાના 16 જિલ્લાઓનો સમાવેશ થાય છે.
દિલ્હી-એનસીઆરમાં 7 વર્ષ માટે ફટાકડા પર પ્રતિબંધ
2017 માં સુપ્રીમ કોર્ટે સૌપ્રથમ દિલ્હી-એનસીઆરમાં ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો અને ગ્રીન ફટાકડા ફોડવાનો આદેશ આપ્યો હતો. ત્યારબાદ 2018 માં સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રતિબંધ 2024 સુધી અમલમાં રહ્યો પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટ અને સરકારી ડેટા અનુસાર પ્રદૂષણનું સ્તર નોંધપાત્ર રીતે ઘટ્યું ન હતું. વધુમાં લોકોએ વારંવાર પ્રતિબંધનું ઉલ્લંઘન કર્યું.
આ કારણોસર દિવાળી પર પ્રતિબંધનું ઉલ્લંઘન થયા પછી કોર્ટે દિલ્હીમાં તમામ પ્રકારના ફટાકડાના ઉત્પાદન, સંગ્રહ, વેચાણ અને ફોડવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. 19 ડિસેમ્બર, 2024 ના રોજ દિલ્હી સરકારે 2025 ના સમગ્ર વર્ષ માટે ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂકતો એક જાહેરનામું બહાર પાડ્યું હતું.
કોર્ટે પૂછ્યું, “શું પ્રતિબંધથી પ્રદૂષણ ઓછું થયું?”
શુક્રવારે સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે એ પણ પૂછ્યું કે શું 2018 થી લાગુ પડેલા ફટાકડા પરના સંપૂર્ણ પ્રતિબંધની કોઈ વાસ્તવિક અસર પડી છે કે હવાની ગુણવત્તામાં સુધારો થયો છે. જવાબમાં સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે પ્રદૂષણનું સ્તર લગભગ સમાન રહ્યું છે. જોકે કોવિડ-19 લોકડાઉન દરમિયાન ઉદ્યોગો અને વાહન પ્રવૃત્તિ બંધ થતાં પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થયો હતો.
