નવી દિલ્હી: (New Delhi) નવા વર્ષની પહેલી સવારે ઈસરોએ એક અદભૂત સિદ્ધિ પોતાના નામે નોંધાવી છે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ સોમવારે એક્સ-રે પોલેરિમીટર સેટેલાઈટ લોન્ચ કર્યો. પ્રક્ષેપણ માટે 25-કલાકનું કાઉન્ટડાઉન સમાપ્ત થયા પછી 44.4 મીટર લાંબા રોકેટે ચેન્નાઈથી લગભગ 135 કિમી દૂર સ્પેસપોર્ટ પરથી ઉડાન ભરી હતી. આ દરમિયાન મોટી સંખ્યામાં અહીં હાજર લોકોએ તાળીઓ પાડી આ સફળતાને વધાવી લીધી હતી. ખાસ વાત એ છે કે ઈસરોએ આ મિશનને તેના સૌથી ભરોસાપાત્ર પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (PSLV)થી લોન્ચ કર્યું છે. C58 મિશનએ મુખ્ય એક્સ-રે પોલેરિમીટર સેટેલાઇટ (EXOSAT) ને 650 કિમી નીચી પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં મૂક્યો છે. પીએસએલવીએ સવારે 9.10 વાગ્યે અહીં પ્રથમ ઉડાન ભરી હતી.
ઈન્ડિયન સ્પેસ એજન્સી (ISRO)ના અધ્યક્ષ એસ સોમનાથે કહ્યું કે વર્ષ 2024 ગગનયાન મિશનની તૈયારીઓનું વર્ષ હશે. આ સિવાય ઈસરોએ આ વર્ષે 12-14 મિશન લોન્ચ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. એસ સોમનાથે પીએસએલવી-સી58 એક્સપોઝીટરી મિશનના સફળ પ્રક્ષેપણ બાદ મીડિયા સાથે વાત કરતા આ વાત કહી. એસ સોમનાથે કહ્યું કે આ સાથે અમે હેલિકોપ્ટરમાંથી ડ્રોપ ટેસ્ટ પણ કરીશું જેમાં પેરાશૂટ સિસ્ટમનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે. ઘણા સમાન ડ્રોપ પરીક્ષણો હાથ ધરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત ઘણા મૂલ્યાંકન પરીક્ષણો પણ હાથ ધરવામાં આવશે. અમે આ વર્ષે GSLV પણ લોન્ચ કરીશું. ઈસરોના વડાએ કહ્યું કે આ વર્ષે અમે ઓછામાં ઓછા 12 મિશન લોન્ચ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. હાર્ડવેરની ઉપલબ્ધતાને આધારે આ સંખ્યા વધી શકે છે.
ISROનું આ મિશન XpoSat એક્સ-રે સ્ત્રોતના રહસ્યો શોધવામાં અને ‘બ્લેક હોલ્સ’ની રહસ્યમય દુનિયાનો અભ્યાસ કરવામાં મદદ કરશે. XPoSat એ આત્યંતિક પરિસ્થિતિઓમાં તેજસ્વી ખગોળશાસ્ત્રીય એક્સ-રે સ્ત્રોતોની વિવિધ ગતિશીલતાનો અભ્યાસ કરવા માટેનું ભારતનું પ્રથમ સમર્પિત પોલેરીમેટ્રી મિશન છે. XPoSat એ નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન (NASA)ના ઇમેજિંગ એક્સ-રે પોલેરીમેટ્રી એક્સપ્લોરર (IXPE) પછી વિશ્વમાં તેના પ્રકારનું બીજું રોકેટ છે. યુએસ સ્થિત સ્પેસ એજન્સીએ તેને 2021માં લોન્ચ કર્યું હતું. ઈસરોના આ મિશનનું આયુષ્ય લગભગ પાંચ વર્ષનું છે.
ઈસરોએ કહ્યું કે અવકાશયાન બે પેલોડને પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાં લઈ જશે. પ્રાથમિક પેલોડ POLIX (એક્સ-રેમાં પોલરિમીટર ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ) મધ્યમ એક્સ-રે ઊર્જા શ્રેણીમાં ધ્રુવીય માપદંડ માપશે. પોલેરીમેટ્રી પરિમાણોની તમામ સંસ્થાઓ દ્વારા ધ્રુવીકરણની ડિગ્રી અને કોણ સાથે સંબંધિત છે. બીજો પેલોડ – XSPECT (એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી અને સમય) સ્પેક્ટ્રોસ્કોપિક માહિતી પ્રદાન કરશે. આ મિશન તારાઓના અવશેષો અથવા મૃત તારાઓને સમજવાનો પ્રયાસ કરશે. એક્સ-રે ફોટોન અને તેમના ધ્રુવીકરણની મદદથી XPoSAT બ્લેક હોલ અને ન્યુટ્રોન તારાઓ નજીકના રેડિયેશનનો અભ્યાસ કરશે. ન્યુટ્રોન તારાઓ બ્રહ્માંડમાં સૌથી વધુ ગુરુત્વાકર્ષણ બળ અને સૌથી વધુ ઘનતા ધરાવે છે. તેથી એક વર્ષથી ઓછા સમયમાં ભારતનું ત્રીજું પ્રક્ષેપણ અવકાશમાં જોવા મળતા અતિ અતિશય રહસ્યો જાહેર કરશે. ઈન્ડિયન સ્પેસ ઓર્ગેનાઈઝેશન પણ અવકાશમાં ‘POEM’ મોકલશે.
ધ્રુવીય ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ વાહનનો ચોથો તબક્કો ‘PSLV ઓર્બિટલ એક્સપેરિમેન્ટલ મોડ્યુલ’ અથવા POEM છે. POEMમાં 10 પ્રયોગો થશે. આમાંનું મુખ્ય આકર્ષણ તિરુવનંતપુરમમાં એક સંસ્થા દ્વારા બનાવવામાં આવેલ ‘વુમન એન્જિનિયર સેટેલાઇટ’ (WESAT) હશે. તેને સરળતાથી ઓછા ખર્ચે, માનવરહિત ભારતીય સ્પેસ સ્ટેશન તરીકે વર્ણવી શકાય છે. ઈસરોના ચેરમેન એસ સોમનાથે કહ્યું કે ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો) સ્પેસ જંકમાંથી પૈસા કમાઈ રહ્યું છે.
