સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દર વર્ષે 11 ફેબ્રુઆરીએ આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા વૈજ્ઞાનિક ( international women scientist day) દિવસની ઉજવણી કરે છે. મહિલાઓ અને છોકરીઓને સ્ટેમ એટલે કે વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિત (STEM) ક્ષેત્રમાં આગળ વધવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાનો હેતુ છે. આ વખતે થીમ ‘કોવિડ -19 સામેના સંઘર્ષમાં અગ્રણી મહિલા વૈજ્ઞાનિક’ તરીકે રાખવામાં આવી છે.
વિજ્ઞાન અને તકનીકી મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, 2019-20 માં 16.6 ટકા મહિલાઓ દેશમાં સંશોધન અને વિકાસ (R & D) માં સીધી સંકળાયેલી છે. પુરુષોની તુલનામાં આ સંખ્યા ખૂબ ઓછી છે. મહિલાઓને આઈઆઈટી દિલ્હી ( DELHI IIT) ના સહયોગથી મહિલા ઉદ્યમવૃત્તિ અને સશક્તિકરણ (ડબ્લ્યુઇઇ) હેઠળ 170 સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે તાલીમ આપવામાં આવી છે. ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં દેશમાં આવો પહેલો પ્રયત્ન છે.
તકનીકી શિક્ષણમાં છોકરીઓ આવી રહી છે
યુનાઇટેડ નેશન્સ ( UNITED NATIONS) ના જણાવ્યા મુજબ 43 વિદ્યાર્થીઓ ભારતમાં અભ્યાસ કરે છે. આ મામલામાં ભારત 17 દેશોની યાદીમાં પ્રથમ ક્રમે છે. આ યાદીમાં રશિયા બીજા નંબર પર છે જ્યારે અમેરિકા 34 ટકા સાથે નવમાં ક્રમે છે. ભારતમાં કાર્યરત 2.80 લાખ વૈજ્ઞાનિકો, ઇજનેરો અને ટેકનોલોજીસ્ટ્સમાંથી માત્ર 14% મહિલાઓ છે.
યુનેસ્કોના ડેટા અનુસાર, વિશ્વભરમાં ફક્ત 33% મહિલા સંશોધનકારો છે. જ્યારે એસ.ટી.ઈ.એમ. હેઠળ સ્નાતક અને સ્નાતકોત્તરની નોંધણી 45 અને 55 ટકા છે. 44 ટકા વિદ્યાર્થીઓ પીએચડી પ્રોગ્રામમાં નોંધણી કરે છે. મહિલાઓ આરોગ્ય અને સામાજિક કાર્યના ક્ષેત્રમાં 70 ટકા છે, પરંતુ તેમને પુરુષો કરતાં 11 ટકા ઓછા વેતન આપવામાં આવે છે.
કોરોના (CORONA) સામેની લડતમાં મહિલાઓની નોંધપાત્ર ભાગીદારી હતી. સારવાર અને તપાસથી લઈને દવાઓની શોધ અને દર્દીની સંભાળ સુધીની બાબતોમાં સ્ત્રીઓ આગળ હતી. દેશના ડોક્ટર સૌમ્યા સ્વામિનાથન રોગચાળા સામે લડવા માટે વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થામાં મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક તરીકે કાર્યરત છે. મહિલાઓ આગળ વધી રહી છે પરંતુ તેઓ પુરુષોની તુલનામાં ઘણા પાછળ છે, જેમણે તેમને સમાનતામાં લાવવા માટે આખી દુનિયા સાથે એક થવું પડશે.
ભારતમા 43% છોકરીઓ તકનીકી શિક્ષણ મેળવી રહી છે. કમનસીબે, માત્ર 14 ટકા લોકોને જ નોકરી મળે છે. સ્વીડનમાં 35 ટકા છોકરીઓ આ વિષયોમાં અભ્યાસ કરે છે અને 34 ટકા લોકોને રોજગાર મળે છે. એ જ રીતે ગૂગલમાં, ફેસબુકમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) પર કામ કરતા માત્ર 10 થી 15 ટકા કર્મચારીઓ મહિલાઓ છે.
વિજ્ઞાનમાં ફક્ત 25 મહિલાઓને નોબેલ પુરસ્કાર મળ્યો હતો
ફિઝિક્સ, કેમિસ્ટ્રી, મેડિસિન અને ઇકોનોમિક્સના ક્ષેત્રમાં અત્યાર સુધી માત્ર 25 મહિલાઓને નોબેલ પુરસ્કાર મળ્યો છે. મોટી સંખ્યામાં પુરુષો છે, જે મેચ કરવામાં મહિલાઓ સદી લગાવી શકે છે.
