અમેરિકામાં અરાજકતા વ્યાપેલી છે, લોકો સતત પોતાની નોકરીઓ ગુમાવી રહ્યા છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર માટે પડકારો વધી રહ્યા છે. અમેરિકામાં ઘેરાતા જતા આર્થિક સંકટની અસર અન્ય દેશો પર પડશે તેવી દહેશત ઉભી થઈ છે.
ઇતિહાસ બતાવે છે કે કટોકટીનો પહેલો સંકેત શેરબજારમાં જોવા મળે છે અને યુએસના શેરબજારમાં આ જ થઈ રહ્યું છે. ભારે વેચવાલી ચાલી રહી છે. ગુરુવારે તા. 6 નવેમ્બરના રોજ યુએસ શેરબજારમાં ભારે ઉથલપાથલ જોવા મળી હતી. S&P 500 લગભગ 1.1% ઘટ્યો હતો. નાસ્ડેક ઇન્ડેક્સ 2% ઘટ્યો હતો અને ડાઉ જોન્સ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ એવરેજમાં પણ લગભગ 0.8% ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. અગાઉ તા. 5 નવેમ્બરના રોજ યુએસ શેરબજાર ડાઉનટ્રેન્ડમાં હતું.
જો આપણે આ ઘટાડા માટેના કારણો શોધીએ, તો ત્રણ મુખ્ય કારણો બહાર આવે છે.
1. AI શેરોની હાલત ખરાબ: એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) ની આસપાસનો પરપોટો ફૂટવા લાગ્યો છે. રોકાણકારો AI કંપનીઓ વિશે ચિંતિત થઈ રહ્યા છે. પછી પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે અચાનક AI ના સંદર્ભમાં “બબલ” શબ્દનો ઉપયોગ શા માટે થયો?
મોટી ટેકનોલોજી કંપનીઓ ખાસ કરીને AI-થીમ આધારિત શેરો, ઊંચા મૂલ્યાંકનનો આનંદ માણી રહ્યા છે અને રોકાણકારો ભવિષ્યમાં વળતર આપવાની તેમની ક્ષમતા અંગે ચિંતિત છે. જ્યારે છેલ્લા બે વર્ષમાં AI-સંબંધિત શેરોમાં મજબૂત તેજી જોવા મળી છે, ત્યારે વૃદ્ધિ સતત રહી નથી.
રોકાણકારોને ડર છે કે કેટલીક મોટી ટેક કંપનીઓ દ્વારા દર્શાવવામાં આવેલી વૃદ્ધિ તેમની ક્ષમતા સાથે મેળ ખાતી નથી, જેનો અર્થ એ થાય કે મૂલ્યાંકન ખૂબ ઊંચું થઈ ગયું છે. આ જ કારણ છે કે, કેટલીક AI-સંબંધિત કંપનીઓએ મજબૂત પરિણામો દર્શાવ્યા હોવા છતાં તેમના શેરમાં તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.
2. યુએસની કંપનીઓમાં મોટા પાયે છટણી: યુએસ અર્થતંત્રમાં મંદીના ભયથી નોકરીનું સંકટ વધુ ખરાબ થઈ રહ્યું છે. ફક્ત ઓક્ટોબર 2025 માં યુએસમાં આશરે 15.3 મિલિયન લોકોએ તેમની નોકરી ગુમાવી. છેલ્લા 20 વર્ષમાં કોઈ પણ ઓક્ટોબર મહિનામાં આ સૌથી મોટી નોકરી કાપ છે. 2025 માં અત્યાર સુધીમાં આશરે 1.1 મિલિયન નોકરીઓ ગુમાવી છે, જે એક વર્ષ પહેલા કરતા લગભગ 65% વધુ છે.
આ છટણીઓ ફક્ત એક કે બે ક્ષેત્રો સુધી મર્યાદિત નથી. ટેકનોલોજી, રિટેલ, સર્વિસ સેક્ટર, વેરહાઉસિંગ અને લોજિસ્ટિક્સ સહિત ઘણા ઉદ્યોગો પ્રભાવિત થઈ રહ્યા છે. રોકાણકારો હવે AI થીમમાં એટલા વિશ્વાસ ધરાવતા નથી, જેના કારણે આ ક્ષેત્ર નોંધપાત્ર અસર અનુભવી રહ્યું છે.
વધતા ખર્ચ અને વધતી જતી આર્થિક અનિશ્ચિતતા કંપનીઓને ખર્ચ ઘટાડવાના પગલાં વધુને વધુ અમલમાં મૂકવા માટે પ્રેરિત કરી રહી છે. AI ના આગમન સાથે ઘણી નોકરીઓ હવે ઓટોમેશન/AI દ્વારા બદલવામાં આવી રહી છે.
3. અર્થતંત્ર પર દબાણ: વ્યાજ દરમાં વધારો થવાની સંભાવનાએ યુએસ અર્થતંત્ર પર દબાણ વધાર્યું છે. યુએસ દેવું $૩૮ ટ્રિલિયનને વટાવી ગયું છે, જે GDPના આશરે 324% સુધી પહોંચે છે. જો યુએસ સમયસર આ સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવામાં નિષ્ફળ જાય, તો માત્ર આર્થિક જ નહીં પરંતુ રાજકીય અને સામાજિક પડકારો પણ ઝડપથી ઉભરી શકે છે. ફુગાવામાં વધારો થવાનો ભય પણ વધી રહ્યો છે.
