ભારત 2026 સુધીમાં બ્રહ્મોસ-II હાઇપરસોનિક મિસાઇલ, દુર્ગા-II લેસર હથિયાર, AI-આધારિત રોબોટિક ટેંક, ક્વોન્ટમ રડાર અને એન્ટિ-સેટેલાઇટ સિસ્ટમ જેવા ભવિષ્યના શસ્ત્રો લોન્ચ કરવા માટે તૈયાર છે. DRDO, ISRO, HAL અને ખાનગી સ્ટાર્ટઅપ્સ ₹4000 કરોડથી વધુના રોકાણ સાથે યુદ્ધની વ્યાખ્યા બદલી રહ્યા છે. હવે જે કોઈ દેખાશે તે બચશે નહીં – અને જે બચી જશે તે ભયમાં જીવશે. આ કહેવત ભારતના ભવિષ્યના શસ્ત્રો માટે એકદમ યોગ્ય છે. કારણ સ્પષ્ટ છે, ભારતના આગામી પેઢીના શસ્ત્રો ફક્ત શસ્ત્રો નહીં, પરંતુ બુદ્ધિશાળી સ્ટ્રાઈક પ્લેટફોર્મ હશે, જે વિચારે છે, જુએ છે અને એક ક્ષણમાં દુશ્મનને શોધીને નાશ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
1.હાઇપરસોનિક મિસાઇલ: સમજે એ પહેલાં જ દુશ્મન તબાહ થઈ જશે
DRDOનું HSTDV (હાયપરસોનિક ટેકનોલોજી ડેમોન્સ્ટ્રેટર વ્હીકલ) હવે પરીક્ષણથી ઉત્પાદન તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. તેની Mach 6 એટલે કે અવાજ કરતાં 6 ગણી ઝડપી ગતિ દુશ્મનને રડાર પર વિચારવાની પણ તક આપતી નથી. આ હાઇપરસોનિક ટેકનોલોજીમાં ભારત ચીન અને રશિયાના સ્તરે પહોંચી જશે. એટલું જ નહીં, અમેરિકાને પાછળ છોડી દેવાની તૈયારીઓ પણ પૂર્ણ છે.
ક્યાં અને કોણે બનાવ્યું?:
- DRDOનો મુખ્ય HSTDV કાર્યક્રમ
- હૈદરાબાદ અને ઓડિશામાં સંશોધન અને વિકાસ
- ભાગીદારો: રશિયા (બ્રહ્મોસ-2 માટે), ઇઝરાયલ અને UK ટેકનોલોજી સપોર્ટ
- પ્રોજેક્ટ લીડરશીપ: DRDO એરોનોટિક્સ સિસ્ટમ્સ
તેનો ખર્ચ કેટલો થયો?
સત્તાવાર રીતે, પ્રોજેક્ટના વાસ્તવિક બજેટ ફાળવણીની વિગતો જાહેર થઈ નથી પરંતુ પબ્લિક પ્લેટફોર્મ પર ઉપલબ્ધ માહિતી અનુસાર, આ પ્રોજેક્ટ પર લગભગ 2580 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે. આ ઉપરાંત, ફાઇનાન્સિયલ ટાઇમ્સના અહેવાલ મુજબ, SCRAMJET એન્જિન, વિન્ડ ટનલ, રડાર-એવોઇડિંગ ડિઝાઇન માટે પણ જંગી ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવ્યું છે.આ ટેકનોલોજી વિશે ISROના ભૂતપૂર્વ ચેરમેન જી. સતીશ રેડ્ડીનું કહેવું છે કે, આ એક મોટી તકનીકી સફળતા છે, જે ભવિષ્યમાં નવી અને ઝડપી હાઇપરસોનિક મિસાઇલોના વિકાસ માટે માર્ગ ખોલશે.
ભારતનું આગામી બ્રહ્મોસ-2 આ હાઇપરસોનિક મિસાઇલ ટેકનોલોજી પર બનાવવામાં આવશે. તેનું લોન્ચિંગ 2026 સુધીમાં થવાની અપેક્ષા છે.
