પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ પ્રયાગરાજમાં યોજાતા ભવ્ય મહાકુંભ મેળા અંગે પોતાની વેબસાઇટ પર એક બ્લોગ શેર કર્યો છે. આ કાર્યક્રમને એકતાનો મહાકુંભ ગણાવતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આ મહાકુંભ એકતાનો મહાકુંભ હતો, જ્યાં આ એક ઉત્સવ દ્વારા 140 કરોડ દેશવાસીઓની શ્રદ્ધા એક સમયે એક થઈ હતી.
સીએમ યોગીના નેતૃત્વની પ્રશંસા કરતા પીએમએ કહ્યું કે સરકાર, વહીવટીતંત્ર અને જનતાએ મળીને એકતાના આ મહાકુંભને સફળ બનાવ્યો. તેમણે કહ્યું કે જનતા, જે મારા માટે ભગવાનનું સ્વરૂપ છે, જો હું ભક્તોની સેવા કરવામાં નિષ્ફળ ગયો હોઉં, તો હું જનતાની પણ માફી માંગુ છું. પીએમ મોદીના બ્લોગના શબ્દો નીચે મુજબ છે
મહાન કુંભ પૂર્ણ થયો… એકતાનો મહાન યજ્ઞ પૂર્ણ થયો. જ્યારે કોઈ રાષ્ટ્રની ચેતના જાગૃત થાય છે, જ્યારે તે સેંકડો વર્ષોની ગુલામીની માનસિકતાના બધા બંધનો તોડી નાખે છે અને નવી ચેતના સાથે હવામાં શ્વાસ લેવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે એવું જ દ્રશ્ય દેખાય છે, જેમ આપણે 13 જાન્યુઆરીથી પ્રયાગરાજમાં એકતાના મહાકુંભમાં જોયું હતું.
22 જાન્યુઆરી, 2024 ના રોજ અયોધ્યામાં રામ મંદિરના પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સમારોહમાં મેં ભગવાન પ્રત્યેની ભક્તિ સાથે દેશભક્તિ વિશે વાત કરી. પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભ દરમિયાન, બધા દેવી-દેવતાઓ ભેગા થયા, સંતો અને મહાત્માઓ ભેગા થયા, બાળકો અને વૃદ્ધો ભેગા થયા, સ્ત્રીઓ અને યુવાનો ભેગા થયા અને અમે દેશની જાગૃત ચેતનાના સાક્ષી બન્યા. આ મહાકુંભ એકતાનો મહાકુંભ હતો જ્યાં આ એક ઉત્સવ દ્વારા 140 કરોડ દેશવાસીઓની શ્રદ્ધા એક સમયે એક થઈ હતી.
પ્રયાગના પવિત્ર સ્થળના આ ક્ષેત્રમાં, એકતા, સંવાદિતા અને પ્રેમનું પવિત્ર સ્થળ, શ્રૃંગવેરપુર છે, જ્યાં ભગવાન શ્રી રામ અને નિષાદરાજ મળ્યા હતા. તેમના મિલનની તે ઘટના પણ આપણા ઇતિહાસમાં ભક્તિ અને સંવાદિતાના સંગમ જેવી છે. પ્રયાગરાજની આ યાત્રા આજે પણ આપણને એકતા અને સુમેળ માટે પ્રેરણા આપે છે.
છેલ્લાં 45 દિવસથી દરરોજ મેં જોયું છે કે દેશના ખૂણે ખૂણેથી લાખો લોકો સંગમ કિનારે કેવી રીતે આગળ વધી રહ્યા છે. સંગમમાં સ્નાન કરવાની લાગણીની લહેર વધતી જતી હતી. દરેક ભક્ત ફક્ત એક જ કામમાં વ્યસ્ત હતા – સંગમમાં સ્નાન કરવું. મા ગંગા, યમુના અને સરસ્વતીનો સંગમ દરેક ભક્તને ઉત્સાહ, ઉર્જા અને શ્રદ્ધાથી ભરી રહ્યો હતો.
પ્રયાગરાજમાં આયોજિત આ મહાકુંભ કાર્યક્રમ આધુનિક યુગના મેનેજમેન્ટ વ્યાવસાયિકો, આયોજન અને નીતિ નિષ્ણાતો માટે અભ્યાસનો એક નવો વિષય બની ગયો છે. આજે આખી દુનિયામાં આટલી મોટી ઘટનાની કોઈ સરખામણી નથી. આવું બીજું કોઈ ઉદાહરણ નથી. ત્રિવેણી સંગમમાં નદી કિનારે આટલી મોટી સંખ્યામાં કરોડો લોકો કેવી રીતે ભેગા થયા તે જોઈને આખી દુનિયા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગઈ છે.
