ફલોરિડા: યુએસ સ્પેસ એજન્સી નાસાએ (Nasa) 50 વર્ષ બાદ ચંદ્ર પર પોતાનું મિશન સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યું છે. નાસાના મંગળ મિશન પછી આર્ટેમિસ-1 (artemis1) મિશન સૌથી મહત્વપૂર્ણ મિશન છે. નાસા આ રોકેટ દ્વારા ચંદ્ર (Moon) પર ઓરિયન સ્પેસશીપ મોકલી રહ્યું છે. આ સ્પેસશીપ 42 દિવસમાં ચંદ્રની યાત્રા કરીને પરત ફરશે. જોકે, આ રોકેટ લોન્ચ કરવામાં આવી રહ્યું હતું ત્યારે જ અચાનક એવી ઘટના બની હતી જેના લીધે વૈજ્ઞાનિકોના જીવ અદ્ધર થઈ ગયા હતા.
આ રોકેટે ફ્લોરિડાના કેનેડી સ્પેસ સેન્ટરથી ભારતના સમય મુજબ બુધવારે સવારે 12.17 વાગ્યે ઉડાન ભરી હતી. તે પહેલાં સવારથી જ રોકેટમાંથી હાઈડ્રોજન લીક થવા માંડ્યું હતું. રોકેટમાંથી હાઈડ્રોજન લીકના દ્રશ્ય જોઈ વૈજ્ઞાનિકો ગભરાઈ ગયા હતા. તાત્કાલિક રિપેરિંગ શરૂ કરાયું હતું અને વૈજ્ઞાનિકોએ સમયસર તે ખામી સુધારી લીધી હતી. આ અગાઉ 29 ઓગસ્ટ અને 3 સપ્ટેમ્બરે પણ લોન્ચિંગના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ ટેક્નિકલ ખામીઓ અને ખરાબ હવામાનને કારણે તેને ટાળવું પડ્યું હતુ.
આ રોકેટ 4.50 લાખ કિ.મી.ની મુસાફરી કરશે
ઓરિયન સ્પેસશીપ વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી અને સૌથી મોટા રોકેટના ઉપરના ભાગમાં હશે. આ અવકાશયાન મનુષ્યની અવકાશ યાત્રા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. તે એટલું અંતર કાપી શકે છે જે આજ સુધી કોઈ સ્પેસશીપ નથી કર્યું. ઓરિયન સ્પેસશીપ પહેલા પૃથ્વીથી ચંદ્ર સુધી 4.50 લાખ કિમીની મુસાફરી કરશે. તે પછી તે ચંદ્રની કાળી બાજુ તરફ 64 હજાર કિમી દૂર જશે. ઓરિયન સ્પેસક્રાફ્ટ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પેસ સ્ટેશન સાથે જોડાયેલા વિના આટલી લાંબી મુસાફરી કરનાર પ્રથમ અવકાશયાન હશે.
આર્ટેમિસ-1 મિશન શું છે?
આર્ટેમિસ-1 મિશન દરમિયાન ઓરિઅન અને SLS રોકેટ ચંદ્ર પર પહોંચીને પૃથ્વી પર પાછા ફરશે. આ દરમિયાન બંને પોતાની ક્ષમતાઓનું પ્રદર્શન કરશે. ભવિષ્યના ચંદ્ર મિશન પહેલા આ લિટમસ ટેસ્ટ છે. જો તે સફળ થાય છે, તો વર્ષ 2025 સુધીમાં, આર્ટેમિસ મિશનની જેમ, અવકાશયાત્રીને પ્રથમ વખત ચંદ્ર પર મોકલવામાં આવશે. આર્ટેમિસ-1 મિશન પછી જ નાસાના વૈજ્ઞાનિકો ચંદ્ર સુધી પહોંચવા માટે અન્ય જરૂરી તકનીકો વિકસાવશે. જેથી ચંદ્રથી આગળ મંગળ સુધીની યાત્રા પણ કરી શકાય.
