દેશનું આગામી બજેટ આવતીકાલે એટલે કે 1લી ફેબ્રુઆરીએ રજૂ થવા જઈ રહ્યું છે જેમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ સરકારના કામકાજ માટે બજેટ રજૂ કરશે. આ બજેટમાં ઘણી ખાસ જાહેરાતો કરવામાં આવી શકે છે. કરદાતાઓથી લઈને ખેડૂતો, મહિલાઓ અને યુવાનો સુધીના દરેક માટે બજેટમાં ભેટ મળી શકે છે. આજે તા. 31 જાન્યુઆરીએ બજેટની રજૂઆતના એક દિવસ પહેલા દેશ સમક્ષ આર્થિક સર્વે 2024-25 રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.
આર્થિક સર્વે 2024-25 નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમને લોકસભામાં રજૂ કર્યો હતો. આ સર્વેક્ષણમાં FY26 માટે ભારતનો GDP વૃદ્ધિ દર 6.3% થી 6.8% ની વચ્ચે રહેવાનો અંદાજ છે. GST કલેક્શનમાં 11 ટકાનો વધારો થવાનો અંદાજ છે, જે 10.62 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે.
GST કલેક્શનમાં 11 ટકા વૃદ્ધિનો અંદાજ છે, જે 10.62 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે. આ સર્વે નીતિ સુધારણા અને આર્થિક સ્થિરતા તરફ સરકારના પ્રયાસોને રેખાંકિત કરે છે. સરકારનો અંદાજ ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF)ના 6.5%ના અંદાજની નજીક છે પરંતુ વિશ્વ બેંકના 6.7% અંદાજ કરતા ઓછો છે.
PMI સતત 14માં મહિને (ડિસેમ્બર 2024 સુધી) વિસ્તરણ ઝોનમાં છે. સર્વિસ સેક્ટર સતત મજબૂત થઈ રહ્યું છે જ્યારે મેન્યુફેક્ચરિંગ PMI ઘટવાના સંકેતો દર્શાવે છે.
નાણાકીય વર્ષ 2025 ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં કુલ જીવીએ રોગચાળા પૂર્વેનું સ્તર પાર કર્યું. મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરે અલગ રીતે પ્રદર્શન કર્યું છે જે નાણાકીય વર્ષ 21 ના મધ્યથી ઝડપી છે અને પૂર્વ રોગચાળાના વલણથી લગભગ 15 ટકા ઉપર છે. સરકારી ડેટા અનુસાર નાણાકીય વર્ષ 2025 માટે વાસ્તવિક GVA વૃદ્ધિ 6.4 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે.
આર્થિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં ગ્રામીણ માંગમાં વધારાને કારણે સ્થિર ભાવે ખાનગી અંતિમ વપરાશ ખર્ચમાં 7.3 ટકાનો વધારો થવાની ધારણા છે. જીડીપીના હિસ્સા તરીકે PFCE નાણાકીય વર્ષ 2024માં 60.3 ટકાથી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2025માં 61.8 ટકા થવાનો અંદાજ છે. નાણાકીય વર્ષ 2025 ના પહેલા છ મહિનામાં સર્વિસ સેક્ટરમાં 7.1 ટકાની વૃદ્ધિ થઈ છે.
જુલાઈ-નવેમ્બર 2024માં કેન્દ્ર સરકારના મૂડી ખર્ચમાં 8.2 ટકાનો વધારો થયો છે અને તેમાં વધુ વધારો થવાની ધારણા છે. માલસામાન અને બિન-પરિબળ સેવાઓની નિકાસ H1FY25 માં 5.6 ટકા વધી હતી, જ્યારે આયાત 0.7 ટકા વધી હતી. Q2FY25 માં ચીજવસ્તુઓની કિંમતોમાં ઘટાડો થવાને કારણે સ્થિર ભાવે માલ અને સેવાઓની આયાતમાં 2.9 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો.
નવેમ્બર 2024 સુધીમાં સંરક્ષણ, રેલ્વે અને માર્ગ પરિવહનનો હિસ્સો લગભગ 75 ટકા મૂડી ખર્ચ હશે, જ્યારે પાવર, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણમાં નોંધપાત્ર વાર્ષિક વૃદ્ધિ જોવા મળશે. CPI નાણાકીય વર્ષ 2024માં 5.4 ટકાથી ઘટીને એપ્રિલ-ડિસેમ્બર 2024માં 4.9 ટકા થઈ ગયો છે. આ ઘટાડો FY24 અને એપ્રિલ-ડિસેમ્બર 2024 વચ્ચેના કોર (બિન-ખાદ્ય, બિન-ઇંધણ) ફુગાવામાં 0.9 ટકા પોઈન્ટના ઘટાડાને કારણે થયો છે.
ભારતનો વિદેશી હૂંડિયામણ અનામત જાન્યુઆરી 2024ના અંતે US$616.7 બિલિયનથી વધીને સપ્ટેમ્બર 2024માં US$704.9 બિલિયન થઈ ગયો, જે 3 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ ઘટીને US$634.6 બિલિયન થઈ જશે. ભારતનો વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડાર 90 ટકા બાહ્ય લોનને આવરી લેવા અને દસ મહિનાથી વધુ સમય માટે આયાત કવચ પ્રદાન કરવા માટે પૂરતો છે. ડિસેમ્બર 2024ના આરબીઆઈના અહેવાલ મુજબ બેંકિંગ સિસ્ટમમાં ગ્રોસ એનપીએ ગ્રોસ લોન અને એડવાન્સિસના 2.6 ટકાના 12 વર્ષના નીચલા સ્તરે આવી ગયા છે.
