ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (એએસઆઈ) એ ધાર જિલ્લામાં સ્થિત ભોજશાળાનું સર્વેક્ષણ પૂર્ણ કર્યું છે અને મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટની ઈન્દોર બેંચને પોતાનો બે હજાર પાનાનો અહેવાલ સુપરત કર્યો છે. હવે આ મુદ્દે 22 જુલાઈએ સુનાવણી થશે. સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે શું આ રિપોર્ટના આધારે હાઈકોર્ટ 23 વર્ષ પહેલા લાગુ કરાયેલી સિસ્ટમમાં ફેરફાર કરશે? અહીં હિંદુ પક્ષના વકીલે દાવો કર્યો હતો કે સર્વે દરમિયાન એવા ઘણા પુરાવા મળ્યા છે જે સાબિત કરે છે કે અહીં મંદિર હતું.
ધાર જિલ્લામાં 11મી સદીના આ સંકુલનો વિવાદ નવો નથી. હિન્દુ સમુદાય ભોજશાળાને વાગદેવી (દેવી સરસ્વતી)ના મંદિર તરીકે માને છે. મુસ્લિમ પક્ષ તેને કમાલ મૌલા મસ્જિદ કહે છે. હિંદુ ફ્રન્ટ ઑફ જસ્ટિસની અરજી પર 11 માર્ચે હાઈકોર્ટે ASIને ભોજશાળા સંકુલનો વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ કરવા અને છ સપ્તાહમાં તેનો રિપોર્ટ આપવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જોકે, ASIએ રિપોર્ટ રજૂ કરવા માટે વધુ સમય માંગ્યો હતો. ત્રણ વખત સમય વધારવામાં આવ્યો હતો. 4 જુલાઈના રોજ હાઈકોર્ટે ASIને 15 જુલાઈ સુધીમાં પોતાનો સંપૂર્ણ રિપોર્ટ સોંપવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
હિન્દુ પક્ષે કહ્યું- અમારો પક્ષ મજબૂત છે, સુપ્રીમ કોર્ટમાં જઈશું
હિંદુ ફ્રન્ટ ઓફ જસ્ટિસના વકીલ એડવોકેટ વિષ્ણુ શંકર જૈને કહ્યું કે આ કેસમાં ASI રિપોર્ટ મહત્વપૂર્ણ છે. ASIના રિપોર્ટથી અમારો કેસ મજબૂત બન્યો છે. અમે મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટની ઈન્દોર બેંચ સમક્ષ કહ્યું હતું કે આ પરિસર હિન્દુ મંદિરનું છે. તેનો ઉપયોગ મસ્જિદની જેમ થઈ રહ્યો છે. ASI દ્વારા 2003માં આપવામાં આવેલ આદેશ સંપૂર્ણપણે ખોટો છે. દેશના નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થઈ રહ્યું છે. અમે હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી. હાઇકોર્ટે ASIને વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ માટે સૂચના આપી હતી. બે હજાર પેજના રિપોર્ટમાં અમારું સ્ટેન્ડ મજબૂત બન્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસની કાર્યવાહી પર સ્ટે આપ્યો છે. આ કારણોસર અમે સુપ્રીમ કોર્ટમાં જઈ રહ્યા છીએ. એડવોકેટ હરિ શંકર જૈનનું કહેવું છે કે એએસઆઈના રિપોર્ટથી સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે ત્યાં પહેલા હિન્દુ મંદિર હતું. ત્યાં માત્ર હિંદુ પૂજા જ હોવી જોઈએ. ત્યાંથી 94 થી વધુ તુટેલી મૂર્તિઓ મળી આવી છે, જે પણ આ વસ્તુઓને જોશે તે સરળતાથી કહી શકે છે કે ત્યાં પહેલા મંદિર હતું.
ASIએ 22 માર્ચે આ વિવાદિત કોમ્પ્લેક્સનો સર્વે શરૂ કર્યો હતો. આ સર્વે લગભગ ત્રણ મહિના સુધી ચાલુ રહ્યો. વાસ્તવમાં, સમગ્ર વિવાદ એજન્સીના 7 એપ્રિલ, 2003ના આદેશને લઈને છે. હિંદુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે વિવાદ વધતાં ASIએ પરિસરમાં પ્રવેશને મર્યાદિત કરતો આદેશ જારી કર્યો હતો. આદેશ બાદ 21 વર્ષથી હિન્દુઓ ભોજશાળામાં મંગળવારે જ પૂજા કરી શકે છે જ્યારે મુસ્લિમો શુક્રવારના દિવસે જ નમાઝ અદા કરે છે. હિન્દુ ફ્રન્ટ ફોર જસ્ટિસે આ વ્યવસ્થાને પડકારી છે.
- શું છે ASIના રિપોર્ટમાં?
- સર્વેમાં 37 દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ મળી આવી છે
- પુરાતત્વ વિભાગને 1700 થી વધુ અવશેષો મળ્યા છે
- પરમાર શાસન દરમિયાન વપરાતી વસ્તુઓ પણ મળી આવી છે
- બારીઓ અને થાંભલાઓમાં ચાર સશસ્ત્ર દેવતાઓના શિલ્પો
- કેટલીક પ્રતિમાઓને ખંડિત કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો
ભોજશાળાના મુદ્દે એક પક્ષ સુપ્રીમ કોર્ટ પહોંચી ચૂક્યો છે. આ અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે એએસઆઈને નિર્દેશ આપ્યો હતો કે વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ કરતી વખતે ભોજશાળાના ભૌતિક બંધારણને નુકસાન ન થવું જોઈએ. તેમજ હાઈકોર્ટને કડક સૂચના આપવામાં આવી હતી કે તે હાલમાં આ અંગે કોઈ નિર્ણય લઈ શકશે નહીં. આ કારણોસર હિન્દુ પક્ષ હવે ASIના રિપોર્ટના આધારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં જવાની વાત કરી રહ્યું છે.
