એ દિવસ દૂર નથી જ્યારે અવકાશયાત્રીઓ એક અલ્પકાલીન આવાસ આકાશમાં જ ક્યાંક ગોઠવી લે! અલબત્ત ત્યાં રહેવાનાં નિયમો જુદાં છે અને આદેશ ધરતી પરથી આવશે! સંકેત એવાં મળ્યાં છે, હજી અવકાશમાં જાણવા જેવું ઘણું છે! રશિયન સોયુઝ MS-19 અવકાશયાનમાં, વંદે હેઇ અને અવકાશયાત્રીઓ એન્ટોન શ્કાપ્લેરોવ અને પ્યોત્ર ડુબ્રોવ સ્થાનિક સમય મુજબ વહેલી સવારે ૩.૨૧ વાગ્યે ઇટી ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન પર અનડૉક થયા. સવારે ૭.૨૮ કલાકે કઝાકિસ્તાનના મેદાન પર પેરાશૂટની મદદથી ઉતરાણ કર્યા બાદ તેઓ નીચે ઉતર્યા. અવકાશયાનને સવારે ૬.૩૪ કલાકે તેનાં ડીઓર્બિટ બર્નનો અનુભવ થયો, જે ચાર મિનિટથી વધુ ચાલ્યો અને સોયુઝને ધીમું કરવામાં મદદ મળી. ક્રૂના પાછા ફરવાના દરેક પગલાનું નાસાની ટીવી ચેનલ અને વેબસાઇટ પર લાઇવ ઝીલી પ્રસારણ કરવામાં આવ્યું હતું! કઝાકિસ્તાનના મેદાન પર પેરાશૂટની મદદથી ઉતરાણ કર્યા બાદ તેઓ નીચે ઉતર્યા હતા. ઉતરાણ સહેલું નહોતું સોયુઝ સીધું ઉતર્યું હતું પરંતુ પેરાશૂટને ખેંચતાં પ્રબળ પવનને કારણે તેની બાજુ પર ખતમ થઈ ગયું હતું.
પુનઃપ્રાપ્તિ ટીમોએ કેપ્સ્યુલ છોડવામાં ક્રૂને મદદ કરી. ઉતરાણ પછી રશિયન મિશન કંટ્રોલે માર્ક વંદે હેઈને સેન્ટરની મુખ્ય સ્ક્રીન પર આવકાર આપ્યો, રશિયન મિશન કંટ્રોલે માર્ક વંદે હેઈ માટે સ્વાગત સંદેશ પ્રદર્શિત કર્યો. વેલકમ બેક, માર્ક! ટચડાઉન!!! તે ખૂબ જ અપેક્ષિત સાહસભર્યું ખગોળ વિજ્ઞાન માટે અગત્યનું વળતર હતું જે છેલ્લાં છ મહિનામાં વધતા ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને કારણે વધુ અને વધારે ધ્યાન ખેંચતું રહ્યું હતું! અને નાસાએ વારંવાર પુનઃપુષ્ટિ કરી છે કે તે રશિયન અવકાશ એજન્સી રોસકોસમોસ સાથે નજીકથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. હેલ્થ ચેકઅપ અને બે કલાકની હેલિકોપ્ટર સવારી પછી કારાગાંડા, કઝાકિસ્તાનના સ્ટેજીંગ શહેરમાં વંદે હેઈ ગલ્ફસ્ટ્રીમ જેટ પર હ્યુસ્ટન પરત ફર્યા. જેમ કે અન્ય નાસાનાં અવકાશયાત્રીઓ પહેલા કરી ચૂક્યા છે, અને અવકાશયાત્રીઓ તેમના તાલીમ આધાર પર પાછા ફરશે. સ્ટાર સિટી રશિયામાં વંદે હેઈનું નાસાનું પ્લેન જર્મનીના કોલોન્જમાં ઘરે જતાં પહેલાં રિફ્યુઅલિંગ માટે રોકાયું.
