ભારતને કુદરત તરફથી ઘણી ભેટો (Gift) મળી છે, નદીઓ, તળાવ, ધોધ, પર્વતો, ઉચ્ચપ્રદેશ, દરિયાકિનારા અને સપાટ મેદાનો આપણને સશક્ત કરે છે. એવા ઘણા ઓછા લોકો છે જે ગરમ પાણીના પૂલથી પરિચિત છે. આપણે દરરોજ સાદા સ્વચ્છ પાણીથી સ્નાન (Bath) કરીએ છીએ. સ્નાન કરવાથી હળવાશ લાગે છે અને શરીરની (Body) ગંધ દૂર થાય છે. ઠંડીની મોસમમાં ગરમ પાણીના કુંડમાં નહાવા માટે બીજી કોઈ જગ્યા નથી. આમ તો શિયાળામાં લોકો ગીઝરનો ખૂબ ઉપયોગ કરે છે. ક્યાંક કુદરત જ પાણીને ગરમ કરીને તેના ઔષધીય ગુણોનો નાશ કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારની ગરમ પાણીના કુંડ સ્વાસ્થ્યની દ્રષ્ટિએ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તેથી જ અહીં પ્રવાસીઓની ભીડ જોવા વઘુ જોવા મળે છે. ભારત ઉપરાંત અન્ય દેશોના પ્રવાસીઓ પણ અહીં સ્વાસ્થ્ય લાભ માટે આવે છે.
આમ તો ગરમ પાણીના કુંડ અંગે શહેરીજનો જોય છે તે તેઓને ખૂબ આશ્ચર્ય લાગે છે. પરંતુ જણાવી દઈએ કે આ ગરમ પાણીના કુંડ પર્વતમાં સોડિયમ, સલ્ફર અને સલ્ફરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, તે સામાન્ય પાણી કરતાં વધુ ગરમ અને ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર વહે છે. આ પ્રકારના ગરમ પાણીના કુંડમાં નહાવાથી વ્યક્તિનો તણાવ, ત્વચા સંબંધિત રોગો અને અન્ય સમસ્યાઓ દૂર થાય છે.
રાજગીરનો ગરમ પાણીનો કુંડ
અહીં વૈભવગીરી ટેકરી પર ઘણા ગરમ ઝરણાં છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન બ્રહ્માએ અહીં દેવતાઓ માટે ગરમ ઝરણાંનું નિર્માણ કર્યું હતું. ઋષિ કુંડ, ગંગા યમુના કુંડ, ગૌરી કુંડ, ચંદ્ર કુંડ અને રામ લક્ષ્મણ કુંડ અહીં ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે.
તુલસી શ્યામ કુંડ
ગુજરાતના જૂનાગઢમાં આવેલી આ ગરમ પાણીનું કુંડ ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલુ છે. ત્રણેય કુંડનું તાપમાન અલગ-અલગ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત આ કુંડની નજીકમાં 700 વર્ષ જૂનું એક મંદિર પણ આવેલું છે.
મણિકરણ
આ હિમાચલ પ્રદેશનું હોટ વોટર બોડી છે. ગુરુદ્વારાના ચોખા પણ તેના પાણીથી રાંધવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ કુંડમાં સ્નાન કરવાથી તમામ રોગો દૂર થાય છે.
પનામિક પૂલ
તે લદ્દાખની નુબ્રા ખીણના એક ગામમાં આવેલું છે. આ ગરમ કુંડ ઔષધીય ગુણો ધરાવે છે. આ પૂલનું પાણી એટલું ગરમ છે કે તેને સ્પર્શ કરવાથી આંગળીઓ બળી શકે છે. તમે આ પૂલમાં સ્નાન નથી કરી શકતા, પરંતુ તમે આ પૂલના બહાને આ સુંદર જગ્યાની મુલાકાત ચોક્કસ લઈ શકો છો.
