વૈશ્વિક મંદીના ઓછાયા અને ફૂગાવો બન્યો માથાનો દુખાવો
વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થા હજી પણ ગહન આંચકાઓ અને અભૂતપૂર્વ અનિશ્ચિતતાથી ઘેરાયેલી છે. 2022ની શરૂઆતમાં, જેમ કોવિડ -19 રોગચાળો ઓછો થઈ રહ્યો હતો, પણ યુક્રેનમાં યુદ્ધે ફરી વિશ્વને હલાવી દીધું હતું અને વૈશ્વિક આર્થિક દૃષ્ટિકોણને મૂળભૂત રીતે બદલી નાખ્યો હતો.યુકે, યુએસ, ઇટાલી અને ફ્રાન્સ સહિત સમગ્ર વિશ્વના મુખ્ય અર્થતંત્રો આકાશને આંબી રહેલા ફુગાવા સામે ઝઝૂમી રહ્યા હતા. યુ.એસ. અને યુ.કે.એ પણ સતત બે ત્રિમાસિક ગાળા માટે તેમના જીડીપી વૃદ્ધિમાં સંકોચન જોયું, આમ મંદી માટે પાઠયપુસ્તકની શરતને પરિપૂર્ણ કરી.
ક્રુડના ભાવ 140 ડૉલર જઈ આવ્યા
રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ શરૂ થયા બાદ ફેબ્રુઆરીમાં વિશ્વમાં ક્રૂડ ઓઇલના ભાવ લગભગ 140 ડોલર પ્રતિ બેરલ સુધી પહોંચી ગયા હતા. 2014 પછી પ્રથમ વખત કિંમતો 100 ડોલર પ્રતિ બેરલ પર પહોંચી ગઈ હતી.
2022 દરમિયાન ભારતમાં ફુગાવો
આ વર્ષ 2022 ના પ્રારંભિક મહિનાઓમાં, રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને કારણે પુરવઠાના વિરોધાભાસને કારણે ફુગાવામાં તેની ગતિમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો, જે એપ્રિલમાં 7.79 ટકા જેટલો ઉંચો સપાટીએ પહોંચ્યો હતો, જે આઠ વર્ષનો ઉચ્ચ સ્તર હતો. મે મહિનામાં રિટેલ ફુગાવો 7.04 ટકા, જૂનમાં 7.01 ટકા, જુલાઈમાં 6.71 ટકા અને ઓગસ્ટમાં 7 ટકા રહ્યો હતો. સપ્ટેમ્બરમાં ફુગાવો ઝડપથી વધીને 7.41 ટકાની પાંચ મહિનાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચી ગયો હતો.
આઇપીઓ થકી 57000 કરોડ રૂ. જ એકત્ર થઈ શક્યા, એમાંય 35% એલઆઇસીના
લિસ્ટેડ કંપનીઓના શેરમાં ઘટાડો અને જિયો પોલિટિકલ ટેન્શનને કારણે વોલેટિલિટીને કારણે પ્રાઇમરી માર્કેટ્સમાં સેન્ટિમેન્ટને અસર થઈ હતી. આ કારણે વર્ષ 2022માં પ્રારંભિક પબ્લિક ઓફર (આઈપીઓ) દ્વારા માત્ર 57,000 કરોડ રૂપિયા જ એકત્ર કરી શકાયા હતા. 2021માં, 63 કંપનીઓએ જાહેર ઇશ્યૂથી 1.2 લાખ કરોડ રૂપિયા એકઠા કર્યા હતા, જે છેલ્લા બે દાયકા (20 વર્ષ) માં આઇપીઓનું શ્રેષ્ઠ વર્ષ હતું. આ પહેલા 2020માં 15 કંપનીઓએ આઈપીઓ દ્વારા 26,611 કરોડ રૂપિયા એકઠા કર્યા હતા. આઈપીઓ ઉપરાંત રૂચિ સોયાની પોતાની પબ્લિક ઓફરિંગે 4,300 કરોડ રૂપિયા એકઠા કર્યા હતા. આ વર્ષે આઈપીઓ દ્વારા એકત્ર કરવામાં આવેલા ભંડોળમાં એકલા એલઆઈસીના આઈપીઓનો હિસ્સો 20,557 કરોડ રૂપિયા અથવા 35 ટકા હતો. જો આ વર્ષે એલઆઈસીનો આઈપીઓ ન આવ્યો હોત તો આઈપીઓ લિસ્ટિંગ શેરોના વેચાણથી કુલ કલેક્શન પણ ઓછું હોત.
