રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાની ગોલ્ડ સ્કીમ – સોવરેન ગોલ્ડ સ્કીમ બંધ કરવામાં આવી છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સોનાના ભાવમાં થયેલા ભારે વધારાને કારણે સરકાર માટે આ યોજના ચાલુ રાખવી મુશ્કેલ બની રહી હતી. વૈશ્વિક બજારમાં સોનાનો ભાવ પ્રતિ ઔંસ 2,800 રૂપિયાને પાર કરી ગયો છે.
ભારતમાં પણ સોનાનો ભાવ 84,900 રૂપિયા પ્રતિ 10 ગ્રામ પર પહોંચી ગયો છે. સોનાના ભાવમાં વધુ મોટો ઉછાળો આવવાના સંકેતો મળી રહ્યા છે. કોમોડિટી બજારના નિષ્ણાતો માને છે કે ટ્રમ્પના ટેરિફ નિર્ણય પછી સોનાના ભાવમાં વધુ વધારો જોવા મળી શકે છે.
બીજી તરફ સોવરિન ગોલ્ડ બોન્ડ (SGB) બંધ થવાથી રોકાણકારો માટે સોનામાં રોકાણ કરવાનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ સમાપ્ત થઈ ગયો છે. આ યોજના એવી હતી કે તેણે રોકાણકારોને સસ્તા દરે સોનું ખરીદવાની તક આપી. RBI વેબસાઇટ અનુસાર તેની મેચ્યુરીટી 8 વર્ષે હતી. SGB નો નિશ્ચિત વ્યાજ દર 2.5% હતો. આ સિવાય 8 વર્ષમાં સોનાના ભાવમાં જે પણ વધારો થયો છે. તેને પણ આ જ ફાયદો મળ્યો હોત.
SGB હેઠળ મળતા વ્યાજ પર કર લાગતો હતો પરંતુ જો પરિપક્વતા પૂર્ણ થાય તો મૂડી લાભ કરમુક્ત ગણવામાં આવતો હતો. હવે આ યોજનાના અંત સાથે રોકાણકારો માટે સોનામાં રોકાણ કરવાની એક મોટી તક સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. આનો અર્થ એ થયો કે હવે સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડનો કોઈ નવો હપ્તો નહીં આવે. જૂના હપ્તા જે પહેલાથી જ આવી ગયા છે તે પરિપક્વતા સુધી રહેશે. ભારત સરકારે આ યોજના 2015 માં શરૂ કરી હતી.
SGB યોજના બંધ કરવા અંગે સરકારે શું કહ્યું?
આર્થિક બાબતોના સચિવ અજય સેઠે જણાવ્યું હતું કે સરકારના ઉધાર ખર્ચને ધ્યાનમાં રાખીને સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ (SGB) યોજના બંધ કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું, આ નિર્ણયો બજારમાંથી લોન એકત્ર કરવા અને બજેટ ફાઇનાન્સિંગના હેતુથી લેવામાં આવે છે. આ એસેટ ક્લાસને ટેકો આપવો જોઈએ કે નહીં તે જોવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. આવી સ્થિતિમાં સરકારને થતા નુકસાનને ધ્યાનમાં રાખીને, તેને ચાલુ ન રાખવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે SGB યોજના (સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ યોજના) બંધ થવાના માર્ગે છે. જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે શું સરકાર સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ યોજના બંધ કરવા જઈ રહી છે ત્યારે નાણામંત્રી સીતારમણે જવાબ આપ્યો કે હા, અમે આ માર્ગ પર છીએ. તમને જણાવી દઈએ કે નાણામંત્રી દ્વારા રજૂ કરાયેલા મોદી 3.0 ના પૂર્ણ બજેટમાં ઘણી મોટી જાહેરાતો કરવામાં આવી હતી પરંતુ SGB યોજના વિશે કોઈ ચર્ચા થઈ ન હતી.
હવે રોકાણના કયા વિકલ્પો છે?
સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ સ્કીમ બંધ થયા પછી હવે સોનામાં રોકાણ કરવા માટે ગોલ્ડ ETF અને ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડનો વિકલ્પ બાકી રહ્યો છે. આ બંનેમાં રોકાણ સેકન્ડરી માર્કેટમાં કરી શકાય છે. જરૂરિયાત મુજબ આ સોનું ખરીદી અને વેચી શકો છો. જોકે, આ બે વિકલ્પોમાં રોકાણ કરવું ભૌતિક સોનામાં રોકાણ કરવા કરતાં વધુ સરળ છે કારણ કે તેનો વાસ્તવિક અને નકલી સોના સાથે કોઈ સંબંધ નથી.
ગોલ્ડ ETF શું છે?
ગોલ્ડ ETF ભૌતિક સોનાના ભાવને ટ્રેક કરે છે. જો ભૌતિક સોનાના ભાવમાં વધઘટ થાય છે. તો ETF સોનાના ભાવમાં પણ વધઘટ થાય છે. ગોલ્ડ ETF માં રોકાણ એક્સચેન્જ દ્વારા કોઈપણ બ્રોકરેજ પ્લેટફોર્મ દ્વારા કરી શકાય છે. ગોલ્ડ ETFનું મૂલ્ય સોનાના ભાવ પર આધારિત છે. આનું કારણ એ છે કે ગોલ્ડ ઇટીએફ તેના નાણાં ભૌતિક સોનામાં રોકાણ કરે છે. ગોલ્ડ ETF ના એક યુનિટનું મૂલ્ય એક ગ્રામ સોના જેટલું થાય છે.
ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ
ગોલ્ડ ETF ઉપરાંત ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ પણ એક સારો રોકાણ વિકલ્પ છે. ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ એ ઓપન-એન્ડેડ ફંડ્સ છે જે ગોલ્ડ ETF ના યુનિટ્સમાં રોકાણ કરે છે. દરેક ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં એક ફંડ મેનેજર હોય છે જે રોકાણ સંબંધિત નિર્ણયો લે છે. ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ સ્કીમના યુનિટ્સમાં નેટ એસેટ વેલ્યુ (NAV) હોય છે. ગોલ્ડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડની સંપત્તિનું સંચાલન ફંડ મેનેજર દ્વારા કરવામાં આવે છે.