- ડાયરેક્ટેડ એનર્જી વેપન્સ (DEW)- લેસર દ્વારા દુશ્મનનો નાશ કરવામાં માહેર :
હવે દુશ્મનના મિસાઇલનો નાશ મિસાઇલોથી નહીં પણ પ્રકાશથી થશે, લેસર હથિયારોને એક જ વાક્યમાં આ રીતે સમજાવી શકાય છે. DRDOનો ADITYA અને DURGA-2 પ્રોજેક્ટ ભારતને લેસર હથિયાર યુગમાં લઈ જઈ રહ્યો છે. મિસાઇલ, ડ્રોન કે ફાઇટર જેટ. જે પણ સામે આવશે, લેસર બીમ તેને ક્ષણભરમાં ભષ્મ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. અવાજ વિના, ધુમાડા વિના અને બચવાનો કોઈ રસ્તો આપ્યા વિના.
કયા પ્રોજેક્ટ્સ:
DEW પ્રોજેક્ટ હેઠળ ત્રણ મહત્વપૂર્ણ શસ્ત્રો પર કામ ચાલી રહ્યું છે.
આદિત્ય: 100 kW લેસર, રેન્જ 2.5 કિમી
દુર્ગા-II: મલ્ટી-પ્લેટફોર્મ ટેક્ટિકલ લેસર સિસ્ટમ, ટ્રક-માઉન્ટેડ, 30 kW
ચેસ Mk-2A: કુર્નૂલમાં પરીક્ષણ કરાયેલ, ડ્રોનને નષ્ટ કરવામાં સક્ષમ છે
ક્યારે અને ક્યાં બનાવવામાં આવ્યું હતું?
- LASTEC (DRDO લેબ, હૈદરાબાદ)
- 2010 ના દાયકાથી શરૂ કરીને, 2024 માં પ્રોટોટાઇપ આવ્યું
- ટ્રાયલ – પોખરણ અને ચેસ રેન્જ, કુર્નૂલ
બજેટ: આ પ્રોજેક્ટના સંશોધન અને વિકાસ કાર્ય પર લગભગ 700 થી 1000 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ થવાનો અંદાજ છે. જો આપણે યુનિટ ફાયર ખર્ચ વિશે વાત કરીએ, તો આ લેસર હથિયારથી થતાં દરેક હુમલાનો ખર્ચ ફક્ત 100 રૂપિયા હશે.
આ શસ્ત્ર પ્રણાલી વિશે પ્રખ્યાત સંરક્ષણ નિષ્ણાત મનીષ કુમાર ઝાનું કહેવું છે, લેસર શસ્ત્રો અત્યંત સચોટ, અસરકારક અને ખૂબ જ અનુકૂલનશીલ છે. તે સંપૂર્ણપણે યુદ્ધ માટે તૈયાર ટેકનોલોજી છે.
- રોબોટિક ટેન્ક અને માનવરહિત યુદ્ધ પ્રણાલીઓ:
ભારતના સ્વદેશી ટેન્ક, એટેક ડ્રોન અને સ્વોર્મ રોબોટ્સ હવે સેનાની આગળની હરોળમાં હશે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યારે ભય હશે, ત્યારે સૈનિકો નહીં પણ રોબોટ્સ આગળ વધશે. સેનાના ખાસ એકમો માટે ALPHA અને WARRIOR પ્લેટફોર્મ તૈયાર છે. ભારતનો ઈરાદો સ્પષ્ટ છે – હવે યુદ્ધમાં AI મરે, સૈનિકો નહીં
ભારતની AI સિસ્ટમ્સ:
ભારતીય સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ભારત આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ પર આધારિત ઘણાં પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ કરી રહ્યું છે, પરંતુ આપણે અહીં કેટલાક મોટા પ્રોજેક્ટ્સની વાત કરીએ, જે રિસર્ચ અને ડેવલપમેન્ટમાં ઘણા આગળ વધી ગયા છે.
આલ્ફા પ્લેટફોર્મ: DRDO દ્વારા માનવરહિત લડાયક ભૂમિ વાહન વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે. વોરિયર યુજીવી જે સિક્કિમ અને લદ્દાખ જેવા ભૂપ્રદેશ માટે રચાયેલ છે.
