દિલ્હી હાઈકોર્ટે જાહેરાત કરી છે કે, જસ્ટિસ યશવંત વર્મા પાસેથી ન્યાયિક કાર્ય પાછું ખેંચી લેવામાં આવ્યું છે, જેમના સત્તાવાર નિવાસસ્થાને આગ લાગ્યા બાદ મોટી રોકડ મળી આવી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે એ આરોપો પણ જાહેર કર્યા છે કે, 14 માર્ચની રાત્રે જ્યારે જસ્ટિસ વર્માના નિવાસસ્થાને આગ લાગી ત્યારે તેમના નિવાસસ્થાનેથી રોકડ મળી આવી હતી. તે રાત્રે જજના નિવાસસ્થાનના આઉટહાઉસના એક ખૂણામાં રોકડથી ભરેલી શણની બોરીઓ અગ્નિશામક દળ અને પોલીસ દ્વારા જોવા મળી હતી. ફાયર ટેન્કરોએ ત્યાં આગ ઓલવવાનું કામ કર્યું હતું.
જોકે, ન્યાયાધીશના સ્ટાફ દ્વારા અધિકારીઓને કહેવામાં આવ્યું હતું કે તેમાં ફક્ત સ્ટેશનરી અને કોર્ટના કાગળો હતા જેને નુકસાન થયું હતું. ત્યાર બાદ રોકડનો કોઈ સત્તાવાર રેકોર્ડ કે જપ્ત કરવામાં આવી ન હતી. જજના આઉટહાઉસમાં મોટી માત્રામાં ચલણી નોટોના બંડલ મળી આવતાં બધાને આઘાત લાગ્યો છે. ન્યાયતંત્રમાં ભ્રષ્ટાચારના આરોપો ખુલ્લેઆમ બહાર આવ્યા છે. ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ સંજીવ ખન્નાએ ઇન-હાઉસ તપાસ માટે ત્રણ સભ્યોની પેનલની રચના કરી છે, જે ન્યાયાધીશો સામે આવી ફરિયાદોના નિરાકરણ માટે બંધારણીય પ્રક્રિયાને ગતિશીલ બનાવે છે.
સીજેઆઈ ખન્નાએ એક મજબૂત સંકેત આપ્યો છે કે, વ્યક્તિગત ન્યાયાધીશોની પ્રામાણિકતા સંબંધિત ફરિયાદોને ખૂબ જ ગંભીરતાથી લેવામાં આવશે. જોકે, આ ફક્ત પહેલું પગલું છે. આંતરિક તપાસ શરૂ થતાં અને અન્ય કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓ દખલ કરતા હવે કેસની હકીકતો સ્પષ્ટ થશે. જસ્ટિસ વર્માએ કોઈપણ ખોટા કામનો ભારપૂર્વક ઇનકાર કર્યો છે. અડધી બળી ગયેલી ચલણી નોટોની બોરીઓ દર્શાવતો એક કથિત વીડિયો મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રશ્નો ઊભા કરે છે જેના પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. સુપ્રીમ કોર્ટે હાઈકોર્ટ પાસેથી વિગતો માંગ્યા પછી વિપક્ષી નેતાઓએ આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો અને નાગરિક સમાજ સંગઠનોએ તપાસની માંગ કરી.
ઉદાહરણ તરીકે, ન્યાયાધીશ વર્માના કેસમાં જ્યારે કોલેજિયમે તેમને તેમના મૂળ હાઈકોર્ટમાં ટ્રાન્સફર કરવાની ભલામણ કરી ત્યારે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટ બાર એસોસિએશને તરત તેનો વિરોધ કર્યો. આ મુદ્દા પર રાજ્યસભામાં બોલતાં ઉપરાષ્ટ્રપતિ જગદીપ ધનખડે રાષ્ટ્રીય ન્યાયિક નિમણૂંક આયોગ અધિનિયમનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેને કોર્ટે ફગાવી દીધો હતો. વિવાદનો ઉલ્લેખ કરીને કેટલાંક વરિષ્ઠ વકીલોએ ન્યાયાધીશોની પસંદગી અને નિમણૂંકની કોલેજિયમ સિસ્ટમની સખત નિંદા કરી હતી. આ સિસ્ટમ સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા ન્યાયાધીશોને અનુચિત હસ્તક્ષેપ અને દબાણ સામે રક્ષણ આપવા અને તેમની નિષ્પક્ષતા જાળવવા માટે બનાવવામાં આવી હતી.
આ માટે કોલેજિયમને એક ખાસ વિશેષાધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો કે, જો કોઈપણ ન્યાયાધીશ સામે આરોપો લગાવવામાં આવે છે તો ફક્ત સુપ્રીમ કોર્ટને જ આ મામલાની તપાસ કરવાની સત્તા હોવી જોઈએ. ન્યાયતંત્ર માટે આ એક પરીક્ષણ કેસ હશે કે તે નિષ્પક્ષતા અને દૃઢતાથી એવા કેસોને કેવી રીતે હેન્ડલ કરે છે જ્યાં તેનો પોતાનો જ એક ન્યાયાધીશ કઠેડામાં હોય. ચોક્કસપણે, આ મામલો ફક્ત એક વ્યક્તિગત ન્યાયાધીશના વર્તનનો નથી, પરંતુ ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતાના સિદ્ધાંતનો છે જે ચેક અને બેલેન્સની સિસ્ટમને આધાર બનાવે છે.
તેમને તેમના મૂળ હાઈકોર્ટ, અલ્હાબાદ પરત મોકલવામાં આવે તેવી શક્યતા છે, જ્યાંથી તેમને ૨૦૨૧માં દિલ્હી મોકલવામાં આવ્યા હતા અને પછીથી તેમને રાજીનામું આપવાનું પણ કહેવામાં આવી શકે છે. પરંતુ આગળ શું થશે? સુપ્રીમ કોર્ટના ઐતિહાસિક ૧૯૯૧ના કે. વીરસ્વામીના ચુકાદા મુજબ, આરોપોના જાહેર ખુલાસા પછી પોલીસ અથવા સીબીઆઈ ફોજદારી કાર્યવાહી શરૂ કરી શકે છે. આ આરોપો એક કોગ્નિઝેબલ ગુનો હોવાથી કાયદો પોલીસ-કાર્યવાહીને ફરજિયાત બનાવે છે.
અત્રે ન્યાયાધીશ નિર્મલ યાદવ સાથે જોડાયેલી એક ઘટના યાદ આવે છે. નિર્મલ યાદવ ૨૦૦૮માં પંજાબ અને હરિયાણા હાઇકોર્ટમાં ન્યાયાધીશ હતાં, જ્યારે તેણી પર આરોપ લાગ્યો હતો કે તેમને ₹૧૫ લાખ લાંચ તરીકે મળવાના હતા, જ્યારે રોકડ રકમ સમાન નામવાળા એક ન્યાયાધીશના દરવાજે પહોંચી ગઈ હતી. આ મામલાની તપાસ કરવામાં આવી હતી અને સીબીઆઈએ ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી. કેસ હજી પણ કોર્ટમાં છે. જોકે, ન્યાયાધીશ યાદવ નિવૃત્ત થઈ ગયાં છે.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.