એલઆઈસીના આઈપીઓનું નબળું લિસ્ટિંગ
આઈપીઓમાં પૈસા લગાવવા માટે લોકો હંમેશા ઉત્સાહિત રહે છે. પરંતુ 2022નું વર્ષ ખૂબ જ ખાસ હતું. કારણ કે આ વર્ષે દેશની સૌથી મોટી વીમા કંપની એલઆઈસીનો આઈપીઓ આવ્યો હતો. આ આઈપીઓને લઈને લોકોમાં અભૂતપૂર્વ ઉત્સાહ જોવા મળ્યો હતો. તેની કિંમત 949 રૂપિયા હતી. પરંતુ લગભગ 9 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ સાથે આ શેર 867.2 પર લિસ્ટ થયો હતો. ત્યાર બાદથી આ શેરમાં ખોટ જોવા મળી રહી છે. શેર લગભગ 35 ટકા ઘટીને લગભગ 671.65 પર આવી ગયો છે.
સેન્સેક્સે 63000ની સપાટી કૂદાવી છતાં રિટર્ન ઓછું
વર્ષ 2022માં બજારનું વળતર બેન્ક એફડી કરતા ઓછું રહ્યું છે. આ વર્ષે એફડીના દરમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે અને તે 6 ટકાને પાર કરી ગયો છે. પરંતુ ઇન્ડેક્સનો વધારો 4 ટકાથી પણ ઓછો હતો. આ વર્ષે સેન્સેક્સમાં 14 વખત 1000 પોઇન્ટનો વધારો જોવા મળ્યો છે. તે જ સમયે, સેન્સેક્સમાં 14 પ્રસંગોએ એથી વધુ પોઇન્ટનો ઘટાડો થયો છે. એટલે કે, આખા વર્ષ દરમિયાન બજારમાં સરખી વોલેટિલિટી રહી હતી. વિદેશી રોકાણકારોએ ભારતીય બજારોમાંથી બહાર નીકળવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. વર્ષ 2022માં એફઆઇઆઇએ 1.2 લાખ કરોડ રૂપિયાની બરાબર ઇક્વિટી વેચી હતી. જોકે સ્થાનિક રોકાણકારોના કારણે હજુ પણ આખા વર્ષનું રિટર્ન પોઝિટિવ રહ્યું હતું. સેન્સેક્સ 2022ના ડિસેમ્બરમાં 63583.07ની સર્વોચ્ચ સપાટીએ પહોંચ્યો હતો.
ટાટાની એર ઇન્ડિયા
દેશની મુખ્ય આર્થિક ઘટનાઓમાં ટાટા ગ્રુપ દ્વારા સરકારી એરલાઇન એર ઇન્ડિયાનું અધિગ્રહણ કરવામાં આવ્યું હતું. મહારાજાના નામથી જાણીતી ખોટમાં ચાલી રહેલી એર ઇન્ડિયા 27 જાન્યુઆરીના રોજ સત્તાવાર રીતે ટાટા ગ્રુપના હાથમાં ગઇ હતી. ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં સરકારે એર ઇન્ડિયાના વેચાણ માટે ટાટા ગ્રુપ સાથે 18,000 કરોડ રૂપિયાના શેર ખરીદીનો કરાર કર્યો હતો. 1953માં એર ઇન્ડિયાના રાષ્ટ્રીયકરણ પહેલા આ જ ટાટા ગ્રુપની એરલાઈન હતી.
ભારતીય રૂપિયાનું ડિજિટલ ડેબ્યૂ
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઈ)એ 1 ડિસેમ્બર, 2022 ના રોજ, સામાન્ય માણસ માટે સેન્ટ્રલ બેંક ડિજિટલ કરન્સી (સીબીડીસી) – ડિજિટલ રૂપિયા અથવા ઇ-રૂપિયો (ઇ-રૂપિયા) – લોન્ચ કર્યો હતો. ડિજિટલ રૂપિયો એ આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરાયેલ કેન્દ્રીય બેંક ડિજિટલ ચલણ છે. ડિજિટલ રૂપિયાને આરબીઆઈ દ્વારા કાનૂની ટેન્ડર તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી છે, અને તેથી વિનિમયના માધ્યમ તરીકે દેશના દરેક વ્યક્તિએ તેનો સ્વીકાર કરવો પડશે.
