રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ આ વર્ષે 30 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં ઓનલાઈન (Online), પોઈન્ટ-ઓફ-સેલ અને એપ્લિકેશનમાં વ્યવહારોમાં ઉપયોગમાં લેવાતા તમામ ક્રેડિટ અને ડેબિટ કાર્ડ (Credit Card And Debit Card) ડેટાને (Data) યૂનિક ટોકન (Unique Token) સાથે બદલવાનું ફરજિયાત બનાવ્યું છે. જે અંગેની સમયમર્યાદા જુલાઈથી શરૂ કરીને ત્રણ મહિના લંબાવવામાં આવી હતી. RBI અનુસાર ટોકનાઇઝેશનનો અર્થ “ટોકન” તરીકે ઓળખાતા વૈકલ્પિક કોડ સાથે મૂળ કાર્ડની (Card) વિગતોને બદલવાનો છે. ટોકનાઇઝ્ડ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શન (Tokenized Card Transactions) સુરક્ષિત માનવામાં આવે છે કારણ કે વ્યવહારની પ્રક્રિયા દરમિયાન વાસ્તવિક કાર્ડ વિગતો વેપારી સાથે શેર કરવામાં આવતી નથી.
કાર્ડધારક ટોકન વિનંતીકર્તા દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલી એપ્લિકેશન પર રિક્વેસ્ટ કરીને કાર્ડ પર ટોકન મેળવી શકે છે. ટોકન વિનંતીકર્તા વિનંતીને કાર્ડ નેટવર્ક પર ફોરવર્ડ કરશે, જે કાર્ડ રજૂકર્તાની સંમતિ સાથે, કાર્ડ, ટોકન વિનંતીકર્તા અને ઉપકરણના સંયોજનને અનુરૂપ ટોકન જારી કરશે. આ સેવાનો લાભ લેવા માટે ગ્રાહકે કોઈ ફી ચૂકવવાની રહેશે નહીં.
ટોકનાઇઝેશન ફક્ત અધિકૃત કાર્ડ નેટવર્ક દ્વારા જ થઈ શકે છે અને અધિકૃત સંસ્થાઓની યાદી આરબીઆઈની વેબસાઇટ પર ઉપલબ્ધ છે. મોબાઇલ ફોન અથવા ટેબ્લેટ દ્વારા ટોકન્સને તમામ ઉપયોગની ચેનલ (દા.ત., કોન્ટેક્ટલેસ કાર્ડ વ્યવહારો, QR કોડ્સ દ્વારા ચૂકવણી, એપ્લિકેશન્સ વગેરે) માટે પરવાનગી આપવામાં આવી છે. ગ્રાહક તેના કાર્ડને ટોકનાઇઝ કરવું કે નહીં તે પસંદ કરી શકે છે. જે લોકો ટોકન જનરેટ કરવા માંગતા નથી તેઓ વ્યવહાર કરતી વખતે કાર્ડની વિગતો જાતે દાખલ કરીને પહેલાની જેમ વ્યવહાર કરવાનું ચાલુ રાખી શકે છે.
ટોકનાઇઝેશન પછી ગ્રાહકના કાર્ડની વિગતો સુરક્ષિત છે?
વાસ્તવિક કાર્ડ ડેટા, ટોકન અને અન્ય સંબંધિત વિગતો અધિકૃત કાર્ડ નેટવર્ક દ્વારા સુરક્ષિત મોડમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવે છે. ટોકન વિનંતી કરનાર પ્રાઈમરી એકાઉન્ટ નંબર (PAN), એટલે કે કાર્ડ નંબર અથવા અન્ય કોઈપણ કાર્ડ વિગતો સ્ટોર કરી શકતો નથી. કાર્ડ નેટવર્કને સુરક્ષા માટે ટોકન વિનંતીકર્તાને પ્રમાણિત કરવાની પણ જરૂર છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ પ્રમાણે સ્વીકૃત ધોરણો સાથે સુસંગત છે.
નોંધણીની પ્રક્રિયા શું છે?
ટોકન વિનંતી માટે નોંધણી વધારાની પ્રમાણીકરણ પરિબળ (AFA) દ્વારા ગ્રાહકની સ્પષ્ટ સંમતિ સાથે જ કરવામાં આવે છે. ચેક બોક્સ, રેડિયો બટનો વગેરેની ફરજિયાત / ડિફોલ્ટ / સ્વચાલિત પસંદગી દ્વારા કરવામાં આવતુ નથી. ગ્રાહકને ઉપયોગ કરવા અને સમય મર્યાદા નક્કી કરવાનો વિકલ્પ આપવામાં આવશે. ગ્રાહક ગમે તેટલા કાર્ડ માટે ટોકનની વિનંતી કરી શકે છે. ગ્રાહક ટોકન વિનંતીકર્તા એપ્લિકેશન સાથે નોંધાયેલ કોઈપણ કાર્ડનો ઉપયોગ કરવા માટે મુક્ત રહેશે. તમામ ફરિયાદો કાર્ડ જારી કરનારાઓને કરવાની રહેશે. કાર્ડ ઇશ્યુઅર્સ ગ્રાહકોને “ઓળખાયેલ ઉપકરણો” અથવા કોઈપણ અન્ય ઇવેન્ટને નુકસાનની જાણ કરવા માટે સરળ ઍક્સેસની ખાતરી કરશે. જોખમની ધારણા વગેરેના આધારે કાર્ડ રજૂકર્તા નક્કી કરી શકે છે કે તેમના દ્વારા જારી કરાયેલા કાર્ડને ટોકન વિનંતીકર્તા દ્વારા નોંધણી કરાવવાની મંજૂરી આપવી કે નહીં.
