IPL 2022ની તેમની છેલ્લી લીગ મેચમાં, કોલકાતા નાઈટ રાઈડર્સને છેલ્લી ઓવરમાં 21 રનની જરૂર હતી. લખનઉ સુપર જાયન્ટ્સ મેચની શરૂઆતથી જ ફેવરિટ હતી, તેણે એકપણ વિકેટ ગુમાવ્યા વિના 210 રન બનાવ્યા હતા. KKR પાસે પ્લેઓફમાં પહોંચવાની તક હતી અને રિંકુ સિંહ આ તકનો ફાયદો ઉઠાવવામાં વ્યસ્ત હતો. માર્કસ સ્ટોઇનિસ દ્વારા ફેંકવામાં આવેલી છેલ્લી ઓવરના પહેલા ત્રણ બોલમાં રિંકુએ 4, 6, 6 ફટકાર્યા હતા. બે બોલ પછી, એવિન લુઈસે આઈપીએલના ઈતિહાસના સર્વશ્રેષ્ઠ કેચમાંથી એક કેચ ઝડપીને રિંકુની ઈનિંગ્સનો અંત આણ્યો હતો હવે છેલ્લા બોલ પર ત્રણ રનની જરૂર હતી અને સ્ટોઈનિસના બોલે ઉમેશ યાદવનો ઓફ સ્ટમ્પ ઉડાવી દીધું હતું. હાલમાં ઇમ્પેક્ટ પ્લેયરના નવા નિયમને ધ્યાને લઇને્ કેકેઆરના સીઈઓ વેંકી મૈસૂરે તે મેચને યાદ કરતા કહ્યું હતું કે અમે લગભગ જીતની નજીક હતા. રિંકુ એવિન લુઈસના શાનદાર કેચ પર આઉટ થયો. અમારી પાસે હજુ એક બોલ બાકી હતો અને ત્રણ રનની જરૂર હતી. ઉમેશ યાદવ બેટિંગ કરવા બહાર ગયો. તે સમયે જો ઇમ્પેક્ટ પ્લેયરનો નિયમ લાગુ હોત તો KKR કોચ ઉમેશ યાદવને તેની ચાર ઓવર પૂરી કર્યા પછી તરત જ તેના સ્થાને કોઈ નિષ્ણાત બેટ્સમેન સાથે લઈ શક્યા હોત અને તેનાથી સમગ્ર સમીકરણ બદલાઈ શક્યું હોત.
ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર સંબંઘે કોઇ રોકેટ સાયન્સ જેવી વાત નથી
IPLમાં ટોસ બાદ ટીમની જાહેરાત કરવાનો એકમાત્ર હેતુ ટોસનો ફાયદો ઓછો કરવાનો છે. ખાસ કરીને ભારતીય મેદાનો પર જ્યાં બીજા હાફમાં ઝાકળ આવે છે અને બોલરોને મુશ્કેલી પડે છે. SA20 એ પ્રથમ ફ્રેન્ચાઇઝી લીગ હતી જ્યાં ટીમની ફાઇનલ ટોસ પછી યોજવામાં આવી હતી. આનાથી મુલાકાતી ટીમોને વિરોધી ટીમોના ઘરનો ફાયદો ઘટાડવામાં મદદ મળી અને ઝાકળ સાથે વધુ સારી રીતે વ્યવહાર કરવામાં ટીમને બચાવ કરવામાં મદદ મળી. અને એવું બન્યું કે SA20 મેદાન પર ઝાકળની એટલી અસર નહોતી. પરંતુ આઈપીએલમાં આવું થવાની અપેક્ષા નથી જ્યાં તમામ 12 મેદાનોમાં ઝાકળ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. બંને ટીમના ખેલાડીઓ અને કોચ એ બાબતે સંમત થશે કે પરિસ્થિતિઓ માત્ર પ્રારંભિક XIને જ નહીં પરંતું ઇમ્પેક્ટ પ્લેયરની પસંદગીને પણ અસર કરશે. મજબૂત શરૂઆતના કિસ્સામાં, પાવર-હિટરને લાભ લેવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે શરૂઆતમાં મોકલવામાં આવી શકે છે. જો પિચ સ્પીનની તરફેણ કરતી હોય અને જો પ્લેઈંગ ઈલેવનમાં શરૂઆતમાં ત્રણ ઝડપી બોલર હોય, તો તેમાંથી એકની જગ્યાએ કોઈ સ્પીનરને લઈ શકાય છે.
