વિશ્વભરમાં ઝડપથી ફેલાતા ખતરનાક રોગ મંકીપોક્સ (Mpox)નો ખતરો ભારતમાં પણ દેખાવા લાગ્યો છે. ભારતમાં તેનો પ્રથમ દર્દી મળી આવ્યો છે. આ ખતરનાક રોગનો વાયરસ આફ્રિકાથી ઉદભવ્યો છે અને યુરોપ અને અમેરિકા સુધી પહોંચી ગયો છે. હવે ભારત પણ આ વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય સંકટનો શિકાર બની શકે છે. કેન્દ્ર સરકારે સોમવારે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને સમુદાય સ્તરે મંકીપોક્સના તમામ શંકાસ્પદ કેસોની સ્ક્રીનિંગ અને પરીક્ષણ હાથ ધરવા અને શંકાસ્પદ અને પુષ્ટિ થયેલા બંને કેસોમાં દર્દીઓ માટે હોસ્પિટલોમાં અલગતા સુવિધાઓ કરવા માટેની માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી હતી.
- કેન્દ્રની માર્ગદર્શિકા
- કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવ અપૂર્વ ચંદ્રાએ સોમવારે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને લખેલા પત્રમાં લોકોમાં કોઈપણ બિનજરૂરી ડર ફેલાવતા અટકાવવા જણાવ્યું હતું. જાગ્રત રહેવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકતા તેમણે કહ્યું કે આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય પરિસ્થિતિ પર સતત નજર રાખી રહ્યું છે.
- તેમણે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને જાહેર આરોગ્ય તૈયારીઓની સમીક્ષા કરવા, ખાસ કરીને આરોગ્ય કેન્દ્ર સ્તરે, હોસ્પિટલોમાં અલગતા સુવિધાઓ ઓળખવા અને આવી સુવિધાઓ પર જરૂરી લોજિસ્ટિક્સ અને પ્રશિક્ષિત માનવ સંસાધનોની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા જણાવ્યું હતું.
- કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવે રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરે સંકલિત રોગ સર્વેલન્સ પ્રોગ્રામ (IDSP) હેઠળ દેખરેખ એકમો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, તમામ મુખ્ય હિસ્સેદારોને જાગ્રત રહેવાનું પણ આહ્વાન કર્યું, જેથી તેઓ શંકાસ્પદ, સંભવિત, પુષ્ટિ થયેલા કેસો શોધી શકે, વ્યક્તિઓનો સંપર્ક કરી શકે. શોધ અને અન્ય દેખરેખ પ્રવૃત્તિઓની વ્યાખ્યાઓ અંગે સમયસર સક્રિય થઈ શકે.
- તમામ રાજ્યોને એમપોક્સ રોગ, તેના પ્રસારણની પદ્ધતિ, સમયસર રિપોર્ટિંગ અને નિવારક પગલાંની જરૂરિયાત વિશે લોકોને સંવેદનશીલ બનાવવા ઉપરાંત, શંકાસ્પદ અને પુષ્ટિ થયેલા બંને કેસ માટે જાહેર આરોગ્યની તૈયારી અને સંસર્ગનિષેધ સુવિધાઓની સમીક્ષા કરવા કહેવામાં આવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલય સતત ઉભરતી પરિસ્થિતિ પર નજર રાખી રહ્યું છે.
- વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) એ 14 ઓગસ્ટના રોજ એમપોક્સના વર્તમાન પ્રકોપને આંતરરાષ્ટ્રીય ચિંતાની જાહેર આરોગ્ય કટોકટી (PHEIC) જાહેર કરી. ડબ્લ્યુએચઓ દ્વારા રેખાંકિત કર્યા મુજબ, છેલ્લા છ મહિનામાં ડેમોક્રેટિક રિપબ્લિક ઓફ કોંગોમાં એમપોક્સના કેસોના સતત વધી રહેલા વલણને ધ્યાનમાં રાખીને આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. નવા પૂર્વ આફ્રિકન દેશો જેમ કે બુરુન્ડી, કેન્યા, રવાન્ડા અને યુગાન્ડામાંથી Mpox કેસનો ફેલાવો નોંધાયો છે. ચંદ્રાએ કહ્યું કે ડબ્લ્યુએચઓએ તેના નવીનતમ પરિસ્થિતિગત અપડેટમાં પ્રકાશિત કર્યું છે કે કેસોનું ક્લિનિકલ ચિત્ર મોટાભાગે સમાન છે.
- મોટાભાગના કિસ્સાઓ 34 વર્ષની સરેરાશ વય (18-44 વર્ષની શ્રેણી) ધરાવતા યુવાનોમાં છે. વૈશ્વિક સ્તરે નોંધાયેલા ટ્રાન્સમિશનના મોડ્સમાં, જાતીય સંપર્ક સૌથી સામાન્ય છે. વ્યક્તિ-થી-વ્યક્તિ બિન-જાતીય સંપર્ક પછી, અને એવા કિસ્સાઓમાં કે જેમાં ઓછામાં ઓછા એક લક્ષણની જાણ કરવામાં આવી હોય, સૌથી સામાન્ય લક્ષણ ફોલ્લીઓ છે, ત્યારબાદ તાવ આવે છે.
- IDSP હેઠળ રોગ સર્વેલન્સ નેટવર્ક આવા કેસોના કોઈપણ ‘ક્લસ્ટરિંગ’ પર નજર રાખવાનું ચાલુ રાખે છે. કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવે જણાવ્યું હતું કે એન્ટ્રી પોઈન્ટ્સ (એરપોર્ટ) પરના આરોગ્ય એકમોને કોઈપણ શંકાસ્પદ કેસ શોધવા માટે આવનારા મુસાફરોની આરોગ્ય તપાસને મજબૂત કરવા માટે નિર્દેશિત કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ હેઠળ લેબોરેટરી નેટવર્કને પણ મજબૂત કરવામાં આવ્યું છે. તદુપરાંત, રોગના રોગચાળાને ધ્યાનમાં રાખીને, રાજ્ય એઇડ્સ નિયંત્રણ સમિતિઓને શંકાસ્પદ કેસોની ઓળખ કરવા અને કેસની સમયસર રિપોર્ટિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આ મુદ્દા પર સમુદાયની જાગૃતિ વધારવા માટે સતર્ક રહેવા વિનંતી કરવામાં આવે છે.
- ચંદ્રાએ દેશમાં એમપોક્સના કારણે કોઈ પણ કેસ અથવા મૃત્યુના જોખમને રોકવા/ઘટાડવા માટે જરૂરી જાહેર આરોગ્યની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ ક્રિયાઓ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે એમપીઓએક્સના સંચાલન માટે મંત્રાલયની માર્ગદર્શિકાના વ્યાપક પ્રસાર અને NCDC દ્વારા જારી કરાયેલ રોગ પર અપડેટ કરાયેલ ‘સીડી-એલર્ટ’ પર પ્રસાર અને કાર્યવાહી પર ભાર મૂક્યો હતો.
