સત્ય-અહિંસા-સ્વરાજ મારો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે-કાગડા કૂતરાના મોતે મરીશ, પણ આઝાદી લઈને જ જંપીશ, જેવા આઝાદીની લડતનાં ઢગલાબંધ સૂત્રો હજી કાનમાં ગુનગુન થાય છે. પણ દશેરાએ શસ્ત્રપૂજન થાય એમ, સમયે જ બહાર નીકળે ને ઉપયોગમાં લેવાય. જેવો જેવો તહેવાર તેવાં તેવાં સૂત્રો..! પછી જય રામજીકી..! એમાં અમારી ચમેલી એટલે, પૂરી આઝાદ..! બિચારા ચમનિયાની એક ને એક વાઈફ..! (ઘણાને બિલકુલ હોતી નથી.) એને એવી લાલસા વળગી કે, મારે પણ વિખ્યાત થવા એકાદ સૂત્ર રમતું મૂકવું જોઈએ.
મારો પણ ઝામો પડવો જોઈએ ને..? સરકારી ખાતામાં ફાઈલોને જે રીતે રમાડવામાં આવે છે, તે ઉપરથી ચમેલીએ એક વેધક સૂત્ર બનાવ્યું, “ફાઈલ ઘરવાળીની નાની બહેન છે. આટલેથી અટકી નહિ, inter national દરજ્જો અપાવવા એનું અંગ્રેજીકરણ પણ કર્યું કે, ‘file is the mini sister of wife..!’એના કપાળમાં કાંદા ફોડું! ચમેલી એટલે, અંગ્રેજોના વધેલા મટેરિયલમાંથી બનાવી હોય તેવી. દેખાવે અંગ્રેજ જેવી લાગે પણ સાવ દેશી..! ચમનિયો બિચારો રૂપ જોઇને લપસી પડેલો. બુદ્ધિનો પેટારો ખોલેલો જ નહિ. અંગ્રેજી આવડે કે ના આવડે, પણ અંગ્રેજ જેવી દેખાતી હોવાથી, બધું અંગ્રેજીમાં જ ફાડે.
અંગ્રેજી એવું ફાડે કે, જાણકારને સાંભળ્યા પછી ધનુર ઉપડે..! ચમેલીનો આજે પણ Record છે. એમણે અંગ્રેજીની પરીક્ષા ૧૮ વખત આપેલી તોયે નાપાસ થયેલી. પછી તો બોર્ડવાળાએ ના પાડી કે, હવે અટકી જજો બહેન, તમારા પેપર તપાસવાના પૈસા બગડે છે..! તમારું પેપર તપાસવામાં , બે જણાનાં તો મગજ હોલવાઈ ગયા..! લાંબા સંશોધન પછી સમજાયું કે, આ બધું કૂવામાંથી જ હવાડામાં આવેલું..! ચમનિયાની સાસુ ઉર્ફે આયાતી માતામહનું પણ આવું જ..! એને પણ અંગ્રેજી બોલવાનો વળગાડ..! ફાંકો લઈને ફરે કે, મારું અંગ્રેજી એટલે મારું અંગ્રેજી, મારા જેટલું અંગ્રેજી તો રાજા રાવણને પણ નહિ આવડતું..! એના કપાળમાં કાંદા ફોડું, ક્યાં રાવણ અને ક્યાં અંગ્રેજી..?
એક દાખલો આપું, “ચમેલીનો હાથ ચમનિયાના હાથમાં મૂકતાં, આયાતી માતામહ ઉર્ફે સાસુએ ચમનિયાને કહેલું કે, ‘ચાલો તમારા બંનેનું welding નું તો પતી ગયું. પછી કહે, ‘કુમાર..! ચમેલીને અંગ્રેજી જ ફાવતું છે હંઅઅઅકે..? ( ચમનિયાની મોડે મોડે બત્તી થયેલી કે, મારી સાસુ ‘ભાષા’ની વાત કરે છે, બાકી એ જુદું જ સમજેલો..! ) પછી કહે, એ રડે તો પણ અંગ્રેજીમાં, હસે તો પણ અંગ્રેજીમાં ને કોઈ સાથે બાઝવા બેઠી, તો અંગ્રેજીમાં જ બાઝે..!
