નવી દિલ્હીઃ ભારતમાં ધનતેરસના શુભ દિવસે સોના-ચાંદી ખરીદવાનું મહત્ત્વ છે, ત્યારે આ વર્ષે રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયાએ પણ ધનતેરસના પર્વ પર સોનું ખરીદયું છે. આરબીઆઈએ ખાનગીમાં બ્રિટનથી 102 ટન ગોલ્ડ મંગાવ્યું છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)એ પણ ધનતેરસ પર ખરીદી કરી છે. બ્રિટનથી ભારતમાં 102 ટન સોનાનું નવું કન્સાઇનમેન્ટ આયાત કરવામાં આવ્યું છે. બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડમાંથી 102 ટન સોનું રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યું છે. અગાઉ આરબીઆઈએ મે મહિનામાં બ્રિટનમાંથી 100 ટન સોનું આયાત કર્યું હતું. સપ્ટેમ્બરના અંતે આરબીઆઈ પાસે કુલ 855 ટન સોનું હતું, જેમાંથી 510.5 ટન હવે ભારતમાં રાખવામાં આવ્યું છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા પાસેથી સોનાની માંગનું આ પગલું વ્યૂહરચનામાં ફેરફાર દર્શાવે છે. વધતા જતા ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને કારણે સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા વિદેશમાં રાખેલ તેનું સોનું ભારતમાં લાવી રહી છે, જેથી સોનું સુરક્ષિત રહે.
બ્રિટનમાંથી સોનું કેવી રીતે આવે છે?
સપ્ટેમ્બર 2022 થી ભારતે 214 ટન સોનું પાછું લાવ્યું છે જે સંપત્તિને ઘરની નજીક લાવવાની આરબીઆઈ અને સરકારની પ્રાથમિકતા દર્શાવે છે. સરકારી અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, આ અનામતને સ્થાનિક સ્તરે રાખવાથી વૈશ્વિક તણાવ વચ્ચે ફુગાવા અને અર્થતંત્રને લગતી સુરક્ષામાં વધારો થાય છે. આ સોનું બ્રિટનથી વિમાનો અને અન્ય માધ્યમો દ્વારા ગુપ્ત રીતે લાવવામાં આવે છે.
ગીરવે મૂકેલું 100 ટન સોનું મે મહિનામાં પાછું મંગાવવામાં આવ્યું હતું
મે મહિનાના પ્રારંભમાં ભારતે યુકેમાંથી 100 ટન સોનું પાછું મંગાવ્યું હતું જે 1990ના દાયકા દરમિયાન જમા કરવામાં આવ્યું હતું. તે સમયે સરકારે બેલેન્સ ઓફ પેમેન્ટ કટોકટી દરમિયાન વિદેશી બેંકો પાસે જામીન તરીકે સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું. જેથી વિદેશમાંથી નાણાં આવી શકે અને ભારતની અર્થવ્યવસ્થા સુધરી શકે. જો કે આજે ભારતની સ્થિતિ મજબૂત છે. આવી સ્થિતિમાં, ઉદ્દેશ્ય કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં તેનો લાભ લેવાને બદલે પૈસા સુરક્ષિત રાખવાનો છે.
ભારતનું આટલું સોનું હજુ પણ ઈંગ્લેન્ડમાં છે
ભારતનો 324 ટન સોનાનો ભંડાર બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડ અને બેંક ફોર ઈન્ટરનેશનલ સેટલમેન્ટની દેખરેખ હેઠળ છે. આ બંને બેંકો યુકેમાં આવેલી છે. તેના સુરક્ષિત બુલિયન વેરહાઉસ માટે જાણીતી બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડ 1697 થી વૈશ્વિક કેન્દ્રીય બેંકો માટે કિંમતી ધાતુઓનો સંગ્રહ કરી રહી છે, જેનાથી તે લંડન બુલિયન માર્કેટના પ્રવાહિતા લાભોનો લાભ લઈ શકે છે.
જો આપણે ભારતના વિદેશી ભંડાર પર નજર કરીએ તો સોનું હવે 9.3% છે, જે માર્ચમાં 8.1% કરતા વધુ છે. સોનાના ભાવમાં વધારો થયો છે ત્યારે આવું બન્યું છે. હાલમાં મુંબઈમાં તે 78,745 પ્રતિ 10 ગ્રામ છે અને આવતા વર્ષે 85,000 પ્રતિ 10 ગ્રામ સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે.
RBI શા માટે સોનું ખરીદે છે?
સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા સોનાને સ્ટોકમાં રાખવાનો હેતુ મુખ્યત્વે ફુગાવા અને વિદેશી વિનિમય જોખમો સામે હેજ તરીકે વિદેશી ચલણ અસ્કયામતોના આધારને વૈવિધ્યસભર બનાવવાનો છે. આરબીઆઈએ ડિસેમ્બર 2017થી બજારમાંથી નિયમિતપણે સોનું એકત્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું છે. દેશના કુલ વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં સોનાનો હિસ્સો ડિસેમ્બર 2023ના અંતે 7.75 ટકાથી વધારીને એપ્રિલ 2024ના અંત સુધીમાં લગભગ 8.7 ટકા કરવાનો હતો.
RBI સોનું ક્યાં રાખે છે?
દેશની અંદર મુંબઈ અને નાગપુરમાં મિન્ટ રોડ પર આવેલી RBI બિલ્ડિંગમાં આવેલી તિજોરીઓમાં સોનું રાખવામાં આવે છે. વર્લ્ડ ગોલ્ડ કાઉન્સિલના અહેવાલ મુજબ વૈશ્વિક કેન્દ્રીય બેંકો અત્યાર સુધીના તમામ સોનામાંથી લગભગ 17 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે અને 2023 ના અંત સુધીમાં અનામત 36,699 મેટ્રિક ટન (MT) ને વટાવી જશે.