એનએસઈ કો લોકેશન કૌભાંડમાં સીઈઓ ચિત્રાની ધરપકડ
એનએસઈ કો લોકેશન કૌભાંડમાં સીબીઆઇએ એનએસઈના સીઈઓ ચિત્રા રામકૃષ્ણની ધરપકડ કરી. ચિત્રા કોઇ અદ્રશ્ય યોગીનાં ઇશારે નિર્ણયો લેતા અને સીબીઆઇને શંકા છે કે એ અદ્રશ્ય યોગી એનએસઈના પૂર્વ ગ્રૂપ ઓપરેટિંગ ઑફિસર આનંદ સુબ્રહ્મણ્યમ છે.
એનડીટીવી અદાણીની માલિકીની
એનડીટીવી ચેનલ અદાણીએ હસ્તગત કરી લીધી. અદાણીએ વિશ્વપ્રધન કોમર્શિયલ નામની કંપની હસ્તગત કરી હતી, જેણે લોન ભરપાઈ કરવામાં ન આવે તો આરઆરપીઆર હોલ્ડિંગમાં 99.9% હિસ્સામાં કન્વર્ટિબલ વોરંટના બદલામાં 2009-10માં આરઆરપીઆર હોલ્ડિંગને 403.85 કરોડની લોન આપી હતી. અદાણી ગ્રુપે એનડીટીવીમાં હિસ્સો હસ્તગત કરવા માટે વોરંટનો ઉપયોગ કર્યો હતો.ત્યારબાદ ઓપન ઓફર આપી હતી અને ઓપન ઓફરમાં આખરે પ્રણવ રોય પણ એમના શૅર આપવા સંમત થયા છે.
આરબીઆઈએ 2 વર્ષ બાદ વ્યાજદરમાં કર્યો વધારો
એપ્રિલ સુધીમાં યુક્રેન યુદ્ધ અને અન્ય કારણોસર દેશમાં મોંઘવારીની આગ ફાટી નીકળી હતી. સ્થિતિ એટલી જટિલ હતી કે આ વર્ષે મે મહિનામાં ઈમરજન્સી બેઠક બોલાવતી વખતે રિઝર્વ બેંકે 2020 બાદ પહેલીવાર વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આ વધારાની જાહેરાત સાથે જ દેશમાં સસ્તી લોનનો યુગ પણ સમાપ્ત થઈ ગયો. મે મહિનાથી શરૂ થઇને આ ક્રમ ડિસેમ્બર સુધી ચાલે છે. છેલ્લા 5 વખત રિઝર્વ બેંકે વ્યાજદરમાં 2.25 ટકાનો વધારો કર્યો છે.
ક્રિપ્ટોમાં કડાકા અને ક્રિપ્ટો પર ટેક્સ અને એફટીએક્સનું પતન
ક્રિપ્ટોકરન્સીને લઈને પણ આ વર્ષ ખૂબ ચર્ચામાં રહ્યું હતું. કોરોના કાળમાં ક્રિપ્ટોકરન્સીનું નામ ખૂબ ચર્ચામાં રહ્યું હતું. જો કે રિઝર્વ બેંક અને ભારત સરકાર ક્રિપ્ટોકરન્સીથી દૂર રહેવા માટે લોકોને સલાહ આપતી રહી. ૨૦૨૨ના કેન્દ્રીય બજેટમાં ક્રિપ્ટોમાં રોકાણને પણ કરની જાળ હેઠળ લાવવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ જેમ જેમ વર્ષ પૂરું થવા આવ્યું તેમ તેમ ક્રિપ્ટોનો જાદુ દુનિયાભરમાં ઝાંખો પડી ગયો. નવેમ્બર 2021માં બિટકોઇનની કિંમત 69000 ડોલર હતી. તેની કિંમત પણ ઘટીને 35,000 ડોલર પણ ન રહી. દરમિયાન, વિશ્વની બીજી સૌથી મોટી ક્રિપ્ટોકરન્સી એફટીએક્સના અચાનક પતનને કારણે હવે ક્રિપ્ટો માર્કેટનું ભાવિ ધૂંધળું થઈ ગયું છે.
