પાંચ રાજ્યોમાં ચૂંટણીલક્ષી ઉત્સાહ દિવસે ને દિવસે ઝડપથી વધી રહ્યો છે. આ વખતે, લગભગ બધા જ પક્ષો આંતરિક વિખવાદ અને પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેમાં કેરળ, તમિલનાડુ અને બંગાળનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં બંને રાષ્ટ્રીય પાર્ટીઓ મુખ્ય ભૂમિકામાં નથી.
ત્યાં પ્રાદેશિક પક્ષો દાયકાઓથી નિશ્ચિતપણે લાંબા સમયથી સત્તામાં રહ્યા છે. પહેલી વખત જાતે જ કેન્દ્રમાં આવેલી ભારતીય જનતા પાર્ટીએ આ રાજ્યોમાં પોતાનું નિયંત્રણ જાળવવું પડશે, જ્યારે કોંગ્રેસે પોતાનો બેઝ વધારવા માટેની કોશિશ કરવાની રહેશે.
આ પ્રયત્નોમાં, લોકશાહીની આ સૌથી મોટા સમરાંગણમાં બંને પક્ષોએ કેટલાંક મોટાં બલિદાન પણ આપ્યાં છે. એ જ રીતે, પ્રથમ વખત પ્રાદેશિક પક્ષોના નેતૃત્વ પર કડક નજર રહેશે. આ ચૂંટણી પણ આ લોકશાહી વિધિની એક અલગ રીતે ટેસ્ટ લઇ રહી છે.
તેમની ક્રિયાઓના આધારે ઓથોરિટીએ ચૂંટણીના ધાંધલધમાલ દ્વારા બહુમતી મેળવવા માટેની યુક્તિઓને દબાવવાનો અમલ શરૂ કરી દીધો છે. આ બતાવે છે કે સંસદીય ચૂંટણી પ્રણાલી ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહી છે, એટલે કે, લોકશાહીનાં આ ઘટકોને તેમની રીતે સમાન પ્રશ્નોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. જો જોવામાં આવે તો, આ પ્રશ્નો ભારતીય જનતા પાર્ટી માટે વિશાળ છે, કારણ કે ગત ચૂંટણીમાં તેની સફળતા પણ મોટી હતી.
જો કે તેમાં ઉત્તર ભારતનો રેકોર્ડ ફાળો હતો. તેથી, સવાલ ઉચિત છે: શું લોકસભા માટે મળેલા મતોની ટકાવારી સંસદમાં પણ સુરક્ષિત રહેશે? એક રીતે, તે કેન્દ્ર સરકારની કામગીરીની લિટમસ પરીક્ષણ તરીકે પણ ગણી શકાય. ઉત્તર-પૂર્વ અને દક્ષિણ ભારતમાં લોકોનો આધાર વધારવાનો સતત પ્રયાસ કરી રહેલી ભાજપ કોંગ્રેસના જૂના કદ સુધી પહોંચશે કે કેમ તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.
આસામના ઉત્તર પૂર્વ રાજ્યમાં ગત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં 2014 ની લોકસભાની ચૂંટણીનાં પરિણામોની પણ અસર જોવા મળી હતી. વડા પ્રધાનનો ચહેરો આસામથી વડા પ્રધાન તરીકે ચૂંટાયેલા ડો. મનમોહનસિંહ કરતાં પ્રમાણમાં અલગ હતો. ઉપરાંત ભાજપે જબરદસ્ત જીત મેળવી હતી. કોંગ્રેસમાં તરુણ ગોગોઇને કારણે પાર્ટીએ ઉપેક્ષિત હેમંત વિશ્વા શર્માએ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.
આનાથી કોંગ્રેસનું સંગઠન નબળું પડ્યું અને 60 બેઠકો પર ભાજપને ચમત્કારિક વિજય અપાવ્યો. આ વખતે પાંચ વર્ષનો નકારાત્મક મત આગળ છે. હેમંત શર્માને મુખ્ય પ્રધાન ન બનાવતાં તે દુ:ખી છે. પડકાર એ છે કે લગભગ 30% વોટ બેંક બચાવવી કઇ રીતે.ભાજપ માટે સૌથી કાંટાદાર પરિસ્થિતિ બંગાળમાં છે. મમતા બેનર્જીના તૃણમૂલ કોંગ્રેસના કિલ્લાને તોડવાની કોશિશ, પાર્ટી આસામની તર્જ પર શરૂ થઈ ગઈ છે.