આ કરોડો લોકોને ન તો કોઈ ઔપચારિક આમંત્રણ હતું કે ન તો તેઓ કયા સમયે આવવાના હતા તેની કોઈ પૂર્વ માહિતી હતી. તો લોકો મહાકુંભ માટે રવાના થયા અને પવિત્ર સંગમમાં ડૂબકી લગાવીને આશીર્વાદ મેળવ્યા. હું એ ચિત્રો ભૂલી શકતો નથી. સ્નાન કર્યા પછી અપાર આનંદ અને સંતોષથી ભરેલા એ ચહેરાઓ હું ભૂલી શકતો નથી. સ્ત્રીઓ હોય, વૃદ્ધો હોય કે આપણા અપંગ લોકો, બધાએ સંગમ સુધી પહોંચવા માટે જે કંઈ કરી શક્યું તે કર્યું.
આજની ભારતની યુવા પેઢી આટલી મોટી સંખ્યામાં પ્રયાગરાજ પહોંચી તે જોઈને મને ખૂબ આનંદ થયો. આ મહાકુંભમાં ભાગ લેવા માટે ભારતના યુવાનો આગળ આવે છે તે એક મોટો સંદેશ છે. આનાથી એ માન્યતા મજબૂત થાય છે કે ભારતની યુવા પેઢી આપણી પરંપરાઓ અને સંસ્કૃતિની વાહક છે અને તેને આગળ વધારવાની જવાબદારી સમજે છે અને તેના પ્રત્યે દૃઢ અને સમર્પિત પણ છે. આ મહાકુંભ માટે પ્રયાગરાજ પહોંચેલા લોકોની સંખ્યાએ ચોક્કસપણે એક નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે.
આ મહાકુંભમાં આપણે એ પણ જોયું કે જે લોકો પ્રયાગ પહોંચી શક્યા ન હતા તેઓ પણ આ ઘટના સાથે ભાવનાત્મક રીતે જોડાયેલા થઈ ગયા. કુંભથી પાછા ફરતી વખતે જે લોકોએ ત્રિવેણી તીર્થનું પાણી પોતાની સાથે લીધું હતું, તે પાણીના થોડા ટીપાંએ પણ લાખો ભક્તોને કુંભ સ્નાન જેટલું જ પુણ્ય આપ્યું. કુંભથી પાછા ફર્યા પછી ગામડાઓમાં જે રીતે આટલા બધા લોકોનું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું, જે રીતે સમગ્ર સમાજે તેમના પ્રત્યે આદરથી માથું ઝુકાવ્યું, તે અવિસ્મરણીય છે.
આ એવી ઘટના છે જે છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં પહેલાં ક્યારેય બની નથી. આ એવી બાબત છે જેણે આવનારી ઘણી સદીઓ માટે પાયો નાખ્યો છે. પ્રયાગરાજમાં, કલ્પના કરતાં ઘણી મોટી સંખ્યામાં ભક્તો ત્યાં પહોંચ્યા. આનું એક કારણ એ હતું કે વહીવટીતંત્રે પણ પાછલા કુંભના અનુભવોના આધારે આ અંદાજ કાઢ્યો હતો. પરંતુ અમેરિકાની લગભગ બમણી વસ્તીએ એકતાના આ મહાન કુંભમાં ભાગ લીધો અને ડૂબકી લગાવી.
જો આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રમાં સંશોધન કરનારા લોકો કરોડો ભારતીયોના આ ઉત્સાહનો અભ્યાસ કરે, તો તેમને ખ્યાલ આવશે કે પોતાના વારસા પર ગર્વ ધરાવતું ભારત હવે એક નવી ઉર્જા સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. મારું માનવું છે કે, આ યુગમાં પરિવર્તનનો અવાજ છે, જે ભારત માટે એક નવું ભવિષ્ય લખવા જઈ રહ્યો છે.
