મહારાષ્ટ્રમાં હિન્દી ભાષા ફરજિયાત બનાવવાના નિર્ણયને હાલ પૂરતો રોકી દેવામાં આવ્યો છે. મહારાષ્ટ્ર કેબિનેટમાં શિવસેનાના મંત્રીઓ ગુલાબરાવ પાટિલ, શંભુરાજ દેસાઈ અને દાદા ભૂસેએ હિન્દી ભાષા ફરજિયાત બનાવવા પર રોક લગાવવાની માંગ કરી હતી. હવે મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે તેના પર રોક લગાવવાની જાહેરાત કરી છે. મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે ત્રિસૂત્રી ભાષા પરની સમિતિ એક રિપોર્ટ તૈયાર કરશે ત્યાં સુધી તેને મુલતવી રાખવામાં આવે છે.
પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે કહ્યું, “સરકારે ત્રિભાષા નીતિ પર જારી કરાયેલા બંને GR રદ કર્યા છે. ત્રિભાષા નીતિ લાગુ કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી છે. આજની મંત્રીમંડળની બેઠકમાં અમે નિર્ણય લીધો છે કે ત્રિભાષા નીતિ કેવી રીતે લાગુ કરવી તે અંગે વિચારણા કરવા માટે ડૉ. નરેન્દ્ર જાધવની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરવામાં આવશે. આ સમિતિ તમામ સંબંધિત પક્ષો સાથે ચર્ચા કરશે અને ત્રિભાષા નીતિ તેના અહેવાલના આધારે જ લાગુ કરવામાં આવશે. તેથી ત્રિભાષા નીતિ પર જારી કરાયેલા બંને સરકારી આદેશો (GR) રદ કરવામાં આવી રહ્યા છે. અમારા માટે મરાઠી આ નીતિનો કેન્દ્રબિંદુ રહેશે.”
તેમણે કહ્યું, “મરાઠીના સંદર્ભમાં જે લોકો સૂઈ રહ્યા છે તેમને જગાડી શકાય છે પરંતુ જે લોકો ઢોંગ કરી રહ્યા છે તેમને નહીં. કર્ણાટક અને યુપી જેવા રાજ્યોએ તેમની શૈક્ષણિક નીતિ લાગુ કરી છે. 16 ઓક્ટોબર 2020 ના રોજ ઉદ્ધવ ઠાકરેના નેતૃત્વમાં એક GR (સરકારી આદેશ) જારી કરવામાં આવ્યો હતો. આ અંતર્ગત રઘુનાથ માશેલકરની અધ્યક્ષતામાં 18 સભ્યોની સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી.
તેમણે કહ્યું કે ઉદ્ધવ ઠાકરેએ 101 પાનાનો અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો. અહેવાલમાં તેમનો ફોટો પણ છે, સંપાદક પણ હાજર છે, જોકે તેઓ પાછળ ઉભા છે. હું તેમાં જતો નથી. હું રિપોર્ટ વિશે વાત કરું છું. રિપોર્ટના પાના નંબર 56 પર, એક પેટા-જૂથ બનાવવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે, જેમાં સુખદેવ થોરાટ, નાગનાથ કોટાપલ્લી, વિજય કદમનો પણ સમાવેશ થાય છે. તેમણે ભલામણ કરી હતી કે પહેલાથી બારમા ધોરણ સુધી અંગ્રેજી અને હિન્દી ભાષાઓ શીખવવામાં આવે. એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે મરાઠીને પ્રાથમિકતા આપવી જરૂરી છે, પરંતુ હિન્દીનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો.
ઉદ્ધવ ઠાકરેના મંત્રીમંડળે હસ્તાક્ષર કર્યા હતા
મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે શિવસેના (ઉદ્ધવ જૂથ) ના ઉપનેતા પણ તે સમિતિમાં હતા અને તેમણે આ ભલામણ કરી હતી. આ અહેવાલ 14 સપ્ટેમ્બર 2021 ના રોજ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. 7 જાન્યુઆરી 2022 ના રોજ, આ અહેવાલ મંત્રીમંડળમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉદ્ધવ ઠાકરેના મંત્રીમંડળે તેના પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. તેથી તે અહેવાલ સ્વીકારતી વખતે ત્રણ ભાષાના સૂત્રનો સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો ન હતો એમ કહેવું ખોટું છે. તે સમયે એકેડેમિક બેંક ઓફ ક્રેડિટને પણ મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
માશેલકર સમિતિનો અહેવાલ સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો અને તેને અમલમાં મૂકવા માટે એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. તે જ સમિતિ અનુસાર હવે જે GR જારી કરવામાં આવ્યા છે તે આવી ગયા છે. પહેલો GR 1999 માં જારી કરવામાં આવ્યો હતો. 2025 જેમાં મરાઠી ફરજિયાત ભાષા હતી, બીજી અંગ્રેજી અને ત્રીજી હિન્દી. જ્યારે આ અંગે પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા ત્યારે 17 જૂને સરકારે સ્પષ્ટતા કરી કે ત્રીજી ભાષા કોઈપણ ભારતીય ભાષા હોઈ શકે છે.
ત્રીજી ભાષા પહેલાથી શીખવવામાં આવશે નહીં
મુખ્યમંત્રી ફડણવીસે એમ પણ કહ્યું હતું કે ત્રીજી ભાષા પહેલાથી શીખવવામાં આવશે નહીં પરંતુ તેનું લેખન અને વાંચન ત્રીજા ધોરણથી કરવામાં આવશે. ભાષા ફક્ત પ્રથમ ધોરણથી વાતચીતના સ્તરે શીખવવામાં આવશે. અમે ઇચ્છીએ છીએ કે બધા નિર્ણયો સર્વાનુમતે લેવામાં આવે. એકેડેમિક બેંક ઓફ ક્રેડિટ મુજબ વિદ્યાર્થીઓને ગુણ આપવામાં આવશે નહીં પરંતુ અન્ય ભાષાઓ (જેમ કે ગુજરાતી, અંગ્રેજી) ના વિદ્યાર્થીઓને ગુણ મળશે. આવી સ્થિતિમાં, આપણા મરાઠી ભાષાના બાળકો પાછળ રહી જશે.
તેમણે કહ્યું કે આ વાસ્તવિકતા છે અને તેને નવા નેતાઓ સમક્ષ રજૂ કરવી જરૂરી છે. એટલા માટે અમે દાદા ભૂસેને વાતચીત કરવા કહ્યું હતું અને તેઓ વાત કરી રહ્યા છે. અમે કેબિનેટમાં ચર્ચા કરી છે અને નક્કી કર્યું છે કે નીતિ કયા વર્ગમાંથી લાગુ કરવી જોઈએ અને કયા વિકલ્પો આપવા જોઈએ. હવે ડૉ. નરેન્દ્ર જાધવના નેતૃત્વમાં એક સમિતિ બનાવવામાં આવશે. તેમાં અન્ય સભ્યો પણ હશે.
મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે આ સમિતિના આધારે ત્રિભાષા નીતિ લાગુ કરવામાં આવશે. અમે અગાઉના બંને GR (સરકારી આદેશો) રદ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. માશેલકર સમિતિનો અભ્યાસ કરવામાં આવશે, તમામ પક્ષોના મંતવ્યો લેવામાં આવશે અને તે પછી જ રાજ્ય સરકાર અંતિમ નિર્ણય લેશે. મરાઠી અને મરાઠી વિદ્યાર્થીઓ અમારા માટે મહત્વપૂર્ણ છે. અમારી નીતિ વિદ્યાર્થી-કેન્દ્રિત રહેશે.
