કોંગ્રેસ સાંસદ શશિ થરૂરે 1975માં લાદવામાં આવેલી કટોકટી પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. તાજેતરના એક લેખમાં તેમણે કહ્યું છે કે તેને ફક્ત ભારતીય ઇતિહાસના ‘કાળા પ્રકરણ’ તરીકે યાદ રાખવાને બદલે આપણે તેમાંથી પાઠ શીખવો જોઈએ. ગુરુવારે મલયાલમ ભાષાના અખબાર ‘દીપિકા’માં પ્રકાશિત થયેલા તેમના લેખમાં શશિ થરૂરે કહ્યું હતું કે શિસ્ત અને વ્યવસ્થા માટે લેવામાં આવેલા પગલાં ક્યારેક એવી ક્રૂરતામાં ફેરવાઈ જાય છે જેને કોઈપણ રીતે વાજબી ઠેરવી શકાય નહીં.
નસબંધી અભિયાન એક મનસ્વી નિર્ણય છે: થરૂર
50 વર્ષ પહેલાં 25 જૂન 1975ના રોજ તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીએ દેશમાં કટોકટી લાદી હતી જે 21 માર્ચ 1977 સુધી અમલમાં રહી. થરૂરે પોતાના લેખમાં ઇન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધી દ્વારા ચલાવવામાં આવતી બળજબરી નસબંધી અભિયાનને ‘ક્રૂરતાનું ઉદાહરણ’ ગણાવ્યું હતું. તેમણે લખ્યું, “ગરીબ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે હિંસા અને દબાણનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો. નવી દિલ્હી જેવા શહેરોમાં ઝૂંપડપટ્ટીઓ નિર્દયતાથી તોડી પાડવામાં આવી. હજારો લોકો બેઘર થઈ ગયા અને તેમના પર કોઈ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું નહીં. થરૂરના મતે આ ઝુંબેશ એક મનસ્વી અને ક્રૂર નિર્ણય હતો જેની લોકોના જીવન પર ઊંડી નકારાત્મક અસર પડી.
થરૂરે તેમના લેખમાં ભાર મૂક્યો હતો કે લોકશાહીને હળવાશથી ન લેવી જોઈએ. તેમણે તેને ‘કિંમતી વારસો’ તરીકે વર્ણવ્યું, જેનું સતત રક્ષણ કરવું જરૂરી છે. તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે સત્તા કેન્દ્રિત કરવાનો, અસંમતિને દબાવવાનો અને બંધારણને બાયપાસ કરવાનો અસંતોષ અનેક સ્વરૂપોમાં ફરી આવી શકે છે.
થરૂરે કહ્યું કે ઘણીવાર રાષ્ટ્રીય હિત અથવા સ્થિરતાના નામે આવા કાર્યો વાજબી ઠેરવવામાં આવે છે. આ અર્થમાં કટોકટી એક ચેતવણી તરીકે ઉભી છે. તેમણે તારણ કાઢ્યું કે લોકશાહીના રક્ષકોએ હંમેશા સતર્ક રહેવું પડશે જેથી આવી પરિસ્થિતિઓ ફરીથી ઊભી ન થાય. થરૂરનો આ લેખ કટોકટીના 50 વર્ષ પૂર્ણ થાય તે પહેલાં આવ્યો છે.
