એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી બિલ આજે (મંગળવાર, ડિસેમ્બર 17, 2024) સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. અગાઉ ભારતીય જનતા પાર્ટીએ તેના સાંસદોને હાજર રહેવા માટે વ્હીપ જારી કર્યો હતો. આમ છતાં 20થી વધુ સાંસદો ગેરહાજર રહ્યા હતા. હવે ભાજપ તેમની પાસેથી જવાબ માંગશે. વ્હીપ જારી થયા બાદ પણ પાર્ટી ગેરહાજરીથી નારાજ છે. મતદાન સમયે સાંસદો હાજર ન હતા. બીજી તરફ કોંગ્રેસે કહ્યું કે આ બિલ જરૂરી બહુમતી મેળવી શક્યું નથી.
અગાઉ કેન્દ્રીય કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એકસાથે યોજવા માટે લોકસભામાં બંધારણ સંશોધન બિલ રજૂ કર્યું હતું. કાયદા પ્રધાને લોકસભામાં બંધારણ (એકસો અને વીસમો સુધારો) બિલ, 2024 અને કેન્દ્ર શાસિત કાયદા (સુધારા) બિલ, 2024 રજૂ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. ચર્ચાના પ્રારંભિક રાઉન્ડ પછી વિપક્ષે મતોના વિભાજનની માંગ કરી. તેની તરફેણમાં 269 અને વિરોધમાં 198 સભ્યોએ મતદાન કર્યું હતું. બિલની રજૂઆત બાદ કોંગ્રેસ, સમાજવાદી પાર્ટી અને તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સાંસદોએ આકરા પ્રહારો કર્યા હતા.
સત્તાધારી ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) અને મુખ્ય વિપક્ષ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ (INC) બંનેએ બિલની રજૂઆત પહેલા તેમના તમામ સાંસદોને ત્રણ લીટીનો વ્હીપ જારી કર્યો હતો. ભાજપ ઉપરાંત તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) અને શિવસેના (શિંદે જૂથ) સહિતના તેના સાથીઓએ પણ તેમના સાંસદોને હાજર રહેવા વ્હીપ જારી કર્યો હતો.
કોંગ્રેસના નેતા મણિકમ ટાગોરે કહ્યું કે સરકારને સંસદમાં બિલ માટે બે તૃતીયાંશ બહુમતી (307)ની જરૂર હતી પરંતુ તેને માત્ર 263 મત મળ્યા. તેની વિરોધમાં 198 મત પડ્યા હતા. આ બિલ જરૂરી બહુમતી મેળવી શક્યું નથી.
સાંસદોની હાજરી શા માટે જરૂરી છે?
નિયમ અનુસાર બંધારણના આ સુધારાઓને લોકસભામાં પસાર કરવા માટે હાજર રહેલા અને મતદાનના બે તૃતિયાંશ સભ્યોનું સમર્થન જરૂરી છે. આજના દિવસને ઉદાહરણ તરીકે લેતા કોંગ્રેસે કહ્યું કે 461 સભ્યોએ બંધારણ સુધારો બિલ રજૂ કરવા માટે મતદાનમાં ભાગ લીધો હતો. જો બિલ પસાર કરવા માટે મતદાન થયું હોત તો તે 461 માંથી 307 લોકોએ તેની તરફેણમાં મતદાન કરવું પડ્યું હોત પરંતુ માત્ર 269 મતદાન કર્યું હતું, જેના કારણે કોંગ્રેસે કહ્યું હતું કે આ બિલને સમર્થન મળ્યું નથી. ઘણા પક્ષોએ તેનો વિરોધ કર્યો છે.
15 પક્ષોએ વિરોધ કર્યો
‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ પર બનેલી રામનાથ કોવિંદ સમિતિને 47 રાજકીય પક્ષોએ પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો હતો. જેમાંથી 32 પક્ષોએ સમર્થન આપ્યું હતું અને 15 પક્ષોએ વિરોધ કર્યો હતો. વિરોધી પક્ષો પાસે 205 લોકસભા સાંસદો છે. તેનો અર્થ એ છે કે ભારતીય ગઠબંધનના સમર્થન વિના બંધારણ સંશોધન બિલ પસાર કરવું મુશ્કેલ છે.