મમતા પણ આક્રમક રીતે જવાબ આપી રહી છે. તેમણે પાંચ વર્ષ દરમિયાન સરકાર તરફથી નારાજ લોકોની સંભાળ લેવી પડશે અને વોટબેંકના આશરે ચાલીસ ટકા બચાવવાના રહેશે. ગત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપને માત્ર 3 જગ્યાઓ પર જીત મળી હતી. જો કે, તેના મતની ટકાવારી દસ ટકાની આસપાસ હતી. આ વખતે પડકાર મતબેંક વધારવાનો નથી. અસલી સવાલ એ છે કે, શું તે સરકાર બનાવશે? લોકસભાની ચૂંટણી 2019 નાં પરિણામો તેમાં ઉમેરો કરે છે.
જો કે મમતાએ તેને બંગાળની ઓળખ સાથે જોડ્યું છે. આને કારણે પરિસ્થિતિ જટિલ છે.તમિળનાડુમાં, વિશ્વની આ સૌથી મોટી પાર્ટીની હરીફાઈ હજી સરળ નથી. માત્ર બે ટકા મતથી તે શું અપેક્ષા રાખી શકે? જો ભાજપની વોટ બેંકમાં વધારો થવાની સંભાવના છે, તો શાસક એઆઇડીએમકે પાર્ટીમાં આંતરિક ખેંચાણ છે. આ કારણો વિધાનસભામાં હાજરી આપવા માટે પૂરતાં છે.
પુડ્ડુચેરીમાં પણ આ વખતે પાર્ટીની આશા ઊભી થઈ છે. જો તેમણે કોંગ્રેસની સરકાર ઉથલાવી દીધી છે, તો તે સ્પષ્ટ છે કે રાષ્ટ્રપતિ શાસન હેઠળ ચૂંટણીનો ફાયદો થશે. તેમને નકશા પર પોતાની પ્રબળ હાજરી મૂકવાની તક પણ મળી શકે છે કારણ કે પૂર્વ વિધાનસભા અધ્યક્ષ અને કોંગ્રેસના કેટલાક મોટા ધારાસભ્યો તેમની કોર્ટમાં પ્રવેશ કરી શકે છે.
આ સિવાય તેનું જોડાણ એઆઈએનઆરસી સાથે છે, જેની પાસે આશરે 28-30 ટકા મત છે. આ પક્ષના મુખ્ય પ્રધાન, પૂર્વ મુખ્યમંત્રી એન. રંગસ્વામીની છબી સારી છે. તેઓ લોકપ્રિય છે. જો ભાજપની યોજના સફળ થાય છે, તો તે પુડુચેરીના આગામી નેવિગેટર હોઈ શકે છે.
કેરળ હજી પણ ભારતીય જનતા પાર્ટી માટે મુશ્કેલ છે. જો કે, ગત ચૂંટણીમાં તેમને લગભગ સાડા દસ ટકા જેટલા મત મળ્યા હતા અને ખાતું પણ ખોલ્યું હતું. આ વખતે સંઘની મદદ તેના આધારને વધારે છે. જો પાર્ટી દસ સુધી પહોંચે છે, તો તે પણ કરિશ્મા હશે.
આ પાંચેય રાજ્યોમાં જોવા જઇએ તો અસમ સિવાય ભાજપને ઝાઝી સફળતા મળે તેવી આશા નથી. બંગાળમાં પાર્ટી ચોક્કસ વિકાસ કરી રહી છે પરંતુ બાકી તમામ રાજ્યોમાં તેનું લક્ષ્ય માત્ર ને માત્ર પોતાનો જનાધાર વધારવાનો છે.
હા, બાકીની પાર્ટીઓ સાથે ગઠબંધન કરીને સરકાર બનાવવાની એક આશા પુડુચેરીમાં છે પરંતુ તમિલનાડુમાં ભલે ભાજપ લોકપ્રિય બન્યું હોય પરંતુ એઆઇએડીએમકે ત્યાં હવે એ સમયના પાવરમાં નથી જે જયલલિતાના સમયે હતી. સરકાર બચાવી રાખવી અહીં એઆઇએડીએમકે માટે સરળ નથી, પરંતુ ભાજપને ચોક્કસપણે ફાયદો થશે એ નક્કી છે.
