નવી દિલ્હીઃ ડોકલામ (Doklam) વિવાદ પર ભૂટાનના (Bhutan) વડાપ્રધાન લોટે શેરિંગના (PM Lotte sharing) નિવેદને ચિંતા વધારી દીધી છે. તેમણે કહ્યું કે ચીનને (China) પણ ડોકલામ વિવાદ (Doklam Controversy) ઉકેલવાનો સમાન અધિકાર છે. ડોકલામ ઉચ્ચપ્રદેશ ભારત (India), ચીન અને ભૂટાન પર સ્થિત છે. 2017ના ડોકલામ વિવાદ બાદથી ત્રણેય દેશોમાં તણાવ છે. ભૂટાનના પીએમએ કહ્યું, “સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવાનું એકલા ભૂટાન પર આધારિત નથી. અમે ત્રણ દેશો છીએ. કોઈ મોટો કે નાનો દેશ નથી. ત્રણેય સમાન દેશો છે. વધુમાં તેમણે કહ્યું છે કે ચીને ભૂટાનની સરહદમાં કોઈ ગામ વસાવ્યું નથી. સાથે જ તેમણે એમ પણ કહ્યું કે ચીનને પણ ડોકલામ સરહદ વિવાદનો ઉકેલ શોધવાનો સમાન અધિકાર છે. જણાવી દઈએ કે ભારત માને છે કે ચીને તે વિસ્તાર પર કબજો જમાવ્યો છે, આવી સ્થિતિમાં ભૂટાનના વડાપ્રધાનનું આ તાજેતરનું નિવેદન નવી મુશ્કેલીઓ ઊભી કરી શકે છે.
ચીને ડોકલામ નજીક ભૂટાનના વિસ્તારની અંદર ગામડાઓ અને રસ્તાઓ બનાવ્યા છે. ચીનનું આ પગલું ભારત માટે પડકારો સર્જી રહ્યું છે. વ્યૂહાત્મક સિલિગુડી કોરિડોરની નજીક ડોકલામમાં નિર્માણને કારણે ભારત ચીનના વિસ્તરણનો વિરોધ કરી રહ્યું છે. લોટે શેરિંગનું નિવેદન સૂચવે છે કે ડોકલામના ટ્રાઈ જંક્શન પર ભારત, ચીન અને ભૂટાન વચ્ચે મળીને ચર્ચા કરીને વિવાદનો ઉકેલ લાવવો જોઈએ. ચીન ટ્રાઈ જંકશનને બટાંગા લાથી 7 કિમી દૂર માઉન્ટ જીપમોચી નામના શિખર પર ખસેડવા માંગે છે. તે દક્ષિણમાં આવેલું છે. જો આમ થશે તો ડોકલામ પઠાર કાયદેસર રીતે ચીનનો હિસ્સો બની જશે.
ભૂતાન એકલું સરહદ વિવાદ ઉકેલી શકે નહીં’
ભૂટાનના વડા પ્રધાને કહ્યું કે તેમનો દેશ એકલો સરહદ વિવાદનો ઉકેલ લાવી શકે નહીં. તેમણે કહ્યું, ‘અમે ત્રણ દેશ છીએ. કોઈ દેશ મોટો કે નાનો નથી હોતો. ત્રણ સરખા દેશો છે. આવી સ્થિતિમાં દરેકનો એક તૃતીયાંશ હિસ્સો છે.વાસ્તવમાં, અત્યાર સુધી સેટેલાઇટ ફોટોગ્રાફ્સના આધારે એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે ચીને ભૂટાનની સરહદની અંદર 10 ગામો સ્થાપિત કર્યા છે. હવે જ્યારે ભૂટાનના વડા પ્રધાને પોતે કહ્યું છે કે ચીને તેમના પ્રદેશમાં અતિક્રમણ કર્યું નથી, ત્યારે ભારત માટે આ મામલે મજબૂતીથી પોતાનું વલણ રાખવું મુશ્કેલ બન્યું છે.
ભૂટાનનું નિવેદન ભારત માટે શા માટે ઝટકો છે
ભૂટાનના પીએમ દ્વારા ડોકલામ વિવાદનો ઉકેલ શોધવામાં ચીનની ભાગીદારીની વાતને ભારત માટે મોટો ઝટકો માનવામાં આવી રહ્યો છે. ભારત ડોકલામમાં ચીનની ઘૂસણખોરીનો શરૂઆતથી જ વિરોધ કરે છે, કારણ કે આ વિસ્તાર વ્યૂહાત્મક રીતે અત્યંત સંવેદનશીલ સિલિગુડી કોરિડોરની નજીક છે. તે જમીનની એક સાંકડી પટ્ટી છે જે ભારતના ઉત્તરપૂર્વીય રાજ્યોને દેશના બાકીના ભાગોથી અલગ કરે છે. ચીનની વ્યૂહરચના યુદ્ધની સ્થિતિમાં સિલીગુડી કોરિડોરને બંધ કરીને પૂર્વોત્તર સાથેનો ભારતનો સંપર્ક કાપી નાખવાની છે. આવી સ્થિતિમાં, ડ્રેગન ડોકલામના વિસ્તારમાં વધુને વધુ ઘૂસવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે.
ભૂટાને ડોકલામ પર પોતાનું વલણ સંપૂર્ણપણે બદલી નાખ્યું
ભૂટાનના પીએમ કહે છે કે અમે બંને પક્ષો (ભારત અને ચીન) તૈયાર થયા પછી ચર્ચા કરી શકીએ છીએ, તે દર્શાવે છે કે ભૂટાને હવે ડોકલામ વિવાદમાં ચીનને એક પક્ષ તરીકે સ્વીકાર્યું છે. ભૂટાનના પીએમનું આ નિવેદન 2019માં આપવામાં આવેલા તેમના નિવેદનથી તદ્દન વિપરીત છે, જેમાં તેમણે કહ્યું હતું કે ત્રણેય દેશોના વર્તમાન ત્રિજંક્શન બિંદુની નજીક કોઈપણ પક્ષે એકપક્ષીય રીતે કંઈ કરવું જોઈએ નહીં. આ બિંદુ Batang La નામના સ્થળે આવેલું છે. ચીનની ચુમ્બી ખીણ બટાંગ લાની ઉત્તરે, ભૂટાન દક્ષિણ અને પૂર્વમાં છે જ્યારે ભારત પશ્ચિમમાં છે.
