નવી દિલ્હી: દિવાળી (Diwali) પછીની સવાર દિલ્હીમાં (Delhi) પ્રદૂષણનો (Pollution) ગંભીર ખતરો લઈને આવી છે. એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ (AQI), જે દિલ્હી-એનસીઆરમાં (NCR) રાતોરાત ફટાકડા પછી હવાની ગુણવત્તા જણાવે છે, તે અત્યંત પુઅર (Poor)ની શ્રેણીમાં પહોંચી ગયો છે. મોડી રાત્રે આતશબાજીના કારણે દિલ્હીનો AQI રેડ ઝોનમાં ગયો હતો. છેલ્લા 36 કલાકમાં દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા કેવી રીતે બદલાઈ તે ડેટા પરથી સમજી શકાય છે. રવિવારે સાંજે દિલ્હીનો સરેરાશ AQI 259 હતો. દિવાળી પહેલા છેલ્લા સાત વર્ષમાં દિલ્હીમાં આ સૌથી શુદ્ધ હવા હતી. 2018માં દિવાળીના દિવસે દિલ્હીનો AQI 281 નોંધાયો હતો.
AQI આ રીતે બગડ્યો
આ વર્ષે જેમ જેમ દિવાળીની સાંજ નજીક આવી રહી છે તેમ તેમ AQI ખતરનાક બન્યો છે. સોમવારે સવારે 8 વાગ્યે દિલ્હીનો AQI વધીને 301 થયો હતો. મંગળવારે સવારે દિલ્હીનો સરેરાશ AQI વધીને 323 થયો હતો. જો કે દિલ્હીના જુદા જુદા વિસ્તારોની વાત કરીએ તો, સવારે AQI 360થી વધુ હતો. ઘણી જગ્યાએ આંકડો 400ને પાર કરી ગયો છે. પવનની દિશાએ દિલ્હીને પ્રદૂષણથી રાહત અપાવવામાં ફાળો આપ્યો, જે ફટાકડામાંથી નીકળતો ધુમાડો દિલ્હીની બહાર લઈ જતો હતો.
સોમવારે રાત્રે હવા ઝેરી બની ગઈ
સોમવારે રાત્રે દિલ્હીની હવા સામાન્ય કરતા 10 ગણી વધુ પ્રદૂષિત હતી. દિલ્હી પોલ્યુશન કંટ્રોલ કમિટીના રિયલ ટાઈમ ડેટા અનુસાર, દિવાળીની રાત્રે એટલે કે સોમવારે રાત્રે 10.30 વાગ્યે દિલ્હીના જહાંગીરપુરીમાં હવા સામાન્ય કરતા 10 ગણી વધુ પ્રદૂષિત હતી. આ દરમિયાન જહાંગીરપુરીનો AQI 770 પર પહોંચી ગયો હતો. આરકે પુરમમાં રાત્રે AQI 863 પર ગયો. આ ડેટા અનુમતિપાત્ર મર્યાદા કરતા પંદર ગણો વધુ છે. રોહિણીમાં સાંજે 5 વાગ્યે AQI 55 હતો. તે રાત્રે 9 વાગ્યે વધીને 354 થયો હતો. અશોક વિહારમાં પણ સ્થિતિ સતત બગડતી રહી, જ્યાં ચાર કલાકમાં AQI 62 થી વધીને 400 થઈ ગયો.
શૂન્ય થી 50 ની વચ્ચેનો AQI સારો, 51 થી 100 ‘સંતોષકારક’, 101 થી 200 ‘મધ્યમ’, 201 થી 300 ‘નબળો’, 301 થી 400 ‘ખૂબ જ નબળો’ અને 401 AQI 500 થી ‘ગંભીર’ વચ્ચે માનવામાં આવે છે. મંગળવારની સવારે 6.30 વાગ્યે વાત કરીએ તો, દિલ્હી NCRના મુખ્ય સ્થળોએ આ રીતે AQI રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યો હતો. AQI મથુરા રોડમાં 322, નોઈડા 342, દિલ્હી એરપોર્ટ 354, દિલ્હી યુનિવર્સિટી 365, દિલ્હી IIT 354, આયાનગર 306 પર નોંધાયું હતું.
હવાએ રાહત આપી
સોમવારે સાંજે દિલ્હીના ઘણા વિસ્તારોમાં પ્રતિબંધ હોવા છતાં ફટાકડા ફોડવા લાગ્યા હતા. દિલ્હીમાં હવાની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે પરંતુ પવનની દિશાએ દિલ્હી-એનસીઆરને રાહત આપી છે. સોમવારે દિલ્હીમાં પવન હળવો ફૂંકાયો હતો. તેથી ફટાકડામાંથી નીકળતો ધુમાડો દિલ્હીના આકાશમાં રહી શક્યો નહીં અને પવન સાથે નીકળી ગયો. હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર દિલ્હીના મોટાભાગના સ્થળોએ મધ્યરાત્રિએ પ્રદૂષણનું સ્તર ટોચ પર પહોંચી ગયું હતું. પરંતુ બપોરે 1 વાગ્યા પછી પ્રદૂષણનું સ્તર ઘટવા લાગ્યું. ડેટા દર્શાવે છે કે રાજધાનીના લગભગ તમામ સ્ટેશનો પર ફટાકડાને કારણે રાત્રે 8 વાગ્યાથી 1 વાગ્યા દરમિયાન પ્રદૂષણ સ્તરમાં તીવ્ર વધારો જોવા મળ્યો હતો.