મિત્રો, મહાકુંભની આ પરંપરા હજારો વર્ષોથી ભારતની રાષ્ટ્રીય ચેતનાને મજબૂત બનાવી રહી છે. દરેક પૂર્ણ કુંભમાં, ઋષિ-મુનિઓ, સંતો અને વિદ્વાનો 45 દિવસ સુધી સમાજની વર્તમાન પરિસ્થિતિઓ પર ચર્ચા કરતા હતા. આ મંથનમાં, દેશ અને સમાજને નવી માર્ગદર્શિકા મળી. આ પછી, દર 6 વર્ષે અર્ધ કુંભમાં શરતો અને માર્ગદર્શિકાઓની સમીક્ષા કરવામાં આવતી હતી.
12 પૂર્ણ કુંભના સમય સુધીમાં, એટલે કે 144 વર્ષના અંતરાલ પછી જે માર્ગદર્શિકા અને પરંપરાઓ જૂની થઈ ગઈ હતી તેને છોડી દેવામાં આવી, આધુનિકતા સ્વીકારવામાં આવી અને સમય અનુસાર ફેરફારો કરીને નવી પરંપરાઓનું નવેસરથી નિર્માણ કરવામાં આવ્યું. 144 વર્ષ પછી યોજાયેલા મહાકુંભમાં, સમય, કાળ અને પરિસ્થિતિઓને ધ્યાનમાં રાખીને ઋષિ-મુનિઓ દ્વારા નવા સંદેશાઓ પણ આપવામાં આવ્યા હતા.
હવે આ વખતે 144 વર્ષ પછી આવા સંપૂર્ણ મહાકુંભએ આપણને ભારતની વિકાસ યાત્રામાં એક નવા અધ્યાયનો સંદેશ પણ આપ્યો છે. આ વિકસિત ભારતનો સંદેશ છે. જેમ એકતાના મહાકુંભમાં, દરેક ભક્ત, ભલે તે ગરીબ હોય કે અમીર, બાળક હોય કે વૃદ્ધ, દેશનો હોય કે વિદેશનો, ગામનો હોય કે શહેરનો, પૂર્વનો હોય કે પશ્ચિમનો, ઉત્તરનો હોય કે દક્ષિણનો, કોઈપણ જાતિનો હોય, કોઈપણ વિચારધારાનો હોય, બધા એક મહાયજ્ઞ માટે એકતાના મહાકુંભમાં એક થયા.
એક ભારત મહાન ભારતનું આ અવિસ્મરણીય દ્રશ્ય કરોડો દેશવાસીઓમાં આત્મવિશ્વાસનો ભવ્ય ઉત્સવ બની ગયું. હવે આ રીતે આપણે એક થવું પડશે અને વિકસિત ભારતના મહાન બલિદાન માટે કામ કરવું પડશે. આજે મને તે ઘટના પણ યાદ આવી રહી છે જ્યારે ભગવાન કૃષ્ણએ બાળકના રૂપમાં માતા યશોદાને પોતાના મુખમાં બ્રહ્માંડ બતાવ્યું હતું. તેવી જ રીતે આ મહાકુંભમાં, ભારતીયો અને વિશ્વએ ભારતની શક્તિના વિશાળ સ્વરૂપને જોયું છે. વિકસિત ભારતના સંકલ્પને પૂર્ણ કરવા માટે આપણે હવે આ આત્મવિશ્વાસ અને એકતા સાથે આગળ વધવું પડશે.
આ ભારતની એક એવી શક્તિ છે જેના વિશે આપણા સંતોએ ભક્તિ ચળવળ દરમિયાન દેશના ખૂણે ખૂણે જાગૃતિ ફેલાવી હતી. વિવેકાનંદ હોય કે શ્રી અરવિંદ, બધાએ અમને આ વિશે જાગૃત કર્યા હતા. સ્વતંત્રતા ચળવળ દરમિયાન ગાંધીજીએ પણ આનો અનુભવ કર્યો હતો.
જો આપણે સ્વતંત્રતા પછી ભારતની આ શક્તિના વિશાળ સ્વરૂપને સમજ્યું હોત અને આ શક્તિને સૌના કલ્યાણ, સૌના સુખ તરફ વાળી હોત, તો તે ગુલામીના પ્રભાવમાંથી બહાર આવીને ભારત માટે એક મહાન શક્તિ બની હોત. પણ પછી અમે તે કરી શક્યા નહીં. હવે મને સંતોષ અને ખુશી છે કે લોકોની આ શક્તિ વિકસિત ભારત માટે એક થઈ રહી છે.
