બિહારમાં ફરી એકવાર રાષ્ટ્રીય લોકશાહી ગઠબંધન (NDA) ની સરકાર રચાઈ છે. રાજ્યપાલ આરિફ મોહમ્મદ ખાને પટનાના ગાંધી મેદાનમાં નીતિશ કુમારને મુખ્યમંત્રી પદના શપથ લેવડાવ્યા. ભાજપના ક્વોટામાંથી સમ્રાટ ચૌધરી અને વિજય કુમાર સિંહાને નાયબ મુખ્યમંત્રી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર ઉપરાંત NDA સરકારમાં 26 અન્ય નેતાઓએ મંત્રી તરીકે શપથ લીધા.
ભાજપે નીતિશ કુમારને સત્તાની કમાન સોંપી હોવા છતાં ભાજપે મંત્રીમંડળમાં મોટા ભાઈ તરીકેની ભૂમિકા જાળવી રાખી છે. 27 સભ્યોના મંત્રીમંડળમાં મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર જનતા દળ (યુનાઇટેડ) ક્વોટાના આઠ મંત્રીઓનો સમાવેશ થાય છે, જ્યારે ભાજપ પાસે બે નાયબ મુખ્યમંત્રી સહિત 15 મંત્રીઓ છે.
NDA ના ઘટક પક્ષોમાં ચિરાગ પાસવાનની લોક જનશક્તિ પાર્ટી (રામ વિલાસ) (LJP (R)) માંથી બે મંત્રીઓની નિમણૂક કરવામાં આવી છે, જ્યારે જીતન રામ માંઝી અને ઉપેન્દ્ર કુશવાહાના પક્ષોમાંથી એક-એક મંત્રીની નિમણૂક કરવામાં આવી છે.
આ મંત્રીમંડળ દ્વારા NDA એ બિહારની જાતિ અને સામાજિક ગતિશીલતાને સંબોધવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. ઉચ્ચ જાતિઓથી લઈને પછાત અને સૌથી પછાત જાતિઓ, તેમજ લઘુમતી સમુદાયો સુધીના દરેકને પ્રતિનિધિત્વ પૂરું પાડવામાં આવ્યું છે.
નીતિશ સરકારમાં કઈ જાતિના કેટલા મંત્રી?
નીતિશ કુમારની સરકારમાં આઠ મંત્રીઓ ઉચ્ચ જાતિના છે. ભાજપે પોતાના મુખ્ય મતબેંકને ધ્યાનમાં રાખીને ઉચ્ચ જાતિના પાંચ મંત્રીઓની નિમણૂક કરી છે, જ્યારે જેડીયુએ ફક્ત બે ઉચ્ચ જાતિના નેતાઓની નિમણૂક કરી છે. એલજેપી (આર) એ ઉચ્ચ જાતિના એક મંત્રીની નિમણૂંક કરી છે.
સૌથી વધુ મંત્રીઓ OBC-EBC સમુદાયમાંથી બનાવવામાં આવ્યા છે. NDA સરકારમાં કુલ 12 મંત્રીઓ OBC, EBC અને વૈશ્ય સમુદાયના છે. ભાજપે 8 મંત્રીઓ, JDU એ 3 અને રાષ્ટ્રીય લોક મોરચા (RLM) એ એક મંત્રી બનાવ્યો છે. નીતિશના મંત્રીમંડળમાં દલિત સમુદાયમાંથી 5 મંત્રીઓ બનાવવામાં આવ્યા છે.
ભાજપે પોતાના ક્વોટામાંથી બે મંત્રીઓ અને JDU એ એક મંત્રી બનાવ્યો છે, જ્યારે LJP અને હિન્દુસ્તાની અવમ મોરચા (HAM) એ પણ દલિત સમુદાયમાંથી એક-એક મંત્રી બનાવ્યો છે. આ ઉપરાંત JDU એ પોતાના ક્વોટામાંથી મુસ્લિમ સમુદાયમાંથી એક મંત્રી બનાવ્યો છે.
નીતિશના મંત્રીમંડળમાં ઉચ્ચ જાતિના કેટલા?
બિહારમાં રાજકીય ગતિશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને NDA એ પોતાનું મંત્રીમંડળ બનાવ્યું છે. NDA એ ઉચ્ચ જાતિના કુલ આઠ મંત્રીઓની નિમણૂક કરી છે. NDA સરકારમાં ઉચ્ચ જાતિના બે મંત્રીઓ ભૂમિહાર, ચાર રાજપૂત, એક બ્રાહ્મણ અને એક કાયસ્થ છે.
ભાજપે ઉચ્ચ જાતિના પાંચ મંત્રીઓની નિમણૂક કરી છે, જેમાં ભૂમિહાર સમુદાયના વિજય કુમાર સિંહાને નાયબ મુખ્યમંત્રી અને બ્રાહ્મણ સમુદાયના મંગલ પાંડેને મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. બે મંત્રીઓ રાજપૂત સમુદાયના છે: સંજય સિંહ “ટાઈગર” અને શ્રેયસી સિંહ.