ચમનિયાને તો ઘરે લાવ્યા પછી ખબર પડી કે, તંબુરી તો નસકોરાં પણ અંગ્રેજીમાં જ કાઢે..! એક એક નસકોરું એટલું લાંબુ કાઢે કે, આખી ABCD બોલાઈ જાય. તે પણ, બુલેટની માફક..! ત્રણ ત્રણ ગિયરમાં નસકોરાં છોડે..! પહેલું નસકોરું ધીમી ગતિના સમાચાર જેવું , બીજું સુપર ફાસ્ટ જેવું, છેલ્લે એવી ધબધબાટી બોલાવે કે, નાકની અંદર પાંચ-છ બુલેટ દોડધામ કરતા હોય એવું લાગે! મચ્છરોની તાકાત નહિ કે, આસપાસ ફરકવાની હિંમત કરે! જેની સાથે ઝઘડે, એનો ૭૨ પેઢીનો ચોપડો અંગ્રેજીમાં ખોલી નાંખે. તકિયા કલામની માફક ‘I HATE YOU’. ચણા-મમરાની જેમ બોલે..! હરામ્મ બરાબર જો લગનનો સપ્તપદીનો એક પણ નિયમ સાચવતી હોય તો..! શિઈઈઈઈટ..હું પણ બાથરૂમનાં કપડાં ક્યાં ડ્રોઈંગ રૂમમાં ધોવા બેઠો?
દુનિયાનો દસ્તુર છે કે, આવાને હવાલદારી પણ જલ્દી મળી જાય. અંગ્રેજીની બોલકી હોવાથી, રાજકારણમાં ઘુસી ગઈ. વઢકણી વહુને દીકરો આવ્યો હોય એમ, એવી ઝામી ગઈ કે, ચમનિયો હવે ચમેલીના નામે ઓળખાય છે. બકરી જંગલની રાણી બની જાય અને સિંહ જેવાએ મુખ્ય મહેમાન તરીકે જવાનું આવે તો, કેવી વલે થાય? એક કાર્યક્રમમાં એવું જ થયું. ચમેલી પ્રમુખસ્થાને અને ચમનિયો મુખ્ય મહેમાન બનીને ગયેલો. ‘brothers & sisters’ના માયાવી શબ્દો ફેંકી, ચમેલીએ સભાનાં જેવાં મંગળાચરણ કર્યાં કે, શ્રોતાઓમાં સોપો પડી ગયો. એથી વધારે અંગ્રેજી આવડે તો બોલે ને..? પછી એવું ભેળપુરી અંગ્રેજી કાઢ્યું કે, કેટલાંકે તાળીઓનો વરસાદ પાડી દીધો. તો અમુક લોકો મોંમાં આંગળાં નાંખતાં થઇ ગયાં. તેમાં ‘પોલીટીક્સ’ શબ્દનો ઉચ્ચાર ‘પોલ-ટ્રીક્સ’કર્યો, ત્યારે તો પક્ષના વડાથી પણ ‘વાહ’ બોલાઈ ગયું અને કહ્યું કે, ચમેલીમાં શું અંગ્રેજીનું નોલેજ છે? સાચો શબ્દ ‘પોલીટીક્સ’ને બદલે ‘પોલટ્રીક્સ’જ હોવો જોઈએ.
કારણ કે ‘ટ્રીક્સ’એ રાજકારણનો ખોરાક છે..! પછી કહે, ‘લખી રાખજો, આવનારા ભવિષ્યમાં આ ચમેલી વિદેશમંત્રી તરીકે નામના કાઢશે..!’ આ સાંભળી, ચમનિયાની હાલત, દીપડો પકડવા પાંજરામાં મૂકેલા મારણ જેવી થઈ ગઈ. જેમ નેતા શબ્દને ઝડપથી બોલીએ તો તાનેતા.. તાનેતા.. તાનેતા…સંભળાય, એમ આજે પણ ચમેલી તાનેતા-તાનેતા છે..! બોલ્લો..! રાજકારણ મુદ્દલે ખરાબ નથી. એવો કયો દેશ છે કે, જ્યાં રાજકારણ વગર લોકશાહી જલસા કરતી હોય..! કારણ વગર જે રાજકારણને બદનામ કરે એમને ખબર નથી કે, સત્તા-સંપત્તિ-સમર્પણ અને શક્તિ એ ખુરશીના ચાર પાયા છે. સભા નેતાનો ખોરાક અને વિરોધ એમની શોભા છે. હડતાળ તેનું ઝેર છે.
