જો કોઈ વ્યક્તિ પૃથ્વી (earth) પર મૃત્યુ પામે છે, તો તેને શક્ય તેટલી વહેલી તકે અંતિમ સંસ્કાર (funeral) કરવામાં આવે છે જેથી મૃત શરીર (dead body) બગડે નહીં. પરંતુ જો કોઈ અવકાશ (space)માં મૃત્યુ પામે તો શું?
આ સવાલના જવાબમાં નાસા (NASA)ના અવકાશયાત્રી (astronaut) ટેરી વર્ટ્સે જણાવ્યું હતું કે અવકાશમાં મૃત્યુ (astronaut dead) કરતાં કદાચ કોઈ પણ અવકાશયાત્રી માટે ખરાબ કંઈ નહીં હોય. ખરેખર, અવકાશયાન (space ship)માં મૃત શરીરને સંગ્રહિત કરવાની સુવિધા છે. પૃથ્વી પર અવકાશયાત્રીના મૃત શરીરને લાવવાના મિશનના અંતની રાહ જોવી પણ શક્ય નથી.
આવી સ્થિતિમાં, શરીરને એરલોકમાં પેક કરવામાં આવે છે અને અવકાશમાં જ છોડી દેવામાં આવે છે. ઠંડીમાં મૃત શરીરની જગ્યા આઇસ મમીમાં ફેરવાય છે. આ વાત ત્યારે સામે આવી જ્યારે નાસાના એપોલો મિશન દરમિયાન બનાવેલા સ્પેસ સૂટનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું. તે પણ બહાર આવ્યું કે જગ્યાના દબાણને કારણે મૃત શરીર પણ વિસ્ફોટ કરી શકે છે.
મૃત શરીર અવકાશમાં અનિશ્ચિત સમય સુધી રહી શકે છે
ટેરી વર્ટ્સ
જો અવકાશમાં મૃત શરીર કોઈ વસ્તુ (એસ્ટરોઈડ વગેરે) સાથે અથડાઈને નાશ પામતું નથી, તો તે અવકાશમાં અનિશ્ચિત સમય સુધી રહી શકે છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે આ મૃત શરીર અવકાશની અનંતતામાં સેંકડો, લાખો વર્ષો સુધી અસ્તિત્વમાં રહેશે. અવકાશયાત્રીએ કહ્યું કે અવકાશ મિશન પર ગયેલા વ્યક્તિના મૃતદેહને પૃથ્વી પર પાછો લાવવામાં કેટલાક મહિના લાગી શકે છે. તેથી જ જો અવકાશયાત્રી અવકાશમાં મૃત્યુ પામે છે, તો તેના મૃત શરીરને નાશ કરવા માટે ઘણી પદ્ધતિઓ અપનાવી શકાય છે.
જેમાં મૃત શરીરને અનંત અવકાશમાં છોડવું, મંગળ પર દફન કરવું વગેરે. જો કે, મંગળની સપાટીને બગડતી અટકાવવા માટે, પહેલા મૃતદેહને બાળી નાખવો પડશે. પરંતુ આ કાર્ય ખૂબ જટિલ છે, જેના વિશે સંશોધન ચાલી રહ્યું છે. એકંદરે, કોઈ નિશ્ચિતતા નથી કે મૃતદેહ અંતિમ સંસ્કાર માટે પૃથ્વી પર આવી શકશે. ‘ડેલી સ્ટાર’ના અહેવાલ મુજબ, અત્યાર સુધી અવકાશમાં માત્ર ત્રણ અવકાશયાત્રીઓ મૃત્યુ પામ્યા છે.
સ્વીડિશ કંપની પ્રોમેસા એક ‘સ્પેસ કોફિન’ બનાવવા પર કામ કરી રહી છે જે મૃત અવકાશયાત્રીના મૃતદેહને બરફના સ્ફટિકોના ફ્રીઝ-ડ્રાયડ ટેબ્લેટમાં સંગ્રહિત કરશે. કેનેડિયન અવકાશયાત્રી ક્રિસ હેડફિલ્ડ કહે છે કે, “હું અપેક્ષા રાખીશ કે જો અવકાશયાત્રીનું મંગળ પર અવસાન થયું હોય, તો અમે મૃતદેહને ઘરે લઈ જવાને બદલે ત્યાં દફનાવવાનું વિચારીશું.”