વધુમાં કાયસ્થ સમુદાયના નીતિન નવીનને મંત્રી તરીકે ફરીથી નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. JDU એ ઉચ્ચ જાતિના બે મંત્રીઓ નિયુક્ત કર્યા છે, જેમાં એક રાજપૂત સમુદાયનો અને એક ભૂમિહાર સમુદાયનો છે. ભૂમિહાર સમુદાયના વિજય કુમાર ચૌધરી અને રાજપૂત સમુદાયના લેશી સિંહને મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. LJP એ રાજપૂત જાતિના સંજય કુમાર સિંહને મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે.
OBC-EBC-વૈશ્ય સમુદાયમાંથી કેટલા મંત્રીઓ આવ્યા?
NDA સરકારમાં મુખ્યમંત્રી સહિત 13 મંત્રીઓ OBC, EBC અને વૈશ્ય સમુદાયના છે. આનાથી આ સમુદાયોને સૌથી મોટો હિસ્સો મળે છે. ભાજપ દ્વારા આઠ મંત્રીઓ, JDU દ્વારા ચાર અને RLM દ્વારા એક મંત્રીની નિમણૂક કરવામાં આવી છે. નીતિશ કુમાર સરકારમાં, કુર્મી-કોઈરી સમુદાયની સાથે યાદવ સમુદાયને પણ ખાસ વિચારણા આપવામાં આવી છે. કુર્મી સમુદાયના નીતિશ કુમાર મુખ્યમંત્રી બન્યા, જ્યારે કોઈરી સમુદાયના સમ્રાટ ચૌધરી નાયબ મુખ્યમંત્રી બન્યા.
ભાજપે કોઈરી સમુદાયના સમ્રાટ ચૌધરીને નાયબ મુખ્યમંત્રી તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે, જ્યારે યાદવ સમુદાયના રામકૃપાલ યાદવ મંત્રી બન્યા છે. ધાનુક સમુદાયના સુરેન્દ્ર મહેતા, કહાર સમુદાયના ડૉ. પ્રમોદ કુમાર ચંદ્રવંશી, તેલી સમુદાયના નારાયણ પ્રસાદ અને મલ્લાહ સમુદાયના રામા નિષાદ પણ મંત્રી બન્યા છે. વૈશ્ય સમુદાયમાંથી બે મંત્રીઓની નિમણૂક કરવામાં આવી છે: ડૉ. દિલીપ જયસ્વાલ અને અરુણ શંકર પ્રસાદ.
JDUમાંથી ચાર મંત્રીઓની નિમણૂક કરવામાં આવી છે, જે ત્રણ અલગ અલગ જાતિઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. કુર્મી સમુદાયના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે તેમના નજીકના સહયોગી શ્રવણ કુમારને મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. યાદવ સમુદાયના વિજેન્દ્ર યાદવ અને નિષાદ સમુદાયના મદન સાહનીને પણ મંત્રીમંડળમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. ઉપેન્દ્ર કુશવાહાના પુત્ર, દીપક પ્રકાશ, જે કોઈરી જાતિના છે, તેમને પણ મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
નીતિશ સરકારમાં કેટલા દલિત-મુસ્લિમ મંત્રીઓ છે?
નીતિશ કુમારના નેતૃત્વ હેઠળના મંત્રીમંડળમાં દલિત સમુદાયના પાંચ સભ્યોને મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા છે. ભાજપે પોતાના ક્વોટામાંથી લખેન્દ્ર પાસવાન અને સુનિલ કુમારને દલિત ઉમેદવાર તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. જેડીયુએ અશોક ચૌધરીને પોતાના દલિત ઉમેદવાર તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. ચિરાગ પાસવાનની પાર્ટીએ સંજય કુમાર પાસવાનને નિયુક્ત કર્યા છે અને જીતન રામ માંઝીના પુત્ર સંતોષ કુમાર સુમનને તેમની પાર્ટીમાંથી મંત્રી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
દલિત સમુદાયમાં NDA એ દુસાધ સમુદાયમાંથી બે મંત્રીઓ, મુસાહરમાંથી એક અને પાસી સમુદાયમાંથી એક મંત્રીની નિમણૂક કરી છે. વધુમાં, રવિદાસી સમુદાયમાંથી એક મંત્રીની નિમણૂક કરવામાં આવી છે. મુસ્લિમ પ્રતિનિધિત્વ પૂરું પાડવા માટે JDU એ તેના ક્વોટામાંથી ઝમા ખાનની નિમણૂક કરી છે. નીતિશ કુમાર સરકારમાં તમામ સમુદાયો માટે પ્રતિનિધિત્વ હિસ્સો પૂરો પાડવા માટે આ પ્રયાસ ચાલી રહ્યો છે.