સ્ટાર્ટ અપ્સ ઝાંખા પડ્યા
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સ્ટાર્ટઅપ્સે ભારત માટે નવી આશા જન્માવી છે. પેટીએમ જેવી ફિનટેક હોય કે પછી બાયજુની જેમ એડટેક હોય કે પછી ન્યાકા જેવા અન્ય સ્ટાર્ટઅપ્સ હોય, તેમણે સામાન્ય લોકોની સાથે સાથે સરકારનો પણ વિશ્વાસ જીત્યો હતો. કોરોના કાળમાં આ સ્ટાર્ટઅપ્સનો બિઝનેસ અનેક ગણો વધી ગયો. વર્ષ ૨૦૨૦ અને ૨૦૨૧ માં ભારતમાંથી રેકોર્ડ યુનિકોર્નનો જન્મ થયો હતો. પરંતુ 2022માં સ્ટાર્ટઅપ બલૂનમાં વિસ્ફોટ થયો હતો. નવેમ્બર 2021 માં લિસ્ટેડ પેટીએમના શેરમાં ત્રણ ક્વાર્ટરનો ઘટાડો થયો છે. તે જ સમયે, જ્યારે બાયજુસે 18 મહિના પછી તેના પરિણામો જાહેર કર્યા, ત્યારે તેણે આખું સ્ટાર્ટઅપ વર્લ્ડ ખોલ્યું. જોબ માર્કેટને પણ આનો માર સહન કરવો પડ્યો હતો. અત્યાર સુધીમાં બાયજુસ, ન્યાકા, વેદાંતા જેવા એક ડઝન સ્ટાર્ટઅપે 15,000થી વધુ લોકોને છૂટા કર્યા છે.
રૂપિયો ડૉલર સામે ગગડીને 83
ભારતીય રૂપિયો આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં લગભગ 10 ટકા ઘટ્યો છે, જે ઇતિહાસમાં પ્રથમ વખત અમેરિકન ડોલર સામે 82ના મુખ્ય સેન્ટિમેન્ટ સ્તરને તોડે છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષથી રૂપિયાનું અવમૂલ્યન થઈ રહ્યું છે, જો કે, 2022 છેલ્લા પાંચમાં સૌથી ખરાબ રહ્યું હતું – 2021માં રૂપિયો લગભગ 1.5 ટકાની આસપાસ ગબડ્યો હતો, જ્યારે 2020 અને 2019 માં, તે લગભગ 2 ટકા નીચે હતો, અને 2018માં, તે 8.5 ટકાથી વધુ નબળો પડ્યો હતો. આ વર્ષે 20 ઓક્ટોબરે અમેરિકન ડોલર સામે સ્થાનિક ચલણ 83.29ની નીચી સપાટીએ પહોંચ્યું હતું.
ભારતનો વિકાસદર સૌથી ઝડપી
વૈશ્વિક કટોકટી છતાં ભારતનાં અર્થતંત્રએ સારો દેખાવ કર્યો અને મોટાં અર્થતંત્રોમાં સૌથી ઝડપી વિકસતું અર્થતંત્રનું બિરૂદ જાળવી રાખ્યું. જૂન 2022 ના ત્રિમાસિક ગાળા (ક્યૂ1 એફવાય 23) માં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થામાં 13.5 ટકાનો વધારો થયો છ, જે એક વર્ષમાં સૌથી ઝડપી વૃદ્ધિ હતી, કારણ કે દેશનો જીડીપી અગાઉના ત્રિમાસિક ગાળા (ક્યૂ 4 એફવાય 22) માં 4.1 ટકાના દરે, નાણાકીય વર્ષ 2022 ના ડિસેમ્બર 2021 ના ક્વાર્ટરમાં 5.4 ટકા અને સપ્ટેમ્બર 2021 ના ત્રિમાસિક ગાળામાં 8.4 ટકાના દરે વધ્યો હતો. જૂન 2022 ક્વાર્ટરમાં, વિશ્વની મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થાઓ યુએસ અને યુકેમાં સંકોચન જોવા મળ્યું છે. સપ્ટેમ્બર 2022ના ત્રિમાસિક ગાળામાં પણ ભારતનો જીડીપી 6.3 ટકા વધ્યો હતો.