વેદોથી વિવેકાનંદ સુધી અને ઉપનિષદોથી ઉપગ્રહો સુધી, ભારતની મહાન પરંપરાઓએ આ રાષ્ટ્રને ઘડ્યું છે. એક નાગરિક તરીકે, હું ઈચ્છું છું કે આપણે પૂરી ભક્તિ સાથે, આપણા પૂર્વજો, આપણા ઋષિ-મુનિઓ અને સંતોની પવિત્ર સ્મૃતિઓને યાદ કરીને, એકતાના આ મહાન કુંભમાંથી નવી પ્રેરણા લઈએ અને નવા સંકલ્પો સાથે આગળ વધીએ. ચાલો આપણે એકતાના મહાન મંત્રને આપણો જીવનમંત્ર બનાવીએ; દેશની સેવામાં ભગવાનની સેવામાં અને જીવોની સેવામાં શિવની સેવામાં પોતાને સમર્પિત કરીએ.
જ્યારે હું ચૂંટણી માટે કાશી ગયો હતો ત્યારે મારા અંતરની લાગણીઓ શબ્દોમાં વ્યક્ત થઈ હતી અને મેં કહ્યું હતું કે – મા ગંગાએ મને બોલાવ્યો છે. આમાં આપણી માતૃ નદીઓની શુદ્ધતા અને સ્વચ્છતા અંગે જવાબદારીની ભાવના પણ હતી. પ્રયાગરાજમાં ગંગા-યમુના-સરસ્વતીના સંગમ પર મારો સંકલ્પ વધુ મજબૂત બન્યો છે.
ગંગાજી, યમુનાજી, આપણી નદીઓની સ્વચ્છતા આપણી જીવનયાત્રા સાથે જોડાયેલી છે. આપણી જવાબદારી છે કે દરેક નદી, પછી ભલે તે નાની હોય કે મોટી, તેને જીવનદાતા માતાનું પ્રતીક માનીને, આપણે આપણી સુવિધા મુજબ નદી ઉત્સવ ઉજવીએ. એકતાના આ મહાન કુંભે આપણને આપણી નદીઓને સ્વચ્છ રાખવા અને આ અભિયાનને મજબૂત બનાવવા પ્રેરણા આપી છે.
મને ખબર છે કે, આટલો મોટો કાર્યક્રમ યોજવો સરળ નહોતો. હું માતા ગંગા… માતા યમુના… માતા સરસ્વતી… ને પ્રાર્થના કરું છું, હે માતા, જો હું મારી પૂજામાં ચૂકી ગયો હોઉં, તો કૃપા કરીને મને માફ કરો…. લોકો, જે મારા માટે ભગવાનનું સ્વરૂપ છે, જો હું ભક્તોની સેવા કરવામાં ચૂકી ગયો હોઉં, તો હું લોકો પાસેથી પણ માફી માંગું છું.
ભક્તિભાવથી પ્રયાગ પહોંચેલા અને એકતાના આ મહાન કુંભનો ભાગ બનેલા કરોડો લોકોની સેવા કરવાની જવાબદારી પણ ભક્તિની શક્તિથી જ પૂર્ણ થઈ છે. યુપીના સાંસદ હોવાના નાતે, હું ગર્વથી કહી શકું છું કે યોગીજીના નેતૃત્વમાં, સરકાર, વહીવટીતંત્ર અને જનતાએ મળીને એકતાના આ મહાકુંભને સફળ બનાવ્યો. કેન્દ્ર હોય કે રાજ્ય, કોઈ શાસક કે વહીવટકર્તા નહોતા, દરેક વ્યક્તિ ભક્તિથી ભરપૂર સેવક હતા.
આપણા સફાઈ કર્મચારીઓ, આપણા પોલીસકર્મીઓ, આપણા સાથી ખલાસીઓ, ડ્રાઈવરો, રસોઈયા, બધાએ આ મહાકુંભને સફળ બનાવવા માટે સંપૂર્ણ નિષ્ઠા અને સેવાની ભાવના સાથે સતત કામ કર્યું. ખાસ કરીને, પ્રયાગરાજના રહેવાસીઓએ આ 45 દિવસોમાં ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવા છતાં ભક્તોની જે રીતે સેવા કરી છે તે અજોડ છે. હું પ્રયાગરાજના તમામ રહેવાસીઓ અને ઉત્તર પ્રદેશના લોકોનો આભાર અને અભિનંદન વ્યક્ત કરું છું.
