નવી દિલ્હીઃ ‘વન નેશન, વન ઈલેક્શન’ સંબંધિત બે બિલ માટે રચાયેલી સંસદીય સમિતિની બુધવારે પહેલી બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકમાં ભાજપના સભ્યોએ આ ખ્યાલની પ્રશંસા કરી હતી જ્યારે વિપક્ષી સાંસદોએ તેના પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા હતા. કાયદા મંત્રાલય દ્વારા જેપીસી સભ્યોને વાંચવા માટે સૂટકેસમાં 18 હજાર પાનાનો વિગતવાર અહેવાલ આપવામાં આવ્યો હતો.
કોંગ્રેસે આ બિલને ગેરબંધારણીય અને લોકતાંત્રિક બંધારણનું ઉલ્લંઘન ગણાવ્યું હતું. કોંગ્રેસ સાંસદ પ્રિયંકા ગાંધીએ બિલની આર્થિક શક્યતાનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે તે કેટલું સસ્તું હશે, કેટલા EVMની જરૂર પડશે?. આમ આદમી પાર્ટીના સાંસદ સંજય સિંહે પણ સૂટકેસ સાથે X પર એક પોસ્ટમાં પોતાનો ફોટો શેર કર્યો છે જેમાં JPC સભ્યોને વાંચવા માટે રિપોર્ટ આપવામાં આવ્યો છે. ફોટો પોસ્ટ કરતી વખતે સાંસદે લખ્યું, જેપીસીમાં એક દેશ-એક ચૂંટણી પર હજારો પાનાનો અહેવાલ મળ્યો છે. આજે ONOEની જેપીસીની પ્રથમ બેઠક યોજાઈ હતી.
કાયદા મંત્રાલયે સભ્યોને પ્રેઝન્ટેશન આપ્યું હતું
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલયના અધિકારીઓએ બેઠક દરમિયાન પ્રસ્તાવિત કાયદાઓની જોગવાઈઓ પર એક પ્રેઝન્ટેશન આપ્યું હતું. આમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજવાના વિચારને ભારતના કાયદા પંચ સહિત વિવિધ સંસ્થાઓ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. ભાજપના સભ્યોએ ‘વન નેશન વન ઇલેક્શન’ પ્રસ્તાવનું સમર્થન કર્યું અને કહ્યું કે તે દેશના હિતમાં છે.
કોંગ્રેસના સભ્યએ કહ્યું કે આ વિચાર બંધારણના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ છે જ્યારે તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સાંસદે કહ્યું કે તે લોકોના લોકતાંત્રિક અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે. જણાવી દઈએ કે બીજેપી સાંસદ પીપી ચૌધરીની અધ્યક્ષતાવાળી 39 સભ્યોની સંયુક્ત સંસદીય સમિતિમાં કોંગ્રેસના પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા, જેડીયુના સંજય ઝા, શિવસેનાના શ્રીકાંત શિંદે, આપના સંજય સિંહ અને તૃણમૂલના કલ્યાણ બેનર્જી સહિત તમામ મોટા પક્ષોના સભ્યો સામેલ છે.
જેપીસી બિલ પર વિચાર કરી રહી છે
બંધારણ (129મો સુધારો) ખરડો અને વન નેશન વન ઇલેક્શન સંબંધિત કેન્દ્રશાસિત કાયદા (સુધારા) બિલ તાજેતરમાં લોકસભામાં શિયાળુ સત્ર દરમિયાન રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને તેને સમિતિને મોકલવામાં આવ્યું હતું, જેની હવે બેઠકમાં ચર્ચા કરવામાં આવી રહી છે. જેપીસીનું કામ આના પર વ્યાપકપણે વિચાર-વિમર્શ કરવાનું, વિવિધ પક્ષો અને નિષ્ણાતો સાથે ચર્ચા કરવાનું અને સરકારને તેની ભલામણો આપવાનું છે.
બિલ પર કેમ ચર્ચા થઈ રહી છે?
આ બિલે ભારતના સંઘીય બંધારણ, બંધારણની મૂળભૂત રચના અને લોકશાહીના સિદ્ધાંતો અંગે મોટા પાયે કાનૂની અને બંધારણીય ચર્ચાને વેગ આપ્યો છે. ટીકાકારોનું કહેવું છે કે લોકસભાની સાથે રાજ્યોની વિધાનસભાઓની ચૂંટણી યોજવાથી રાજ્યોની સ્વાયત્તતા પર અસર પડશે અને સત્તાના કેન્દ્રીકરણની સ્થિતિ સર્જાશે. કાનૂની નિષ્ણાતો એ પણ જોઈ રહ્યા છે કે શું દરખાસ્ત બંધારણની મૂળભૂત સુવિધાઓને અસર કરે છે, જેમ કે સંઘીય માળખું અને લોકશાહી પ્રતિનિધિત્વ.
ONOE બિલના મુખ્ય મુદ્દા શું છે?
129મો બંધારણીય સુધારો બિલ બંધારણમાં નવી કલમ 82A ઉમેરવાની દરખાસ્ત કરે છે, જે લોકસભા અને રાજ્યની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજવા માટેનો પાયો નાખે છે. અત્યાર સુધી લોકસભા અને રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણી અલગ-અલગ સમયે યોજાતી હતી. નવી જોગવાઈ હેઠળ રાષ્ટ્રપતિ એક નિશ્ચિત તારીખ જાહેર કરશે. જે લોકસભાની પ્રથમ બેઠક સાથે સુસંગત હશે. આ તારીખ પછી, લોકસભા અને તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાઓનો કાર્યકાળ 5 વર્ષનો રહેશે.
જો રાજ્યની વિધાનસભા અથવા લોકસભા તેના કાર્યકાળના અંત પહેલા વિસર્જન કરવામાં આવે છે તો નવી ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવશે. પરંતુ નવી સરકારનો કાર્યકાળ મૂળ 5 વર્ષના બાકીના સમયગાળા સુધી મર્યાદિત રહેશે. આ જોગવાઈ સુનિશ્ચિત કરે છે કે ચૂંટણી કાર્યક્રમને અસર ન થાય અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા વ્યવસ્થિત રહે. આ ફેરફારને લાગુ કરવા માટે બંધારણની કલમ 83, કલમ 172 અને કલમ 327માં સુધારાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી છે.