ચમેલી કહે, Once time I told to chair, ‘WHO ARE YOU..? to ખુરશી કહે, હું દાસી છું, રાણી છું, સમજો તો શાણી છું. નહિ તો કાળી નાગણ છું. પછી માઈકને પૂછેલું કે, ’WHO ARE YOU..? તો કહે કે, ‘હું આત્માના અવાજ સિવાય બધું જ છું.’ભાષણને પૂછ્યું, ‘WHO ARE YOU..? તો કહે, હું લોકો ઉપર ભૂરકી નાંખવાનું કામ કરું છું. ફાઈલ સામેથી બોલી કે, મને તો પૂછતા જ નહિ ભાઈ સાહેબ કે, ’WHO ARE YOU..? હું તો ઘરવાળીની નાની બહેન છું. ત્યાં મેલાં-ઘેલાં ફાટેલાં કપડામાં, શરીરે કરચલીવાળી જનતા આવી પહોંચી, ‘મને તો કોઈ પૂછો? ‘WHO ARE YOU..? ત્યારે માઈક-સભા- ખુરશી અને ફાઈલે મોંઢાં મચકોડીને કહ્યું કે, આ જનતા છે, જે વર્ષો પહેલાં એક જનેતા હતી. પણ લોકશાહીને પકડવામાં એવી હાંફી ગઈ કે, યુવાન વયે ઘરડી થઇ ગઈ..! એને અંગ્રેજી આવડતું નથી, છતાં સાંભળે છે. નેતાના વચન આધારે જીવે છે અને મોંઘવારી ખાય છે..! જ્યારે તરસ લાગે ત્યારે આંસુડાં પીએ છે..!
લાસ્ટ બોલ
ભગવાને આ ધરતી ઉપર દરેકને હીરા બનાવીને મોકલ્યા છે. પણ એમને ખબર નથી કે, ઘસાયા વગર ચમક નીકળતી નથી.
એના કપાળમાં કાંદા ફોડું..!
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલા વિચારો લેખકના પોતાના છે.
સત્ય-અહિંસા-સ્વરાજ મારો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે-કાગડા કૂતરાના મોતે મરીશ, પણ આઝાદી લઈને જ જંપીશ, જેવા આઝાદીની લડતનાં ઢગલાબંધ સૂત્રો હજી કાનમાં ગુનગુન થાય છે. પણ દશેરાએ શસ્ત્રપૂજન થાય એમ, સમયે જ બહાર નીકળે ને ઉપયોગમાં લેવાય. જેવો જેવો તહેવાર તેવાં તેવાં સૂત્રો..! પછી જય રામજીકી..! એમાં અમારી ચમેલી એટલે, પૂરી આઝાદ..! બિચારા ચમનિયાની એક ને એક વાઈફ..! (ઘણાને બિલકુલ હોતી નથી.) એને એવી લાલસા વળગી કે, મારે પણ વિખ્યાત થવા એકાદ સૂત્ર રમતું મૂકવું જોઈએ.
મારો પણ ઝામો પડવો જોઈએ ને..? સરકારી ખાતામાં ફાઈલોને જે રીતે રમાડવામાં આવે છે, તે ઉપરથી ચમેલીએ એક વેધક સૂત્ર બનાવ્યું, “ફાઈલ ઘરવાળીની નાની બહેન છે. આટલેથી અટકી નહિ, inter national દરજ્જો અપાવવા એનું અંગ્રેજીકરણ પણ કર્યું કે, ‘file is the mini sister of wife..!’એના કપાળમાં કાંદા ફોડું! ચમેલી એટલે, અંગ્રેજોના વધેલા મટેરિયલમાંથી બનાવી હોય તેવી. દેખાવે અંગ્રેજ જેવી લાગે પણ સાવ દેશી..! ચમનિયો બિચારો રૂપ જોઇને લપસી પડેલો. બુદ્ધિનો પેટારો ખોલેલો જ નહિ. અંગ્રેજી આવડે કે ના આવડે, પણ અંગ્રેજ જેવી દેખાતી હોવાથી, બધું અંગ્રેજીમાં જ ફાડે.
