સ્વદેશી શસ્ત્રોની લોકપ્રિયતા હવે વિદેશમાં પણ ગુંજવા લાગી છે. ઉત્તર આફ્રિકન દેશ મોરોક્કોમાં ટાટાનો ઇન્ફન્ટ્રી કોમ્બેટ વ્હીકલ (WHAP) પ્લાન્ટ તૈયાર છે. રવિવાર (21 સપ્ટેમ્બર, 2025) ના રોજ સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ મોરોક્કોની બે દિવસની મુલાકાત લેશે. આ મુલાકાત દરમિયાન રાજનાથ સિંહ આ ટાટા એડવાન્સ્ડ સિસ્ટમ્સ લિમિટેડ (TASL) પ્લાન્ટનું પણ ઉદ્ઘાટન કરશે. આ ભારતનો બીજા દેશમાં પહેલો શસ્ત્ર પ્લાન્ટ છે.
રાજનાથ સિંહ મોરોક્કોના રાષ્ટ્રીય સંરક્ષણ પ્રધાન અબ્દેલલતીફ લૌધીના આમંત્રણ પર મોરોક્કોની બે દિવસની સત્તાવાર મુલાકાત લેશે. ભારતીય સંરક્ષણ પ્રધાન દ્વારા ઉત્તર આફ્રિકન દેશની આ પહેલી મુલાકાત હશે જે બંને દેશો વચ્ચે વધતા વ્યૂહાત્મક સહયોગ પર ભાર મૂકે છે.
આફ્રિકામાં પ્રથમ ભારતીય સંરક્ષણ ઉત્પાદન પ્લાન્ટ
સંરક્ષણ મંત્રાલયે એક સત્તાવાર નિવેદન જારી કરીને જણાવ્યું હતું કે આ મુલાકાતનો મુખ્ય મુદ્દો મોરોક્કોના બેરેચિડ (કાસાબ્લાન્કા) માં TASL ના નવા વ્હીલ્ડ આર્મર્ડ પ્લેટફોર્મ (WHAP) 8×8 ઉત્પાદન પ્લાન્ટનું ઉદ્ઘાટન હશે. આ પ્લાન્ટ આફ્રિકામાં પ્રથમ ભારતીય સંરક્ષણ ઉત્પાદન પ્લાન્ટ છે જે એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ દર્શાવે છે અને આત્મનિર્ભર ભારત પહેલ હેઠળ ભારતના સંરક્ષણ ઉદ્યોગની વધતી જતી વૈશ્વિક હાજરીને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આશરે પાંચ એકરમાં ફેલાયેલો આ પ્લાન્ટ વાર્ષિક 100 WHAP વાહનોનું ઉત્પાદન કરી શકે છે. એવી અપેક્ષા છે કે આ વાહનો પછીથી અન્ય આફ્રિકન દેશોમાં નિકાસ કરવામાં આવશે. રાજનાથ સિંહની મુલાકાત દરમિયાન ભારત અને મોરોક્કો વચ્ચે સંરક્ષણ, વ્યૂહાત્મક અને ઔદ્યોગિક સહયોગ મજબૂત બનશે.
સપ્ટેમ્બર 2024 માં મોરોક્કન સંરક્ષણ મંત્રાલયે WHAP બખ્તરબંધ વાહનોના ઉત્પાદન માટે TASL સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ WHAP વાહન ટાટા દ્વારા સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ સંગઠન (DRDO) ના સહયોગથી વિકસાવવામાં આવ્યું હતું. આશરે 26 ટન વજનવાળા આ લશ્કરી વાહનોમાં ડ્રાઇવર અને કમાન્ડર સહિત કુલ 12 સૈનિકો સમાવી શકાય છે. સૈનિકો આ વાહનોમાં ખડતલ સરહદ અને દૂરના વિસ્તારોમાં ઝડપથી આગળ વધી શકે છે. આ સશસ્ત્ર વાહનો ગોળીઓ અથવા દારૂગોળાથી સુરક્ષિત છે. WHAPS 30-40 mm બંદૂકોથી સજ્જ છે અને ટ્રુપ કમાન્ડર ખાસ બુર્જનો ઉપયોગ કરીને ઉપરથી દુશ્મન પર ગોળીબાર કરી શકે છે. કરાર અનુસાર TASL પ્લાન્ટમાં વાહનોનું ઉત્પાદન 18 મહિનાની અંદર શરૂ થશે.
ભારતીય સેના પહેલાથી જ ચીનની સરહદે આવેલા પૂર્વી લદ્દાખમાં 17,000 ફૂટની ઊંચાઈએ સૈનિકોને ખસેડવા માટે આ WHAPS વાહનોનો ઉપયોગ કરે છે. સેન્ટ્રલ રિઝર્વ પોલીસ ફોર્સ (CRPF) જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આતંકવાદીઓ સામે પણ આ વિશિષ્ટ વાહનોનો ઉપયોગ કરી રહી છે. WHAPS એક ઉભયજીવી વાહન છે જે સરળતાથી નદીઓ અને નાળાઓ પાર કરી શકે છે. આ વાહનોનો ઉપયોગ રણમાં પણ થઈ શકે છે. મોરોક્કોમાં ઉપયોગ માટે આ WHAPS વાહનોનું આફ્રિકન રણમાં સખત પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે.
રબાતમાં સંરક્ષણ પ્રધાન ભારતીય સમુદાયને મળશે
રાજનાથ સિંહ મોરોક્કન સંરક્ષણ પ્રધાન લૌધી સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠક કરશે. તેઓ ઔદ્યોગિક સહયોગની તકો શોધવા માટે મોરોક્કોના ઉદ્યોગ અને વેપાર મંત્રી રિયાદ મેઝુઆર સાથે પણ મુલાકાત કરશે. તેમની મુલાકાત દરમિયાન રાજનાથ સિંહ મોરોક્કોની રાજધાની રબાતમાં ભારતીય સમુદાય સાથે પણ મુલાકાત કરશે.
બંને પક્ષો સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં સહયોગ પર સમજૂતી કરાર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરે તેવી પણ અપેક્ષા છે. આ MoU દ્વિપક્ષીય સંરક્ષણ સંબંધોને વિસ્તૃત કરવા અને ગાઢ બનાવવા માટે એક સંસ્થાકીય માળખું પૂરું પાડશે જેમાં વિનિમય, તાલીમ અને ઔદ્યોગિક સંબંધોનો સમાવેશ થાય છે. ભારતીય નૌકાદળના જહાજો તાજેતરના વર્ષોમાં નિયમિતપણે કાસાબ્લાન્કા બંદરની મુલાકાત લઈ રહ્યા છે અને આ કરાર આ સંબંધોને વધુ મજબૂત બનાવશે.