SLS એ વિશ્વનું સૌથી મોટું રોકેટ છે
SLS રોકેટ અને ઓરિઅન નાસાના કેનેડી સ્પેસ સ્ટેશનના લોન્ચ પેડ 39B પરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. આ લોન્ચ પેડ અદ્યતન છે. આ રોકેટને પાંચ સેગમેન્ટેડ બૂસ્ટર સાથે લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. જેમાંથી ચાર RS-25 એન્જિન દ્વારા સંચાલિત છે. આ એન્જિન ખૂબ જ આધુનિક અને શક્તિશાળી છે. તે 90 સેકન્ડમાં વાતાવરણની ટોચ પર પહોંચી શકે છે. સોલિડ બૂસ્ટર બે મિનિટ પહેલાં અલગ પડી જાય ત્યાર બાદ RS-25 એન્જિન લગભગ 8 મિનિટ પછી અલગ થશે. પછી તેના બૂસ્ટર્સ સર્વિસ મોડ્યુલ અને સ્પેસશીપ છોડી દેશે, તેને અવકાશમાં આગળની મુસાફરી માટે જરૂરી ગતિ આપશે.
યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી પણ મિશનમાં સામેલ છે
ઓરિયન સ્પેસશીપ લોન્ચ થયાના બે કલાક પછી સર્વિસ મોડ્યુલ સાથે ક્રાયોજેનિક પ્રોપલ્શન સ્ટેજ (ICPS) થી અલગ થઈ જશે. આ પછી ICPS દસ નાના ઉપગ્રહો એટલે કે ક્યુબસેટ્સને અવકાશમાં તૈનાત કરશે. આ ઉપગ્રહો આ મિશન દરમિયાન ઓરિઓનની મુસાફરી અને રિમોટ સ્પેસની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખશે. સર્વિસ મોડ્યુલ યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી (ESA) દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે. મોડ્યુલ પોતે જ ઓરિઅનનું મુખ્ય પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ છે.
કેવી રીતે ઓરિઅન ચંદ્ર પર પ્રવાસ કરશે
ઓરિઅન સૌથી નજીકના ચંદ્ર સુધી 97 કિલોમીટર અને સૌથી દૂર સુધી 64 હજાર કિલોમીટરની મુસાફરી કરશે. ચંદ્ર પર, તે લંબગોળ ભ્રમણકક્ષામાં ફરશે. માનવીઓ માટે માનવ દ્વારા બનાવવામાં આવેલ સ્પેસશીપ પ્રથમ વખત અવકાશમાં આટલી દૂર જશે. ચંદ્રનો બીજો રાઉન્ડ કર્યા પછી ઓરિઓન તેનું એન્જિન ચાલુ કરશે. તેના ગુરુત્વાકર્ષણમાંથી બહાર આવશે અને પૃથ્વી તરફ પ્રયાણ કરશે.
ઓરિઅન સ્પેસશીપ રીટર્ન સ્પીડ ઓરિઅન પૃથ્વી પર પાછા ફરતાની સાથે જ મિશન સમાપ્ત થઈ જશે
પૃથ્વી પર પાછા ફરતા પહેલા તેની ઝડપ 40 હજાર કિલોમીટર પ્રતિ કલાક હશે. વાતાવરણમાં પ્રવેશતાની સાથે જ તેની ઝડપ 480 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક થઈ જશે. તે સમયે તેને લગભગ 2800 ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન સહન કરવું પડશે. અહીં તેના હીટશિલ્ડની તપાસ કરવામાં આવશે. અવકાશયાનના બે પેરાશૂટ સમુદ્રથી 25 હજાર ફૂટ ઉપર ખુલશે. ત્યારબાદ તેની સ્પીડ ઘટીને 160 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક થઈ જશે. થોડા સમય પછી તેના મુખ્ય ત્રણ પેરાશૂટ ખુલશે. ત્યારબાદ તેની સ્પીડ 32 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક હશે. ત્યારબાદ તે સાન ડિએગો નજીક પ્રશાંત મહાસાગરમાં ઉતરશે.
