નવી દિલ્હી: ભારત (India) સરકાર દેશની નિકાસ (Export) વધારવા માટે ભરપૂર પ્રયાસ કરી રહી છે. સરકારને આમાં સફળતા પણ મળી રહી છે, પરંતુ આયાતમાં (Import) ઝડપી વૃદ્ધિને કારણે દેશ વેપાર ખાધના મોરચે નિરાશા અનુભવી રહ્યો છે. મળતી માહિતી મુજબ રૂપિયો નબળો પડવાથી અને કોમોડિટીના વધતા ભાવને કારણે જૂન ક્વાર્ટરમાં ભારતની વેપાર ખાધ વધીને $69 બિલિયન થઈ ગઈ હતી. તેમાંથી માત્ર 5 દેશોનું યોગદાન $55.2 બિલિયન છે.
આ વર્ષે એપ્રિલ-જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન ભારતની કુલ નિકાસ વધીને $121 બિલિયન થઈ ગઈ છે. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારતની આયાત પણ વધીને $190 બિલિયન થઈ ગઈ. આ રીતે જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન ભારતની વેપાર ખાધ $69 બિલિયન હતી. મળતી માહિતી મુજબ જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન વેપાર ખાધમાં અગાઉના એક ક્વાર્ટર એટલે કે જાન્યુઆરી-માર્ચ 2022ની સરખામણીમાં $14.5 બિલિયનનો વધારો થયો છે. વાર્ષિક ધોરણે, તેમાં $37.5 બિલિયનનો જંગી વધારો જોવા મળ્યો છે. જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન ભારતે 34 દેશો સાથે વેપાર ખાધનો સામનો કર્યો હતો.
ચીનઃ વેપારના આ અસંતુલન એટલે કે ઈન્ડિયા એક્સપોર્ટ ઈમ્પોર્ટ ગેપની વાત કરીએ તો પાડોશી દેશ ચીન પ્રથમ સ્થાને છે. સૂત્રો પાસેથી મળતી માહિતી મુજબ જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન, ભારતે ચીનને માત્ર $4.7 બિલિયનની નિકાસ કરી હતી, જ્યારે ભારતે ચીનમાંથી $24.3 બિલિયનની આયાત કરી હતી. આ રીતે જૂન ક્વાર્ટરમાં ચીન સાથે ભારતની વેપાર ખાધ $19.7 બિલિયન રહી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારતે ચીન પાસેથી $7.8 બિલિયન મૂલ્યનો ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સામાન, $6.5 બિલિયનનો એન્જિનિયરિંગ સામાન, $5.5 બિલિયન કેમિકલ્સ અને $2.4 બિલિયનનો નોન-એન્જિનિયરિંગ સામાન ખરીદ્યો હતો. બીજી તરફ ચીને આ સમયગાળા દરમિયાન ભારત પાસેથી 1.2 અબજ ડોલરના કૃષિ ઉત્પાદનો, 697 મિલિયન ડોલરના રસાયણો અને 623 મિલિયન ડોલરના એન્જિનિયરિંગ સામાનની ખરીદી કરી હતી.
ઈરાકઃ ભારત ઈરાક સાથે બીજા ક્રમે સૌથી વધુ વેપાર ખાધ ધરાવે છે. મળતી માહિતી મુજબ જૂન ક્વાર્ટર દરમિયાન ભારતની ઇરાક સાથે 11.3 અબજ ડોલરની વેપાર ખાધ હતી. ભારતે આ સમયગાળા દરમિયાન ઈરાકમાંથી $11.4 બિલિયનનું ક્રૂડ ઓઈલ અને $0.4 બિલિયનના પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોની આયાત કરી હતી. તે જ સમયે, ભારતે આ સમયગાળા દરમિયાન $312 મિલિયનની કિંમતના કૃષિ ઉત્પાદનો અને $200 મિલિયનના રસાયણો અને અન્ય ઉત્પાદિત માલની ઇરાકમાં નિકાસ કરી હતી.
સાઉદી અરેબિયાઃ વેપાર ખાધના મામલે સાઉદી અરેબિયા ત્રીજા ક્રમે છે. મળતી માહિતી મુજબ જૂન ક્વાર્ટરમાં ભારતને સાઉદી અરેબિયા સાથેના વેપારમાં $9.3 બિલિયનનું નુકસાન થયું છે. આ સમયગાળા દરમિયાન ભારતે સાઉદી અરેબિયામાંથી 8.3 અબજ ડોલરના ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરી હતી. આ સિવાય ભારતે 1.5 અબજ ડોલરના પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો અને 1.3 અબજ ડોલરના રસાયણો અને રાસાયણિક ઉત્પાદનોની પણ આયાત કરી છે. બીજી તરફ, સાઉદી અરેબિયાએ ભારત પાસેથી $575 મિલિયનના કૃષિ ઉત્પાદનો, $419 મિલિયનના રસાયણો અને $626 મિલિયનના એન્જિનિયરિંગ સામાનની ખરીદી કરી છે.
રશિયાઃ યુક્રેન સાથે યુદ્ધ શરૂ થયા બાદ ભારતની રશિયાથી ક્રૂડ ઓઈલની આયાત ઝડપથી વધી છે. તેની અસર જૂન ક્વાર્ટરના વેપારના આંકડામાં સ્પષ્ટપણે દેખાઈ રહી છે અને તેના કારણે રશિયા વેપાર ખાધના મામલે ચોથા સ્થાને પહોંચી ગયું છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારતે રશિયા પાસેથી $7 બિલિયન મૂલ્યના ક્રૂડ અને પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો, $1.2 બિલિયન રસાયણો અને ખાતરો અને $01 બિલિયન ખનિજો અને અયસ્કની આયાત કરી હતી. જ્યારે રશિયાએ આ સમયગાળા દરમિયાન ભારતમાંથી $316 મિલિયનની કિંમતના રસાયણો અને અન્ય ઉત્પાદિત ઉત્પાદનો અને $117 મિલિયનના કૃષિ ઉત્પાદનોની આયાત કરી હતી.
યુએઈ: ગલ્ફ દેશ યુનાઈટેડ આરબ અમીરાત આ યાદીમાં પાંચમા નંબર પર છે. મળતી માહિતી મુજબ જૂન ક્વાર્ટરમાં ભારતની આ દેશ સાથે $6.1 બિલિયનની વેપાર ખાધ હતી. ભારતે સમીક્ષા હેઠળના સમયગાળા દરમિયાન UAEમાંથી $8.6 બિલિયનના મૂલ્યના ક્રૂડ ઓઈલ અને પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોની સૌથી વધુ આયાત કરી હતી. તે પછી $3.3 બિલિયનના હીરા અને રત્નો અને કિંમતી પથ્થરો અને $1.1 બિલિયનના એન્જિનિયરિંગ માલસામાનનો સમાવેશ થાય છે. ભારતે UAEમાં $2.6 બિલિયનના મૂલ્યના પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો, $1.2 બિલિયનના એન્જિનિયરિંગ માલસામાન, $792 મિલિયનના કૃષિ ઉત્પાદનો, $659 મિલિયનના ઇલેક્ટ્રોનિક સામાન અને $484 મિલિયનના રાસાયણિક ઉત્પાદનોની નિકાસ કરી હતી.