રોગોઝીન લાંબા સમયથી સોશિયલ મીડિયા પર વિચિત્ર નિવેદનો શેર કરવા માટે જાણીતાં છે. ભૂતપૂર્વ અવકાશયાત્રી સ્કોટ કેલીએ તાજેતરમાં જ રોગોઝિન સાથેના ટ્વિટર યુદ્ધને સમર્થન આપ્યું હતું! વંદે હેઈ અને ડુબ્રોવે એપ્રિલ ૨૦૨૧માં સ્પેસ સ્ટેશન લોન્ચ કર્યું અને સાથે મળીને તેઓએ પૃથ્વીની ૫૬૮૦ ભ્રમણકક્ષા પૂર્ણ કરી અને આપણા ગ્રહની આસપાસ ૧૫૦ મિલિયન માઈલથી વધુ મુસાફરી કરી. વંદે હેઈએ હવે અમેરિકન અવકાશયાત્રી દ્વારા સૌથી લાંબી સિંગલ સ્પેસફ્લાઇટનો રેકોર્ડ તોડી નાખ્યો છે!જે અગાઉ કેલીનો ૩૪૦ દિવસનો હતો! વિસ્તૃત મિશન સંશોધકોને માનવ શરીર પર લાંબા-ગાળાની અવકાશ ઉડાનની અસરોનો અભ્યાસ કરવાની મંજૂરી આપશે, જેમાં કેલી અને તેના જોડિયા, માર્ક સ્કોટએ લાંબા સમયગાળા દરમિયાન ભાગ લીધો હતો. વિસ્તૃત મિશનમાંથી એકત્ર કરાયેલી આંતરદૃષ્ટિ નાસાને ચંદ્ર અને મંગળ પર અવકાશયાત્રીઓને મોકલવા માટે વધુ સારી રીતે તૈયાર કરી શકે છે!અભ્યાસ એમ થયો છે.
નાસા એડમિનિસ્ટ્રેટર બિલ નેલ્સને એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, ‘માર્કનું મિશન માત્ર રેકોર્ડ તોડવાનું જ નથી, પરંતુ ચંદ્ર, મંગળ અને તેનાથી આગળના ભવિષ્યના માનવ સંશોધકો માટે માર્ગ મોકળો કરવાનું પણ છે.’અવકાશયાત્રીઓ વિજ્ઞાન સંશોધન અને અત્યાધુનિક ટેક્નોલોજીના વિકાસના નામે અતુલ્ય બલિદાન આપે છે, તેમાંથી ઓછામાં ઓછો સમય તેમના પ્રિયજનોથી દૂર નથી. નાસા અને રાષ્ટ્રને માર્કના ઘરે આવકારવા માટે ગર્વ છે અને તેમના સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન તેમના અતુલ્ય યોગદાન માટે તેમનો આભાર છે! વંદે હેઈની આ બીજી સ્પેસફ્લાઇટ હતી, તેથી તેણે કુલ ૫૨૩ દિવસ અવકાશમાં લૉગ કર્યા છે! ડુબ્રોવની પ્રથમ ફ્લાઇટ હતી.આ દરમિયાન કાપ્લેરોવ ઑક્ટોબરમાં સ્પેસ સ્ટેશન પર એક રશિયન દિગ્દર્શક અને અભિનેત્રી સાથે પહોંચ્યા જેમણે અવકાશમાં પ્રથમ મૂવીનું શૂટિંગ કર્યું હતું. જ્યારે તેઓ તેમના આગમનના થોડાં અઠવાડિયા બાદ પૃથ્વી પર પાછા ફર્યા હતા. ત્યારે શ્કાપ્લેરોવ સ્પેસ સ્ટેશન પર રહ્યા અને અવકાશમાં કુલ ૭૦૮ દિવસો વિતાવ્યાં સાથે તેમનું ચોથું અવકાશ મિશન સમાપ્ત કર્યું!