બજેટ: કોમ્બેટ AI સિસ્ટમનો ખર્ચ બહુ વધારે નથી. હાલમાં, 100-300 કરોડ રૂપિયાના ક્લસ્ટર પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ ચાલી રહ્યું છે. જેમાં BEL, HAL અને ઘણા ખાનગી સ્ટાર્ટઅપ્સ પણ ભાગ લઈ રહ્યા છે. - સ્પેસ ફોર્સ અને એન્ટિ સેટેલાઇટ વેપન્સ (ASAT):
જો યુદ્ધ આકાશમાં લડવાનું હોય તો ભારતે તારા તોડવાની કળા શીખી લીધી છે, અવકાશ યુદ્ધના સંદર્ભમાં ભારતની તૈયારીઓને સંપૂર્ણ રીતે અનુકૂળ છે. મિશન શક્તિ પછી, ASAT-II ની તૈયારીઓ હવે લગભગ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. આનો અર્થ એ છે કે અવકાશમાં જ દુશ્મન ઉપગ્રહોનો નાશ કરવાની ક્ષમતા રાખીએ છીએ. DRDO અને ISRO સંયુક્ત રીતે સ્પેસ સર્વેલન્સ અને એટેક નેટવર્ક (SSAN) બનાવી રહ્યા છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, આ ‘સાયલેન્સ વોરફેર’ ની વાસ્તવિક શરૂઆત છે.
શું ખાસ છે આમાં?:
- મિશન શક્તિ (2019) પછી ભારત હવે ASAT-II માટે તૈયારી કરી રહ્યું છે.
- લો અર્થ ઓર્બિટ ઉપગ્રહોને અટકાવવાની અદ્યતન ક્ષમતા
- ક્વોન્ટમ રડાર, AI ચોકસાઈ સાથે અવકાશ દેખરેખ.
રિસર્ચ અને ડેવલપમેન્ટ:
ભારતનો સ્પેસ ફોર્સ પ્રોજેક્ટ ISRO અને DRDO દ્વારા સંયુક્ત રીતે વિકસાવવામાં આવ્યો છે. આ હેઠળ, સાયબર-સ્પેસ આધારિત નેટવર્ક્ડ એટેક સિસ્ટમ વિકસાવવામાં આવી રહી છે. જો જરૂર પડે તો, તે દુશ્મન જાસૂસી ઉપગ્રહોને નિશાન બનાવીને નાશ કરશે, જે ભારત પર જાસૂસી કરવાનો પ્રયાસ કરશે.
- ક્વોન્ટમ રડાર અને AI-સંચાલિત યુદ્ધ:
ભારત હવે ક્વોન્ટમ કોમ્યુનિકેશન અને ક્વોન્ટમ રડાર પર ઝડપથી કામ કરી રહ્યું છે. જેથી દુશ્મનની જાસૂસી સિસ્ટમ નકામી બની જાય. AI આધારિત કમાન્ડ સિસ્ટમ દરેક ખતરાને અગાઉથી ઓળખી કાઢશે અને તેનો સામનો કરવા માટે આપમેળે વ્યૂહરચના બનાવશે. આ બાબતે અમેરિકન સંરક્ષણ વિશ્લેષકોએ કહ્યું છે કે, ભારત યુદ્ધની તૈયારી નથી કરી રહ્યું, તે ભવિષ્યમાં યુદ્ધ પર પ્રભુત્વ મેળવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આનો અર્થ એ છે કે ભારત ભવિષ્યના કોઈપણ યુદ્ધમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે.
બીજી તરફ, ચીનની મદદથી ચાલી રહેલી પાકિસ્તાનની મિસાઇલ ટેકનોલોજી 1990ના દાયકામાં અટવાઈ ગઈ છે, જ્યારે ભારત 2025માં જ 2035ની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ભારતનો ક્વોન્ટમ અને હાઇપરસોનિક વિકાસ પણ ચીન પર દબાણ લાવી રહ્યો છે.
નવું ભારત: હવે ટેકનોલોજી રાજ કરશે: ભારત હવે સૈનિકોની ગણતરી કરતું નથી, તે સિસ્ટમોની ગણતરી કરી રહ્યું છે. 2024માં સંરક્ષણ નિકાસ રૂ. 21,000 કરોડને વટાવી ગઈ છે. આત્મનિર્ભર ભારત હવે માત્ર એક સૂત્ર નથી રહ્યું. જો બધું યોજના મુજબ ચાલશે, તો આગામી 5 વર્ષમાં ભારત વિશ્વના ટોચના 5 શસ્ત્ર નિકાસકારોમાં સામેલ થશે. આ બધું DRDO, HAL, BEL, Bharat Forge અને L&T જેવી કંપનીઓને કારણે શક્ય બનશે.