અંગ્રેજી એવું ફાડે કે, જાણકારને સાંભળ્યા પછી ધનુર ઉપડે..! ચમેલીનો આજે પણ Record છે. એમણે અંગ્રેજીની પરીક્ષા ૧૮ વખત આપેલી તોયે નાપાસ થયેલી. પછી તો બોર્ડવાળાએ ના પાડી કે, હવે અટકી જજો બહેન, તમારા પેપર તપાસવાના પૈસા બગડે છે..! તમારું પેપર તપાસવામાં , બે જણાનાં તો મગજ હોલવાઈ ગયા..! લાંબા સંશોધન પછી સમજાયું કે, આ બધું કૂવામાંથી જ હવાડામાં આવેલું..! ચમનિયાની સાસુ ઉર્ફે આયાતી માતામહનું પણ આવું જ..! એને પણ અંગ્રેજી બોલવાનો વળગાડ..! ફાંકો લઈને ફરે કે, મારું અંગ્રેજી એટલે મારું અંગ્રેજી, મારા જેટલું અંગ્રેજી તો રાજા રાવણને પણ નહિ આવડતું..! એના કપાળમાં કાંદા ફોડું, ક્યાં રાવણ અને ક્યાં અંગ્રેજી..?
એક દાખલો આપું, “ચમેલીનો હાથ ચમનિયાના હાથમાં મૂકતાં, આયાતી માતામહ ઉર્ફે સાસુએ ચમનિયાને કહેલું કે, ‘ચાલો તમારા બંનેનું welding નું તો પતી ગયું. પછી કહે, ‘કુમાર..! ચમેલીને અંગ્રેજી જ ફાવતું છે હંઅઅઅકે..? ( ચમનિયાની મોડે મોડે બત્તી થયેલી કે, મારી સાસુ ‘ભાષા’ની વાત કરે છે, બાકી એ જુદું જ સમજેલો..! ) પછી કહે, એ રડે તો પણ અંગ્રેજીમાં, હસે તો પણ અંગ્રેજીમાં ને કોઈ સાથે બાઝવા બેઠી, તો અંગ્રેજીમાં જ બાઝે..!
ચમનિયાને તો ઘરે લાવ્યા પછી ખબર પડી કે, તંબુરી તો નસકોરાં પણ અંગ્રેજીમાં જ કાઢે..! એક એક નસકોરું એટલું લાંબુ કાઢે કે, આખી ABCD બોલાઈ જાય. તે પણ, બુલેટની માફક..! ત્રણ ત્રણ ગિયરમાં નસકોરાં છોડે..! પહેલું નસકોરું ધીમી ગતિના સમાચાર જેવું , બીજું સુપર ફાસ્ટ જેવું, છેલ્લે એવી ધબધબાટી બોલાવે કે, નાકની અંદર પાંચ-છ બુલેટ દોડધામ કરતા હોય એવું લાગે! મચ્છરોની તાકાત નહિ કે, આસપાસ ફરકવાની હિંમત કરે! જેની સાથે ઝઘડે, એનો ૭૨ પેઢીનો ચોપડો અંગ્રેજીમાં ખોલી નાંખે. તકિયા કલામની માફક ‘I HATE YOU’. ચણા-મમરાની જેમ બોલે..! હરામ્મ બરાબર જો લગનનો સપ્તપદીનો એક પણ નિયમ સાચવતી હોય તો..! શિઈઈઈઈટ..હું પણ બાથરૂમનાં કપડાં ક્યાં ડ્રોઈંગ રૂમમાં ધોવા બેઠો?
