હવે દરેક નવા સ્માર્ટફોનમાં સાયબર સુરક્ષા એપ્લિકેશન “સંચાર સાથી” પ્રી-ઇન્સ્ટોલ કરેલી હશે. કેન્દ્ર સરકારે સ્માર્ટફોન કંપનીઓને સરકારની સાયબર સુરક્ષા એપ્લિકેશન પ્રી-ઇન્સ્ટોલ કરેલી હોય તેવા સ્માર્ટફોન વેચવાનો આદેશ આપ્યો છે.
આ આદેશ આજે જારી કરવામાં આવ્યો હતો. એપલ, સેમસંગ, વિવો, ઓપ્પો અને શાઓમી જેવી મોબાઇલ કંપનીઓને આનો અમલ કરવા માટે 90 દિવસનો સમય આપવામાં આવ્યો છે. વપરાશકર્તાઓ આ એપ્લિકેશનને ડિલીટ અથવા અક્ષમ કરી શકશે નહીં. તે જૂના ફોન પર સોફ્ટવેર અપડેટ દ્વારા ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવશે.
જોકે આ આદેશ હજુ સુધી જાહેર કરવામાં આવ્યો નથી, તે પસંદગીની કંપનીઓને ખાનગી રીતે મોકલવામાં આવ્યો છે. તેનો હેતુ સાયબર છેતરપિંડી, નકલી IMEI નંબર અને ફોન ચોરી અટકાવવાનો છે. એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ કહ્યું, “આ એપ્લિકેશન નકલી IMEI દ્વારા થતા કૌભાંડો અને નેટવર્કના દુરુપયોગને રોકવા માટે જરૂરી છે.”
- સંચાર સાથી એપ્લિકેશન શું છે અને તે કેવી રીતે મદદ કરશે?
- સંચાર સાથી એપ સરકાર દ્વારા બનાવેલ સાયબર સુરક્ષા સાધન છે જે 17 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
- હાલમાં તે એપલ અને ગૂગલ પ્લે સ્ટોર્સ પર સ્વૈચ્છિક ડાઉનલોડ માટે ઉપલબ્ધ છે પરંતુ હવે નવા ફોન માટે ફરજિયાત રહેશે.
- આ એપ વપરાશકર્તાઓને કોલ, સંદેશાઓ અથવા વોટ્સએપ ચેટની જાણ કરવામાં મદદ કરશે.
- તે IMEI નંબર ચકાસીને ચોરાયેલા અથવા ખોવાયેલા ફોનને બ્લોક કરશે.
ભારતમાં 1.2 અબજથી વધુ મોબાઇલ વપરાશકર્તાઓ છે જે વિશ્વનું સૌથી મોટું બજાર છે પરંતુ નકલી અથવા ડુપ્લિકેટ IMEI નંબરોને કારણે સાયબર ક્રાઇમ વધી રહ્યો છે. IMEI એ એક અનોખો 15-અંકનો કોડ છે જે ફોનને ઓળખે છે. ગુનેગારો ચોરાયેલા ફોનને ટ્રેક કરવા, કૌભાંડ કરવા અથવા કાળા બજારમાં વેચવાથી બચવા માટે ક્લોન કરે છે. સરકાર કહે છે કે આ એપ પોલીસને ઉપકરણોને ટ્રેસ કરવામાં મદદ કરશે. સપ્ટેમ્બરમાં DoT એ અહેવાલ આપ્યો હતો કે 2.276 મિલિયન ઉપકરણો ટ્રેસ કરવામાં આવ્યા છે.
એપલની નીતિ તૃતીય-પક્ષ એપ્લિકેશનોને મંજૂરી આપતી નથી
ઉદ્યોગ સૂત્રો કહે છે કે કંપનીઓ અગાઉથી પરામર્શના અભાવે ચિંતિત છે. એપલની સમસ્યાઓ વધી શકે છે કારણ કે કંપનીની આંતરિક નીતિ ફોન વેચતા પહેલા કોઈપણ સરકારી અથવા તૃતીય-પક્ષ એપ્લિકેશનોને પ્રી-ઇન્સ્ટોલ કરવાની મનાઈ ફરમાવે છે. એપલ અગાઉ સ્પામ વિરોધી એપ્લિકેશનો પર ટેલિકોમ નિયમનકારો સાથે ઘર્ષણ કરી ચૂકી છે. ઉદ્યોગ નિષ્ણાતો માને છે કે એપલ સરકાર સાથે વાટાઘાટો કરી શકે છે અથવા વપરાશકર્તાઓને સ્વૈચ્છિક સંકેતો પણ સૂચવી શકે છે. જોકે હજુ સુધી કોઈ કંપનીએ ઓર્ડર પર ટિપ્પણી કરી નથી.
વપરાશકર્તાઓને સીધો ફાયદો થશે
વપરાશકર્તાઓને સીધો ફાયદો થશે. જો કોઈ ફોન ચોરાઈ જાય છે તો તેઓ IMEI ચેક કરીને તેને તાત્કાલિક બ્લોક કરી શકશે. છેતરપિંડીના કોલ્સની જાણ કરવાથી કૌભાંડો ઘટશે પરંતુ ગોપનીયતા જૂથો એપ્લિકેશનોને કાઢી નાખવાની અસમર્થતા અંગે પ્રશ્નો ઉભા કરી શકે છે. વપરાશકર્તા નિયંત્રણ ઘટાડવામાં આવશે. એપ્લિકેશન્સ ભવિષ્યમાં વધારાની સુવિધાઓ ઉમેરી શકે છે, જેમ કે સુધારેલ ટ્રેકિંગ અથવા AI-આધારિત છેતરપિંડી શોધ. DoT કહે છે કે આ ટેલિકોમ સુરક્ષાને આગલા સ્તર પર લઈ જશે.