ઉતરાણ પહેલાની ચહલપહલ અને ઝડપથી બદલાયેલી સ્થિતિ ચેલેજિંગ હતી! શ્કાપ્લેરોવે નાસાના અવકાશયાત્રી ટોમ માર્શબર્નને ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનની કમાન સોંપી. માર્શબર્નને સ્પેસ સ્ટેશનને ઔપચારિક ચાવીઓ સોંપતા પહેલા ફેરફારનો સંકેત આપતાં, શ્કાપ્લેરોવે અવકાશમાં તેના સમય વિશે પ્રતિબિંબિત કર્યું, જેમાં ક્રૂએ જે પરિસ્થિતિઓનો સામનો કર્યો હતો તેમાંથી કેટલીક પરિસ્થિતિઓનો સમાવેશ થાય છે.એવું લાગે છે કે કેટલાંક ઉપગ્રહોએ તેમનાં પર ત્રાટકવાના પ્રયાસ કર્યા હતાં, જેના કારણે દશ અવકાશયાત્રીઓ અને અવકાશયાત્રીઓના એસેમ્બલ ક્રૂ હસવા લાગ્યા. તેમની ટિપ્પણી નવેમ્બરમાં કાટમાળ સર્જનાર રશિયન એન્ટિ-સેટેલાઇટ પરીક્ષણના સંદર્ભમાં હતી તેમણે ખાસ કરીને વર્તમાન ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને ધ્યાનમાં રાખીને સ્પેસ સ્ટેશન ક્રૂના નજીકના અને પારિવારિક સ્વભાવને પણ મજબૂત બનાવ્યો.
લોકોને પૃથ્વી પર સમસ્યાઓ છે, તેમણે કહ્યું. ‘ભ્રમણકક્ષા પર, અમે એક ક્રૂ છીએ, અને મને લાગે છે કે આઈએસેએસ એ મિત્રતા, સહયોગ, અવકાશના સંશોધનના અમારા લવચીક ભવિષ્યના પ્રતીક જેવું છે. મારા ક્રૂ સભ્યો, તમારો ખૂબ ખૂબ આભાર. અમે અંતરિક્ષનાં ભાઈઓ અને અવકાશ બહેન જેવા છીએ!’ સ્પેસ સ્ટેશનની કમાન્ડ સ્વીકારવી એ એક સન્માન અને વિશેષાધિકાર છે, આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદારી અને સ્પેસફ્લાઇટમાં તે વારસો ચાલુ રાખવો પડે છે માર્શબર્ને ‘અદ્ભુત કમાન્ડર’ હોવા બદલ શ્કાપ્લેરોવનો આભાર માન્યો. નાસા અવકાશયાત્રી માર્ક વંદે હેઈ અને રશિયન અવકાશયાત્રી એન્ટોન શ્કાપ્લેરોવ અને પ્યોત્ર ડુબ્રોવ ઉતરાણ કર્યા પછી તેમના સોયુઝ MS-19 અવકાશયાનની અંદર દેખાય તેવી તસ્વીરો ઝબકી ત્યારે રોમાંચ,આનંદ અને સંતોષ છલકાયાં હતાં.
તે ખૂબ જ અપેક્ષિત વળતર હતું જેણે છેલ્લા મહિનામાં વધતા ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને કારણે વધુ ધ્યાન ખેંચ્યું છે, અને નાસાએ વારંવાર પુનઃપુષ્ટિ કરી છે કે તે રશિયન અવકાશ એજન્સી રોસકોસમોસ સાથે નજીકથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખશે! વંદે હેઈ અને ડુબ્રોવ એપ્રિલ ૨૦૨૧માં સ્પેસ સ્ટેશન પર પ્રક્ષેપિત થયાં અને તેઓએ સાથે મળીને પૃથ્વીની ૫૬૮૦ ભ્રમણકક્ષા પૂર્ણ કરી અને આપણા ગ્રહની આસપાસ ૧૫૦ મિલિયન માઈલથી વધુની મુસાફરી કરી. વંદે હેઈએ હવે અમેરિકન અવકાશયાત્રી દ્વારા સૌથી લાંબી એકલ અવકાશ ઉડાનનો રેકોર્ડ તોડી નાખ્યો છે, નવો રેકોર્ડ પોતાનાં નામે સ્થાપિત કર્યો છે!