દુનિયાનો દસ્તુર છે કે, આવાને હવાલદારી પણ જલ્દી મળી જાય. અંગ્રેજીની બોલકી હોવાથી, રાજકારણમાં ઘુસી ગઈ. વઢકણી વહુને દીકરો આવ્યો હોય એમ, એવી ઝામી ગઈ કે, ચમનિયો હવે ચમેલીના નામે ઓળખાય છે. બકરી જંગલની રાણી બની જાય અને સિંહ જેવાએ મુખ્ય મહેમાન તરીકે જવાનું આવે તો, કેવી વલે થાય? એક કાર્યક્રમમાં એવું જ થયું. ચમેલી પ્રમુખસ્થાને અને ચમનિયો મુખ્ય મહેમાન બનીને ગયેલો. ‘brothers & sisters’ના માયાવી શબ્દો ફેંકી, ચમેલીએ સભાનાં જેવાં મંગળાચરણ કર્યાં કે, શ્રોતાઓમાં સોપો પડી ગયો. એથી વધારે અંગ્રેજી આવડે તો બોલે ને..? પછી એવું ભેળપુરી અંગ્રેજી કાઢ્યું કે, કેટલાંકે તાળીઓનો વરસાદ પાડી દીધો. તો અમુક લોકો મોંમાં આંગળાં નાંખતાં થઇ ગયાં. તેમાં ‘પોલીટીક્સ’ શબ્દનો ઉચ્ચાર ‘પોલ-ટ્રીક્સ’કર્યો, ત્યારે તો પક્ષના વડાથી પણ ‘વાહ’ બોલાઈ ગયું અને કહ્યું કે, ચમેલીમાં શું અંગ્રેજીનું નોલેજ છે? સાચો શબ્દ ‘પોલીટીક્સ’ને બદલે ‘પોલટ્રીક્સ’જ હોવો જોઈએ.
કારણ કે ‘ટ્રીક્સ’એ રાજકારણનો ખોરાક છે..! પછી કહે, ‘લખી રાખજો, આવનારા ભવિષ્યમાં આ ચમેલી વિદેશમંત્રી તરીકે નામના કાઢશે..!’ આ સાંભળી, ચમનિયાની હાલત, દીપડો પકડવા પાંજરામાં મૂકેલા મારણ જેવી થઈ ગઈ. જેમ નેતા શબ્દને ઝડપથી બોલીએ તો તાનેતા.. તાનેતા.. તાનેતા…સંભળાય, એમ આજે પણ ચમેલી તાનેતા-તાનેતા છે..! બોલ્લો..! રાજકારણ મુદ્દલે ખરાબ નથી. એવો કયો દેશ છે કે, જ્યાં રાજકારણ વગર લોકશાહી જલસા કરતી હોય..! કારણ વગર જે રાજકારણને બદનામ કરે એમને ખબર નથી કે, સત્તા-સંપત્તિ-સમર્પણ અને શક્તિ એ ખુરશીના ચાર પાયા છે. સભા નેતાનો ખોરાક અને વિરોધ એમની શોભા છે. હડતાળ તેનું ઝેર છે.
ચમેલી કહે, Once time I told to chair, ‘WHO ARE YOU..? to ખુરશી કહે, હું દાસી છું, રાણી છું, સમજો તો શાણી છું. નહિ તો કાળી નાગણ છું. પછી માઈકને પૂછેલું કે, ’WHO ARE YOU..? તો કહે કે, ‘હું આત્માના અવાજ સિવાય બધું જ છું.’ભાષણને પૂછ્યું, ‘WHO ARE YOU..? તો કહે, હું લોકો ઉપર ભૂરકી નાંખવાનું કામ કરું છું. ફાઈલ સામેથી બોલી કે, મને તો પૂછતા જ નહિ ભાઈ સાહેબ કે, ’WHO ARE YOU..? હું તો ઘરવાળીની નાની બહેન છું. ત્યાં મેલાં-ઘેલાં ફાટેલાં કપડામાં, શરીરે કરચલીવાળી જનતા આવી પહોંચી, ‘મને તો કોઈ પૂછો? ‘WHO ARE YOU..? ત્યારે માઈક-સભા- ખુરશી અને ફાઈલે મોંઢાં મચકોડીને કહ્યું કે, આ જનતા છે, જે વર્ષો પહેલાં એક જનેતા હતી. પણ લોકશાહીને પકડવામાં એવી હાંફી ગઈ કે, યુવાન વયે ઘરડી થઇ ગઈ..! એને અંગ્રેજી આવડતું નથી, છતાં સાંભળે છે. નેતાના વચન આધારે જીવે છે અને મોંઘવારી ખાય છે..! જ્યારે તરસ લાગે ત્યારે આંસુડાં પીએ છે..!
લાસ્ટ બોલ
ભગવાને આ ધરતી ઉપર દરેકને હીરા બનાવીને મોકલ્યા છે. પણ એમને ખબર નથી કે, ઘસાયા વગર ચમક નીકળતી નથી.
એના કપાળમાં કાંદા ફોડું..!
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલા વિચારો લેખકના પોતાના છે.