અમેરિકા ઈરાનને તેના નાગરિક ઉર્જા ઉત્પાદન પરમાણુ કાર્યક્રમ વિકસાવવામાં મદદ કરવાનું વિચારી રહ્યું છે. CNNના અહેવાલ મુજબ અમેરિકાએ ઈરાનને 30 અબજ ડોલર (લગભગ 2.5 લાખ કરોડ રૂપિયા) ના રોકાણનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે જેના હેઠળ ઈરાન યુરેનિયમને સમૃદ્ધ બનાવ્યા વિના નાગરિક ઉર્જા માટે પરમાણુ કાર્યક્રમ શરૂ કરી શકે છે. આ કરાર હેઠળ ઈરાનને કેટલાક પ્રતિબંધોમાંથી પણ મુક્તિ મળી શકે છે અને તે વિદેશી બેંકોમાં જમા 6 અબજ ડોલર સુધીની રકમ મેળવી શકે છે જે હાલમાં પ્રતિબંધિત છે.
ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે યુદ્ધવિરામ પછી યુએસ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પનો સૂર બદલાઈ ગયો છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રના ટોચના ઈરાની અધિકારીઓ અને સૂત્રોએ માહિતી આપી છે કે અમેરિકા ઈરાનના નાગરિક ઉર્જા પરમાણુ કાર્યક્રમ માટે 20 થી 30 અબજ ડોલર આપશે અને તેના પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોમાં પણ રાહત આપી શકે છે. આ દરમિયાન ઈઝરાયલના સંરક્ષણ પ્રધાન ઇઝરાયલ કાત્ઝનું નિવેદન આવ્યું છે.
ઇઝરાયલ કાત્ઝે ઇઝરાયલી ટેલિવિઝન ચેનલ 13 સહિત વિવિધ મીડિયા ચેનલોને આપેલા ઇન્ટરવ્યુમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે યુદ્ધ શરૂ કર્યું હતું તે જાણ્યા વિના કે અમેરિકા તેમાં જોડાશે કે નહીં. ઇઝરાયલી સંરક્ષણ પ્રધાન ઇઝરાયલ કાત્ઝે કહ્યું હતું કે ઇઝરાયલને ખબર નથી કે યુરેનિયમ ભંડાર ક્યાં છે પરંતુ જો જરૂર પડશે તો તે ફરીથી ઇરાન પર હુમલો કરશે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે અમેરિકા ઇરાનને સીધા પૈસા નહીં આપે પરંતુ તે આરબ દેશોમાં તેના મિત્રો દ્વારા ઇરાનને આ મદદ પૂરી પાડશે.
‘અમે ફરીથી ઇરાન પર હુમલો કરીશું’, ઇઝરાયલ કાત્ઝે કહ્યું
કાત્ઝે ન્યૂઝ આઉટલેટ્સને જણાવ્યું હતું કે જરૂર પડ્યે ઇઝરાયલ ઇરાન પર ફરીથી હુમલો કરશે. તેમણે ચેનલ 12 ને કહ્યું, ‘અમે ઇરાનને પરમાણુ શસ્ત્રો અને લાંબા અંતરની મિસાઇલો વિકસાવવા દઈશું નહીં.’ કાત્ઝે એ પણ સ્વીકાર્યું કે ઇઝરાયલ ઇરાનના બધા સમૃદ્ધ યુરેનિયમનું સ્થાન જાણતું નથી પરંતુ દાવો કર્યો હતો કે તેમના લશ્કરી હુમલાઓએ તેહરાનની સંવર્ધન ક્ષમતાઓનો નાશ કર્યો છે. ચેનલ 12 સાથે વાત કરતા તેમણે યુરેનિયમ વિશે કહ્યું, ‘આ સામગ્રી પોતે એવી વસ્તુ નહોતી જેને બહાર કાઢી લેવામાં આવી હોવી જોઈએ.’
‘અમને અમેરિકાની પરવાનગીની જરૂર નથી’, ઇઝરાયલ કાત્ઝે કહ્યું
જ્યારે ચેનલ 13 એ તેમને પૂછ્યું કે શું તેમણે ખામેનીને મારવા માટે અમેરિકાની પરવાનગી લીધી હતી? ત્યારે કાત્ઝે કહ્યું, ‘આવા મામલામાં કામ કરવા માટે અમને કોઈની પરવાનગીની જરૂર નથી.’ ખામેનીને વિશે તેમનું નિવેદન પણ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે પણ કહ્યું હતું કે યુદ્ધ દરમિયાન ખામેનીનો જીવ જોખમમાં હતો.
ટ્રમ્પે ખામેનીને વિશે શું કહ્યું?
એક સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં તેમણે કહ્યું, ‘અમને બરાબર ખબર છે કે કહેવાતા સર્વોચ્ચ નેતા ક્યાં છુપાયેલા છે. તે એક સરળ લક્ષ્ય છે પરંતુ તે ત્યાં સુરક્ષિત છે – અમે તેમને ખતમ નહીં કરીએ, ઓછામાં ઓછું હમણાં નહીં.’
જણાવી દઈએ કે નાગરિક ઉર્જા ઉત્પાદન પરમાણુ કાર્યક્રમ એક પરમાણુ કાર્યક્રમ છે જેનો ઉપયોગ ફક્ત વીજળી અથવા ઉર્જા ઉત્પન્ન કરવા માટે થાય છે, શસ્ત્રો બનાવવા માટે નહીં. આમાં પરમાણુ પાવર પ્લાન્ટ બનાવવામાં આવે છે જે પરમાણુ પ્રતિક્રિયાઓનો ઉપયોગ કરીને વીજળી ઉત્પન્ન કરે છે. તેનો લશ્કરી હેતુઓ અથવા શસ્ત્રો સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.
આ પગલાને અમેરિકા અને ઈરાન વચ્ચે શાંતિ વાટાઘાટો શરૂ કરવાના પ્રયાસના ભાગ રૂપે વર્ણવવામાં આવી રહ્યું છે. 20 જૂનના રોજ વ્હાઇટ હાઉસ ખાતે અમેરિકન રાજદૂત સ્ટીવ વિટકોફ અને ગલ્ફ દેશોના નેતાઓ વચ્ચે એક ગુપ્ત બેઠક યોજાઈ હતી. તેમાં આ પ્રસ્તાવ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. અમેરિકા કહે છે કે તે આ કાર્યક્રમ માટે સીધા પૈસા નહીં આપે પરંતુ એવી અપેક્ષા છે કે અન્ય ગલ્ફ દેશો તેમાં રોકાણ કરશે.
