સ્પેસએક્સનું અવકાશયાન રવિવારે આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક પર પહોંચ્યું જે એક દિવસ પહેલા જ ઉડાન ભરીને યુએસ સ્પેસ એજન્સી નાસાના અવકાશયાત્રીઓ બુચ વિલ્મોર અને સુનિતા વિલિયમ્સના સ્થાને અન્ય અવકાશયાત્રીઓને તૈનાત કરવા માટે પહોંચ્યું હતું. આ સાથે વિલિયમ્સ અને વિલ્મોરની વાપસીનો માર્ગ મોકળો થયો. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, જાપાન અને રશિયાનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા ચાર નવા અવકાશયાત્રીઓ આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ સ્ટેશન પર પહોંચ્યા છે. તેઓ વિલિયમ્સ અને વિલ્મોર પાસેથી સ્ટેશન વિશે માહિતી મેળવવામાં થોડા દિવસો વિતાવશે.
એલોન મસ્કની કંપની સ્પેસએક્સનું અવકાશયાન ડ્રેગન લગભગ 28 કલાક પછી આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક પર પહોંચ્યું છે. આજે 16 માર્ચના રોજ તે ભારતીય સમય મુજબ સવારે 9:40 વાગ્યે ડોક થયું અને હેચ સવારે 11:05 વાગ્યે ખુલ્યું. આ અવકાશયાન ભારતીય મૂળના અમેરિકન અવકાશયાત્રીઓ સુનિતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલ્મોરને પૃથ્વી પર પાછા લાવશે, જેઓ 9 મહિનાથી અવકાશ મથકમાં ફસાયેલા છે.
ચાર સભ્યોની ક્રૂ-10 ટીમે શનિવારે ભારતીય સમય મુજબ સવારે 4:30 વાગ્યે સ્પેસએક્સના ફાલ્કન 9 રોકેટ પર ઉડાન ભરી હતી. તેને કેનેડી સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ક્રૂ-10 અવકાશ મથક પર પહોંચ્યા પછી, ક્રૂ-9 અવકાશયાત્રીઓ નિક હેગ, એલેક્ઝાન્ડર ગોર્બુનોવ, સુનિતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલ્મોર સાથે ડ્રેગન અવકાશયાનમાં પૃથ્વી પર પાછા ફરશે. આ ચાર અવકાશયાત્રીઓ 19 માર્ચે અવકાશ મથકથી પૃથ્વી પર પાછા ફરી શકે છે.
સુનિતા અને બુચ બોઇંગ અને નાસાના સંયુક્ત ‘ક્રૂ ફ્લાઇટ ટેસ્ટ મિશન’ પર ગયા હતા. આમાં સુનિતા એક અવકાશયાન પાઇલટ હતી. તેમની સાથે આવેલા બુચ વિલ્મોર આ મિશનના કમાન્ડર હતા. તે બંને આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (ISS) માં 8 દિવસ રહ્યા પછી પૃથ્વી પર પાછા ફરવાના હતા.
આ મિશન માટે બોઇંગનું સ્ટારલાઇનર અવકાશયાન 5 જૂન 2024 ના રોજ રાત્રે 8:22 વાગ્યે એટલાસ V રોકેટ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ અવકાશયાન 6 જૂને રાત્રે 11:03 વાગ્યે અવકાશ મથક પર પહોંચ્યું. તે રાત્રે 9:45 વાગ્યે આવવાનું હતું પરંતુ થ્રસ્ટરમાં સમસ્યા હતી.
આ મિશનનો ઉદ્દેશ્ય અવકાશયાનની અવકાશયાત્રીઓને અવકાશ મથક સુધી લઈ જવા અને ત્યાંથી પાછા ફરવાની ક્ષમતા સાબિત કરવાનો હતો. અવકાશયાત્રીઓએ અવકાશ મથક પરના તેમના 8 દિવસ દરમિયાન સંશોધન અને અનેક પ્રયોગો પણ કરવા પડ્યા. આ મિશન દરમિયાન તેમણે અવકાશયાન જાતે પણ ઉડાડવું પડ્યું.
સ્ટારલાઇનર મિશન દરમિયાન 28 પ્રતિક્રિયા નિયંત્રણ થ્રસ્ટર્સમાંથી 5 નિષ્ફળ ગયા. 25 દિવસમાં 5 હિલીયમ લીક પણ થયા હતા. થ્રસ્ટર્સને પ્રોપેલન્ટ પહોંચાડવા માટે હિલિયમ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આવી સ્થિતિમાં અવકાશયાનના સુરક્ષિત પાછા ફરવા અંગે ચિંતા હતી. ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી નાસાએ નક્કી કર્યું કે સ્ટારલાઇનર અવકાશયાન સુનિતા અને બુચ વિલ્મોરને પરત કરવા માટે સલામત નથી તેથી તેણે 6 સપ્ટેમ્બરના રોજ અવકાશયાત્રીઓ વિના સ્ટારલાઇનર અવકાશયાન પૃથ્વી પર પાછું બોલાવી લીધું.
હવે સ્પેસએક્સને સ્પેસ સ્ટેશનમાં ફસાયેલા અવકાશયાત્રીઓને પાછા લાવવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. સ્પેસએક્સનું ડ્રેગન અવકાશયાન દર થોડા મહિને ચાર અવકાશયાત્રીઓને અવકાશ મથકે લઈ જાય છે અને અગાઉના ક્રૂને પૃથ્વી પર પાછા લાવે છે. જ્યારે સ્પેસએક્સે 28 સપ્ટેમ્બર 2024 ના રોજ ક્રૂ 9 મિશન શરૂ કર્યું ત્યારે તેમાં 4 અવકાશયાત્રીઓ હતા પરંતુ સુનિતા અને બુચને કારણે બે બેઠકો ખાલી રાખવામાં આવી હતી. આ પછી 25 ઓક્ટોબરના રોજ આ અવકાશયાનમાં અગાઉના ક્રૂ-8 મિશનના 4 અવકાશયાત્રીઓ પૃથ્વી પર પાછા ફર્યા.
15 માર્ચે સ્પેસએક્સે 4 અવકાશયાત્રીઓ સાથે ક્રૂ-10 મિશન લોન્ચ કર્યું. આ અવકાશયાત્રીઓ 16 માર્ચે અવકાશ મથક પર પહોંચ્યા હતા. હવે ક્રૂ-9 ના બે અવકાશયાત્રીઓ સુનિતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલ્મોરને પાછા લાવવામાં આવી રહ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો હવામાન અનુકૂળ રહેશે તો બંને ફસાયેલા અવકાશયાત્રીઓને આવતા અઠવાડિયે ફ્લોરિડાના દરિયાકાંઠા નજીકના પાણીમાં ઉતારવામાં આવશે.