સૈયદ મુશ્તાક અલી ટ્રોફીમાં આ નિયમની અજમાયશ થઇ ચુકી છે
બીસીસીઆઈએ 2022 સૈયદ મુશ્તાક અલી ટ્રોફીમાં ઈમ્પેક્ટ પ્લેયર નિયમ રજૂ કર્યો હતો પરંતુ સંજોગો અલગ હતા. તે સમયે ટીમે ટોસ પહેલા ઈમ્પેક્ટ પ્લેયરની જાહેરાત કરવી પડતી હતી અને તેને ઈનિંગની 14મી ઓવર પહેલા લાવવો પડતો હતો. આઇપીએલની પરિસ્થિતિઓના આધારે, ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર મેચમાં નવી વ્યૂહાત્મક યોજનાઓ ઉમેરશે. પરંતુ સૈયદ મુશ્તાક અલી ટ્રોફી જોઈ રહેલા ઘણા ફ્રેન્ચાઈઝી કોચ અને ટેલેન્ટ સ્કાઉટ્સને લાગ્યું કે ઈમ્પેક્ટ પ્લેયરનો ઉપયોગ વ્યૂહરચનાના સાધન તરીકે નહીં પણ નુકસાનને નિયંત્રિત કરવા માટે કરવામાં આવે છે. IPL 2023 ની શરૂઆતના એક મહિના કરતાં પણ ઓછા સમય પહેલાં, ફ્રેન્ચાઇઝીઓને કહેવામાં આવ્યું હતું કે તેઓ ટોસ પછી પ્લેઇંગ ઇલેવનની જાહેરાત કરી શકે છે ત્યારે વ્યૂહરચના સંભવિતમાં પણ ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો. તેથી આ સિઝનમાં કેપ્ટન ટોસ સમયે બે અલગ-અલગ ટીમ શીટ લાવી શકે છે, એક જો તેઓ પ્રથમ બેટિંગ કરી રહ્યા હોય અને બીજી જો તેઓ પ્રથમ બોલિંગ કરતા હોય.
ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર નિયમને કારણે ટીમમાં 11 નહીં પણ 12 ખેલાડીનો સમાવેશ
નવીનતાના હેતુ માટે, 2023ની સિઝનમાં IPLમાં ઈમ્પેક્ટ પ્લેયરનો નિયમ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. આ નિયમ ટીમને ટોસ પછી ઇનિંગ્સમાં કોઈપણ સમયે પ્લેઈંગ ઈલેવનમાં કોઈ ખેલાડીને ઈમ્પેક્ટ પ્લેયર સાથે બદલવાની મંજૂરી આપે છે. જો કે, ટીમમાં ફક્ત ચાર વિદેશી ખેલાડીઓ જ રમી શકે છે, તેથી જો પ્રારંભિક XIમાં ચાર વિદેશી ખેલાડીઓ હોય, તો ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર ફક્ત ભારતીય ખેલાડી હોઈ શકે છે. નવા નિયમનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય ખેલાડીઓને વધુ તક આપવાનો છે, ખાસ કરીને અનકેપ્ડ કૌશલ્ય ધરાવતા ખેલાડીઓ જે કદાચ પ્લેઈંગ ઈલેવનમાં સ્થાન ન મેળવી શકે તેને આગળ કરી શકાય તેનો છે.
ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર નિયમ રમત માટે એક સારું ડેવલપમેન્ટ છે : માઇક હેસન
રોયલ ચેલેન્જર્સ બેંગ્લોરના ડિરેક્ટર માઈક હેસને જણાવ્યું હતું કે જ્યારે તેઓ અને તેમના કોચિંગ સ્ટાફે પ્રથમ વખત ઇમ્પેક્ટ પ્લેયરના નિયમ વિશે સાંભળ્યું ત્યારે તેઓ ઉત્સાહિત હતા. તેણે કહ્યું હતું કે અમે હરાજી પહેલા ઇમ્પેક્ટ પ્લેયરના નિયમ વિશે સાંભળ્યું હતું, તેથી અમે તેના પર વિચાર કરી રહ્યા હતા અને તેનો મહત્તમ ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે વિશે વિચારી રહ્યા હતા, એક ઓલરાઉન્ડર જે મોટી ભૂમિકા ભજવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે તેમાં ખરેખર કેટલીક વ્યૂહરચના સામેલ હતી. તમે કોઈપણ સમયે ખેલાડીને આગળ લાવી શકો છો, પછી ભલે તે બેટ્સમેન આઉટ હોય કે ન હોય. તેથી હા મને લાગે છે કે તે એક સારું ડેવલપમેન્ટ છે. મને લાગે છે કે ટોસ પછી ઇલેવનનું નામ આપવું એ ઇમ્પેક્ટના નિયમને નકારી કાઢે છે. જો તમે પહેલા બેટિંગ કરો છો, તો તમે બેટ્સમેનને બદલી શકો છો અને બીજા દાવ માટે વધારાનો બોલર લાવી શકો છો.
પ્રાંરંભિક ઇલેવનમાં ત્રણ વિદેશી ખેલાડીઓ ઉતારીને ફાયદો લેવાશે
ઈતિહાસ જણાવે છે કે આઈપીએલની ટીમોએ પ્લેઈંગ ઈલેવનમાં ચાર વિદેશી ખેલાડીઓને રાખ્યા છે, પરંતુ 2019થી એક નવો ટ્રેન્ડ શરૂ થયો છે. 2008 થી અત્યાર સુધી માત્ર 52 વાર જ બન્યું છે જ્યારે ત્રણ કે તેથી ઓછા વિદેશી ખેલાડીઓને પ્લેઈંગ ઈલેવનમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે અને તેમાંથી 37 વાર છેલ્લી ચાર સિઝનમાં બન્યું છે. આ વર્ષે તેમાં વધારો જોવા મળી શકે છે, ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર નિયમને કારણે. મજબૂત વિદેશી બેન્ચ ધરાવતી ટીમ ત્રણ વિદેશી ખેલાડીઓ સાથે શરૂઆત કરી શકે છે અને જરૂર મુજબ ચોથાનો ઉપયોગ કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે મુંબઈ ઈન્ડિયન્સ પ્રથમ બોલિંગ કરે છે, ત્યારે તેઓ ત્રણ વિદેશી બોલરોના વિકલ્પો સાથે જઈ શકે છે: જોફ્રા આર્ચર, જેસન બેહરનડોર્ફ અને કેમેરન ગ્રીન. લક્ષ્યનો પીછો કરતા, તેઓ બેહરેનડોર્ફને ટિમ ડેવિડ અથવા અન્ય કોઈ વિદેશી બેટ્સમેનને ઈમ્પેક્ટ પ્લેયર તરીકે બદલી શકે છે .
શું ઈમ્પેક્ટ પ્લેયર જૂના સુપરસબ નિયમ જેવો જ છે?
ઘણા લોકો માને છે કે આઈપીએલનો ઇમ્પેક્ટ પ્લેયર નિયમ સુપરસબ જેવો જ છે જે આઈસીસીએ 2005માં ટ્રાયલ તરીકે રજૂ કર્યો હતો, જ્યાં ટીમોને મેચ દરમિયાન 12મા ખેલાડીનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. પરંતુ મુખ્ય તફાવત એ હતો કે ટીમોએ ટોસ પહેલા પ્લેઈંગ ઈલેવન અને સુપરસબનું નામ લેવું પડતું હતું. સુનિલ ગાવસ્કરની આગેવાની હેઠળની ICC ક્રિકેટ સમિતિએ સુપરસબ નિયમ રજૂ કર્યો હતો, જેનો હેતુ ઓલરાઉન્ડરોના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરવાનો હતો, પરંતુ ટીમોએ સુપરસબમાં નિષ્ણાતોનો ઉપયોગ કરવાનંન શરૂ કર્યું. આનાથી ટોસ જીતવાનો ફાયદો વધુ વધ્યો કારણ કે જે ટીમ ટોસ જીતીને બેટિંગ કે બોલિંગ કરવાનું પસંદ કરે છે તે સુપરસબનો ફાયદો ઉઠાવવા લાગી અને વિરોધી ટીમના સુપરસબની અસર ઓછી થવા લાગી, તેથી ICCએ સુપરસબ નિયમને રદ કર્યો હતો.
