પાકિસ્તાન હાલમાં ગંભીર જળ સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે અને તેનું કારણ ભારત દ્વારા સિંધુ જળ સંધિને રદ કરાઈ તે માનવામાં આવી રહ્યું છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર પાકિસ્તાને ભારતને ચાર વખત પત્ર લખીને આ સંધિને પુનઃસ્થાપિત કરવાની વિનંતી કરી છે, પરંતુ ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે જ્યાં સુધી પાકિસ્તાન આતંકવાદને સમર્થન આપવાનું બંધ ન કરે ત્યાં સુધી આ સંધિ સ્થગિત રહેશે.
પહેલગામ હુમલા બાદ ભારતનું કડક વલણ
22 એપ્રિલ 2025ના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારતે કડક કાર્યવાહી કરી અને સિંધુ જળ સંધિ તાત્કાલિક અસરથી સ્થગિત કરી દીધી. પાકિસ્તાન પર આ હુમલા સાથે જોડાયેલા હોવાનો આરોપ છે. ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું, પાણી અને લોહી એકસાથે વહી શકતા નથી. ત્યાર બાદ ભારતે સિંધુ, ચિનાબ અને ઝેલમ નદીઓના પાણીને નિયંત્રિત કરવાની યોજના શરૂ કરી.
પાકિસ્તાનમાં પાણીનું સંકટ
પાકિસ્તાનના પંજાબ અને સિંધ પ્રાંતોમાં 90% ખેતી સિંધુ કેનલ સિસ્ટમ પર આધારીત છે. પાણીની અછત માત્ર ખેતીને નુકસાન પહોંચાડી રહી નથી, પરંતુ પીવાના પાણી અને જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સને પણ ગંભીર અસર કરી રહી છે. સિંધુ નદી પ્રણાલી ઓથોરિટી (IRSA) અનુસાર સિંધુ નદી પ્રણાલીમાં પાણી પુરવઠામાં 21% ઘટાડો થયો છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે રવિ પાકને ભારે નુકસાન થઈ શકે છે અને ઉનાળામાં આ સંકટ વધુ ઘેરું બની શકે છે.
પાકિસ્તાનની અપીલ
પાકિસ્તાને પહેલો પત્ર મે 2025 ની શરૂઆતમાં લખ્યો હતો, જ્યારે ભારતે હજુ સુધી ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ શરૂ કર્યું ન હતું. ત્યાર બાદ વધુ ત્રણ પત્રો મોકલવામાં આવ્યા હતા, જેમાં પાકિસ્તાને ભારતને સંધિ પુનઃસ્થાપિત કરવાની અપીલ કરી હતી. જોકે, ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આતંકવાદ સામે કાર્યવાહી કર્યા વિના કોઈ પુનર્વિચાર થશે નહીં. જળ શક્તિ મંત્રાલયે આ પત્રો વિદેશ મંત્રાલયને મોકલી દીધા છે.
ભારતની રણનીતિ
ભારત હવે પોતાના હિસ્સાના પાણીનો વધુ સારો ઉપયોગ કરવા માટે મોટા પાયે પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરી રહ્યું છે. આમાં 130 કિલોમીટર લાંબી નહેરનો સમાવેશ થાય છે જે બિયાસ નદીને ગંગા નહેર સાથે જોડશે અને 200 કિલોમીટર લાંબી નહેર જે યમુના નદીને જોડશે. નિષ્ણાતો કહે છે કે પાકિસ્તાનના પાણીને સંપૂર્ણપણે રોકવા માટે ભારતને ભાખરા નાંગલ જેવા 22 બંધોની જરૂર પડશે, જે એક લાંબી પ્રક્રિયા છે. તેમ છતાં ભારત હાલના માળખામાં ફેરફાર કરીને પાણીના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરી શકે છે.
પાકિસ્તાનનો જવાબ
પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન શાહબાઝ શરીફે જળ સુરક્ષાને રાષ્ટ્રીય પ્રાથમિકતા ગણાવી છે અને નવા જળાશયોના નિર્માણનો આદેશ આપ્યો છે. તેમણે આંતરરાષ્ટ્રીય મંચો પર ભારતના નિર્ણયનો વિરોધ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ વિશ્વ બેંકે આ મામલે હસ્તક્ષેપ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. પાકિસ્તાનના પંજાબ સરકારના મંત્રી આઝમા બોખારીએ ભારતને “ગંભીર પરિણામો” ની ચેતવણી આપી હતી, પરંતુ ભારતે તેનો ઇનકાર કર્યો હતો.
