ભારતીય નૌકાદળની તાકાતમાં વધુ વધારો થયો છે. આજે દેશનું પ્રથમ સ્વદેશી ડાઇવિંગ સપોર્ટ વેસલ (DSV) INS નિસ્તાર નૌકાદળમાં જોડાયું છે. INS નિસ્તારને વિશાખાપટ્ટનમના નેવલ ડોકયાર્ડ ખાતે કેન્દ્રીય સંરક્ષણ રાજ્ય મંત્રી સંજય સેઠની હાજરીમાં નૌકાદળના કાફલામાં સામેલ કરવામાં આવ્યું હતું. INS નિસ્તાર દેશમાં જ ડિઝાઇન અને બનાવવામાં આવ્યું છે. હિન્દુસ્તાન શિપયાર્ડ લિમિટેડે 8 જુલાઈ 2025 ના રોજ તેને ભારતીય નૌકાદળને સોંપ્યું. આ યુદ્ધ જહાજ ભારતીય શિપિંગ રજિસ્ટરના નિયમો હેઠળ બનાવવામાં આવ્યું છે.
કેન્દ્રીય સંરક્ષણ રાજ્ય મંત્રી સંજય સેઠે કહ્યું કે ભારતીય નૌકાદળનો ઇતિહાસ ગૌરવશાળી છે અને INS નિસ્તાર ભારતની તાકાતમાં વધુ વધારો કરશે. તેમણે કહ્યું કે ભારત આજે લશ્કરી બાબતોમાં આત્મનિર્ભરતા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે અને હવે આયાતકારમાંથી નિકાસકાર બની રહ્યું છે. ભારતે 23,622 કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રોની નિકાસ કરી છે અને હવે 50 હજાર કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રોની નિકાસ કરવાનું લક્ષ્ય છે. આ પ્રસંગે નૌકાદળના વડા એડમિરલ દિનેશ કે ત્રિપાઠીએ જણાવ્યું હતું કે નવું INS નિસ્તાર નૌકાદળની ડાઇવિંગ ક્ષમતા અને ઊંડા પાણીમાં પણ કામ કરવાની ક્ષમતામાં સુધારો કરશે. તેમણે કહ્યું કે જૂના જહાજો ક્યારેય મરતા નથી તે ફક્ત એક નવા સ્વરૂપમાં આપણી પાસે પાછા આવે છે.
સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર ભારત તરફ આ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. સરકારના સત્તાવાર નિવેદન અનુસાર કુલ 120 MSME કંપનીઓએ આ યુદ્ધ જહાજ બનાવવા માટે સાથે મળીને કામ કર્યું છે. INS નિસ્તારના 80 ટકા સાધનો સ્વદેશી છે. આ યુદ્ધ જહાજ આધુનિક ટેકનોલોજીથી સજ્જ છે અને તેની મદદથી કોઈ પણ વ્યક્તિ સમુદ્રમાં ઊંડા જઈ શકે છે. આ ડાઇવિંગ સપોર્ટ જહાજની મદદથી રાહત અને બચાવ કામગીરી, સમારકામ કાર્ય વગેરે ચલાવવામાં ઘણી મદદ મળશે. વિશ્વના ફક્ત થોડા દેશોમાં જ INS નિસ્તાર જેવી શક્તિ છે.
નૌકાદળની તાકાત વધશે
નિસ્તાર નામ સંસ્કૃત ભાષા પરથી ઉતરી આવ્યું છે જેનો અર્થ સ્વતંત્રતા અથવા બચાવ થાય છે. INS નિસ્તારની વિશેષતા વિશે વાત કરીએ તો તે 118 મીટર લાંબુ અને 10 હજાર ટનનું જહાજ છે જે એવા સાધનોથી સજ્જ છે જે સમુદ્રમાં ઊંડા જવા માટે મદદ કરે છે. તેની મદદથી 300 મીટર સુધી સમુદ્રની ઊંડાઈ સુધી જઈ શકાય છે. આ જહાજ DSRV માટે મધર શિપ તરીકે કામ કરે છે. જો સબમરીનમાં કટોકટી હોય, તો સૈનિકોને સમારકામ અથવા બચાવ કાર્ય માટે એક હજાર મીટરની ઊંડાઈ સુધી નીચે ઉતારી શકાય છે. ભારતીય નૌકાદળને સૌપ્રથમ 1969 માં સોવિયેત યુનિયન પાસેથી પ્રથમ ડાઇવિંગ સપોર્ટ જહાજ મળ્યું હતું. લગભગ બે દાયકાની સેવા પછી તેને નિવૃત્ત કરવામાં આવ્યું હતું. હવે INS નિસ્તાર સ્વદેશી છે અને ભારતમાં જ ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.
