12 જૂન 2025 ના રોજ એર ઇન્ડિયા અમદાવાદ-લંડન ફ્લાઇટ (બોઇંગ AI-171) અકસ્માતનો પ્રારંભિક તપાસ અહેવાલ શુક્રવારે રાત્રે લગભગ 2.30 વાગ્યે બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. આમાં એક ગંભીર ભૂલ પ્રકાશમાં આવી છે જેના કેન્દ્રમાં એક ચેતવણી ‘STAB POS XDCR’ એટલે કે સેન્સર જે વિમાનનું સંતુલન જણાવે છે તે નિષ્ફળ થઈ શકે છે. વિમાનની પાછલી ઉડાન (દિલ્હી-અમદાવાદ) પછી પાઇલટ દ્વારા આ તકનીકી ચેતવણી નોંધવામાં આવી હતી. આમ છતાં વિમાનને ફક્ત એક કલાકમાં ફરીથી ઉડાન માટે મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. અહેવાલ અંગે સરકારે કહ્યું છે કે તેનો અભ્યાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે. હમણાં કોઈ નિષ્કર્ષ કાઢશો નહીં.
AI-171 પ્લેન ક્રેશના પ્રારંભિક તપાસ રિપોર્ટ અંગે પાઇલટ સમુદાયમાં ઊંડી ચિંતા છે. એર સેફ્ટી એક્સપર્ટ કેપ્ટન અમિત સિંહે રિપોર્ટની વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો અને કહ્યું કે એન્જિન ખરેખર ક્યારે કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું તે સ્પષ્ટ નથી. રિપોર્ટ અનુસાર 08:08:42 UTC પછી ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વીચ ‘કટ’ થઈ ગઈ હતી પરંતુ તે જ રિપોર્ટમાં ટેકઓફ પછી તરત જ રામ એર ટર્બાઇન (RAT) સક્રિય થવાનો ઉલ્લેખ છે. તેમણે કહ્યું કે એક સરળ, તથ્ય-આધારિત પ્રારંભિક રિપોર્ટ પૂરતો હોત પરંતુ આ રિપોર્ટ શંકા અને મૂંઝવણ પેદા કરી રહ્યો છે.
“ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વીચ કોણે બંધ કરી?” – ALPA-I પ્રમુખ
એરલાઇન પાઇલટ્સ એસોસિએશન ઓફ ઇન્ડિયા (ALPA-I) ના પ્રમુખ કેપ્ટન સેમ થોમસે જણાવ્યું હતું કે કોકપીટમાં પાઇલટ્સ વચ્ચે ‘ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વીચ કોણે બંધ કરી’ તે અંગે ચર્ચા થઈ તે ખૂબ જ આશ્ચર્યજનક છે. તેમણે એ પણ સવાલ ઉઠાવ્યા કે અકસ્માત પછી ઇમરજન્સી લોકેટર ટ્રાન્સમીટર (ELT) કેમ કામ ન કર્યું. સેમ થોમસે રિપોર્ટ પર કોઈ અધિકૃત હસ્તાક્ષર ન હોવા અને તપાસ પ્રક્રિયાની ગુપ્તતા અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી. તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે લાયક અને અનુભવી પાઇલટ્સને ઓછામાં ઓછા નિરીક્ષક તરીકે તપાસમાં સામેલ કરવા જોઈએ જેથી પારદર્શિતા અને જવાબદારી જળવાઈ રહે.
‘રિપોર્ટમાં ઘણા પ્રશ્નોના જવાબ નથી’
સમાચાર એજન્સી PTI એ ANI ને ટાંકીને કહ્યું કે ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયન પાઇલટ્સના પ્રમુખ ચરણવીર સિંહ રંધાવાએ કહ્યું કે વિમાન ખરેખર કો-પાઇલટ દ્વારા ઉડાડવામાં આવી રહ્યું હતું જે વિમાનને નિયંત્રિત કરી રહ્યો હતો જ્યારે કેપ્ટન જે પાઇલટ-ઇન-કમાન્ડ હતો તે ફ્લાઇટનું નિરીક્ષણ કરી રહ્યો હતો. તેથી હજુ પણ તે સ્પષ્ટ નથી કે મુખ્ય નિર્ણયો કોણે લીધા. ભલે કોકપીટ વોઇસ રેકોર્ડરમાંથી કોણ બોલી રહ્યું હતું તે ઓળખવું સરળ હોય પણ પ્રારંભિક અહેવાલમાં તે સ્પષ્ટ થતું નથી.
રાંધવાએ કહ્યું કે રિપોર્ટમાં ઇંધણ નિયંત્રણ સ્વીચો તેમની સ્થિતિ બદલવાનો ઉલ્લેખ છે જે ગંભીર ખામીનો સંકેત હોઈ શકે છે. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વીચોએ રનથી કટઓફ સુધી પોતાની મેળે ચાલવા માટે પોતાનું સ્થાન બદલ્યું હતું. આ સૂચવે છે કે ઇલેક્ટ્રિકલ અથવા સોફ્ટવેર ખામી હોઈ શકે છે. એવું લાગે છે કે સિસ્ટમને ખબર પડી કે સ્વીચ ખસેડાઈ ગઈ છે ભલે કોઈએ તેને સ્પર્શ કર્યો ન હતો.
“પાયલોટે જાણી જોઈને ઇંધણ બંધ કર્યું” – કેપ્ટન રંગનાથન
બોઇંગ 737 ના ભૂતપૂર્વ કમાન્ડર અને પ્રશિક્ષક કેપ્ટન મોહન રંગનાથને દાવો કર્યો હતો કે પાયલોટે ઇરાદાપૂર્વક ઇંધણ નિયંત્રણ સ્વીચ બંધ કરી દીધી હતી. તેમણે કહ્યું કે પહેલા જમણું અને પછી થોડીક સેકંડ પછી ડાબું એન્જિન નિષ્ફળ ગયું જે સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે સ્વીચો એક પછી એક બંધ કરવામાં આવી હતી. તેમણે રિપોર્ટને ‘અસ્પષ્ટ’ ગણાવ્યો અને તેનું અર્થઘટન શંકાસ્પદ ગણાવ્યું.
“બોઇંગનું મૌન એટલે સિસ્ટમ સલામત નથી” – સિનિયર કમાન્ડર
બોઇંગના એક સિનિયર કમાન્ડરે નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે બોઇંગે કોઈ ચેતવણી જારી ન કરી હોવાથી પાઇલટે ઇંધણ કાપી નાખ્યું હતું તે દલીલ ખોટી છે. તેમણે કહ્યું કે કંપની દ્વારા ચેતવણીનો અભાવ સિસ્ટમની સલામતીનો પુરાવો નથી. ઘણી વખત ગંભીર ડિઝાઇન ખામીઓ અનેક અકસ્માતો થયા પછી જ સ્વીકારવામાં આવી છે. તેમણે 2018 માં બોઇંગ 737 મેક્સના લાયન એર અકસ્માતનું ઉદાહરણ આપ્યું અને કહ્યું કે તે સમયે પણ પહેલા પાઇલટ્સને દોષી ઠેરવવામાં આવ્યા હતા.
