છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી દેશમાં શાકભાજીના ભાવ (Vegetable Prices) આસમાને પહોંચી રહ્યા છે. બટાટા, ડુંગળી અને ટામેટાંના (Tomato) ભાવ સતત વધી રહ્યા છે. છેલ્લા એક મહિનામાં ટામેટા, ડુંગળી અને બટાટા જેવા આવશ્યક શાકભાજીના છૂટક ભાવમાં 15 ટકાથી 58 ટકાનો વધારો થયો છે. શાકભાજીના ભાવ વધવા પાછળ ચોમાસા ઉપરાંત અન્ય અનેક મહત્વના કારણો જવાબદાર હોવાનું મનાય છે. જો કે કેન્દ્ર સરકારે દાવો કર્યો છે કે આ સ્થિતિ અસ્થાયી છે. આગામી દિવસોમાં ભાવ ટૂંક સમયમાં નિયંત્રણમાં આવશે. પરંતુ શા માટે શાકભાજીના ભાવ ઝડપથી વધી રહ્યા છે? તેની પાછળ સરકારે આ કારણ આપ્યું છે.
તાજેતરમાં સંસદમાં રજૂ કરાયેલા આર્થિક સર્વેમાં કેન્દ્ર સરકારે શાકભાજીના વધતા ભાવનું કારણ આપ્યું છે. સરકારે અહેવાલ આપ્યો છે કે છેલ્લા બે વર્ષમાં ખરાબ હવામાન, જળાશયના ઘટતા સ્તર અને પાકના નુકસાનને કારણે કૃષિ ઉત્પાદનને અસર થઈ છે. આ કારણોસર, ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતો ઝડપથી વધી રહી છે. ખરાબ હવામાને શાકભાજી અને કઠોળના ઉત્પાદનની સંભાવનાઓને અસર કરી છે.
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, 2023-2024માં દેશમાં ખરાબ હવામાનની ઘણી ઘટનાઓ બની હતી. જેના કારણે પાકને ઘણું નુકસાન થયું છે. આ ઉપરાંત દેશના વિવિધ ભાગોમાં જળાશયના ઘટતા સ્તરે પણ કૃષિ ઉત્પાદન અને ખાદ્યપદાર્થોના ભાવ પર પ્રતિકૂળ અસર કરી છે. આથી કન્ઝ્યુમર ફૂડ પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ (CFPI) પર આધારિત ખાદ્ય ફુગાવો FY22માં 3.8 ટકાથી વધીને FY23માં 6.6 ટકા અને FY24માં 7.5 ટકા થયો હતો.
ઈકોનોમિક સર્વેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે ખાદ્ય પદાર્થોની કિંમતો વધી રહી છે. આ ઉપરાંત વિસ્તાર-વિશિષ્ટ પાકના રોગને કારણે પણ શાકભાજીના પુરવઠામાં વિક્ષેપ પડ્યો છે. આ કારણોસર ટામેટાંના ભાવમાં વધારો થયો છે. જ્યારે ડુંગળીના ભાવમાં વધારો છેલ્લી લણણીની મોસમમાં વરસાદ, વાવણીમાં વિલંબ, લાંબા સમય સુધી દુષ્કાળ અને અન્ય દેશો દ્વારા લેવામાં આવેલા વેપાર સંબંધિત પગલાંને કારણે છે. છેલ્લા બે વર્ષમાં પ્રતિકૂળ હવામાનને કારણે ઓછા ઉત્પાદનને કારણે કઠોળ, ખાસ કરીને અરહરના ભાવમાં વધારો થયો છે. જ્યારે રવિ સિઝનમાં ધીમી વાવણી અને દક્ષિણના રાજ્યોમાં હવામાનના વિક્ષેપને કારણે અડદના ઉત્પાદનને અસર થઈ છે.