ડુબ્રોવ અને શ્કાપ્લેરોવના પ્રસ્થાન પછી બાકીના સ્પેસ સ્ટેશન ક્રૂમાં માર્શબર્નની સાથે નાસા અવકાશયાત્રીઓ રાજા ચારી અને કાયલા બેરોન, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સીના અવકાશયાત્રી મેથિયાસ મૌરેર અને તાજેતરમાં આવેલા રશિયન અવકાશયાત્રીઓ ઓલેગ આર્ટેમયેવ, ડેનિસ માત્વેવર્સ અને ડેનિસ માટવેઓર્સનો સમાવેશ થાય છે. સ્પેસ સ્ટેશન લાંબા સમય સુધી સાતના ક્રૂનું ઘર રહેશે નહીં. નાસાના ભૂતપૂર્વ અવકાશયાત્રી માઈકલ લોપેઝ-એલેગ્રિયા અને યુ.એસ.ના ક્રૂ સભ્યો લેરી કોનોર, ઈટન સ્ટીબે અને માર્ક પેથીને લઈને ખાનગી એક્સિઓમ સ્પેસ-1 મિશન સ્પેસ સ્ટેશન પર લોન્ચ થઈ ચૂક્યું છે! એક્સિઓમ ક્રૂ દસ દિવસ પછી સંકેતો પાઠવશે! ત્યારબાદ, નાસાનું SpaceX Crew-4 મિશન નાસાના અવકાશયાત્રીઓ કેજેલ લિન્ડગ્રેન, બોબ હાઈન્સ અને જેસિકા વોટકિન્સ તેમજ ESA અવકાશયાત્રી સમન્થા ક્રિસ્ટોફોરેટીને સ્પેસ સ્ટેશન પર લાવશે.
ભારે ક્રૂ પરિભ્રમણના આ સમય દરમિયાન હાલમાં કોઈ સ્પેસવોક શેડ્યૂલ પર નથી. નાસાએ માર્ચમા તેનાં પ્રથમ સ્પેસવોક પછી મૌરેરના હેલ્મેટની અંદર પાણીના સામાન્ય કરતાં વધુ જથ્થાની તપાસ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું છે. જ્યારે તે સ્પેસવોક શરૂ કર્યાના લગભગ સાત કલાક પછી એરલોક પર પાછો ફર્યો ત્યારે તેના હેલ્મેટની અંદર પાણીનું પાતળું પડ મળી આવ્યું હતું. ક્રૂ આનું કારણ સમજવા અને તેને કેવી રીતે ઠીક કરવું તે નક્કી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદારો માનવ અવકાશ ઉડ્ડયનના જોખમોને સતત ઓળખી રહ્યા છે અને તેને ઘટાડી રહ્યા છે! રશિયન અવકાશયાત્રી એન્ટોન શ્કાપ્લેરોવ અવકાશ પુરાતત્વ પ્રયોગ માટે શાસક અને રંગ ચાર્ટ સાથે પોઝ આપ્યો છે! રશિયન અવકાશયાત્રી એન્ટોન શ્કાપ્લેરોવ અને નાસાના અવકાશયાત્રી માર્ક વંદે હેઈ કમાન્ડના પરિવર્તન સમારોહ દરમિયાન ભેટી પડ્યાં હતાં! અવકાશમાં ભાઈ અને બહેન બની જતાં અવકાશ યાત્રીઓ અવકાશ સમાજ બનાવે અને નીતનવી ખગોળ પરિક્રમા કરતાં રહે એ દિવસ દૂર નથી!
