દેશના અનેક વિસ્તારોમાં ચોમાસું (Monsoon) સક્રિય થઈ ગયું છે. શુક્રવારે દિલ્હી (Delhi) અને રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્રમાં પણ ચોમાસાનું આગમન થઈ ગયું છે. સારા સમાચાર એ છે કે આ વર્ષે ચોમાસું દેશ માટે મહેરબાન થશે. હવામાન વિભાગ IMD અનુસાર આ વર્ષે દેશમાં સામાન્ય કરતાં 6% વધુ વરસાદ પડશે. આનાથી ખેડૂતોના ઉત્પાદન અને દેશના ચોમાસા પર આધારિત ઉદ્યોગો પર સકારાત્મક અસર પડશે.
જો કે નિષ્ણાતો ચેતવણી આપી રહ્યા છે કે વધુ પડતા ચોમાસાના વરસાદથી દિલ્હી, મુંબઈ, બેંગલુરુ જેવા ઘણા મોટા શહેરોમાં પાણી ભરાઈ જવાને કારણે ખરાબ સ્થિતિ સર્જાઈ શકે છે. ખાસ કરીને મોટા શહેરોમાં બનેલા અંડરપાસમાં પાણી ભરાવાની સમસ્યા સામાન્ય લોકોના જીવનને ખરાબ રીતે અસર કરી શકે છે. જાણો આ વર્ષે ચોમાસું કેવું ચાલશે? કયું ચોમાસું કેટલા ટકા વિસ્તારને આવરી લેશે? સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ પાછળ કયા પરિબળો જવાબદાર છે?
ભારતના આ રાજ્યોમાં દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસુ આગળ વધ્યું
ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) મુજબ દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસું ઉત્તર અરબી સમુદ્રના બાકીના ભાગો, ગુજરાતના કેટલાક અન્ય ભાગો, રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશના મોટાભાગના વિસ્તારો, પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશના કેટલાક અન્ય ભાગો, બિહારના કેટલાક ભાગોમાં આગળ વધી ચુક્યું છે. ઉત્તર પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ, હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ-કાશ્મીરના મોટાભાગના ભાગો, પંજાબના ભાગોમાં આગળ વધ્યું છે.
દેશના આ 25 ટકા વિસ્તારોમાં 30 જૂન સુધી ભારે વરસાદ
ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ તેના નવીનતમ હવામાન બુલેટિનમાં જણાવ્યું છે કે સમગ્ર ભારતમાં 30 જૂન સુધી વરસાદ પડશે. તેમજ દેશના 25% ભાગોમાં ભારે વરસાદની સંભાવના છે. આ વિસ્તારો કોંકણ અને ગોવા, તટીય કર્ણાટક, દક્ષિણ આંતરિક કર્ણાટક, કેરળ, તમિલનાડુ, હરિયાણા, પૂર્વ રાજસ્થાન, ઉત્તરાખંડ, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, ઓડિશા, પેટા-હિમાલયન પશ્ચિમ બંગાળ અને સિક્કિમ અને તમામ ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યો છે.
4 મહિનામાં પશ્ચિમ અને મધ્ય પ્રદેશોમાં 90% થી વધુ વરસાદ
ભારતના પશ્ચિમ અને મધ્ય પ્રદેશોમાં જૂનથી સપ્ટેમ્બર મહિના દરમિયાન એટલે કે 4 મહિના દરમિયાન વાર્ષિક વરસાદના 90% થી વધુ વરસાદ પડે છે. હવામાન વિભાગે પહેલેથી જ ચેતવણી આપી હતી કે આ વર્ષે સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ પડશે અને 2024માં જૂનથી સપ્ટેમ્બર સુધી દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસું સામાન્ય કરતાં લગભગ ચાર ટકા વધારે રહેશે.
અલ નીનો અને લા નીના: કુદરતી રીતે બનતી મહાસાગરની ઘટના – સધર્ન ઓસિલેશન (ENSO) – ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિકમાં પુનરાવર્તિત આબોહવા પેટર્નના ગરમ અને ઠંડા તબક્કાઓ છે. આ પેટર્ન દર 2 થી 7 વર્ષે અનિયમિત રીતે આગળ અને પાછળ ફરે છે જેના કારણે સમુદ્રની સપાટીના તાપમાનમાં ફેરફાર થાય છે અને ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં પવન અને વરસાદની પેટર્નમાં ફેરફાર થાય છે.
અલ નીનો: મધ્ય અને પૂર્વીય ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિક મહાસાગરમાં સમુદ્રની સપાટીની ગરમી. ઇન્ડોનેશિયામાં વરસાદ ઓછો થાય છે જ્યારે ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિક મહાસાગરમાં વરસાદ વધે છે.
લા નીના: મધ્ય અને પૂર્વીય ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિક મહાસાગરમાં દરિયાની સપાટીની ઠંડક, અથવા દરિયાની સપાટીનું સરેરાશ તાપમાન (SSTs) ની નીચે. ઇન્ડોનેશિયામાં વરસાદનું પ્રમાણ વધે છે જ્યારે મધ્ય ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિક મહાસાગરમાં વરસાદ ઓછો થાય છે. વિષુવવૃત્ત પર ફૂંકાતા સામાન્ય પૂર્વીય પવનો વધુ મજબૂત બને છે.
અલ નીનો એ એક એવી ઘટના છે જે સમગ્ર વિશ્વમાં ગરમ હવામાન લાવે છે અને ચોમાસામાં ઘટાડો કરે છે. જ્યારે લા નીના હવામાનને ખુશનુમા બનાવે છે અને સારું ચોમાસું લાવે છે. અમેરિકન હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર આગામી બે મહિનામાં પ્રશાંત મહાસાગરમાં ‘લા નીના’ થવાની સંભાવના છે. આ કારણે ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બરમાં ભારે વરસાદ થવાનો છે.
