ભારતે રવિવારે ચીન સાથે લગભગ સાડા આઠ કલાક સુધી ચાલેલી લશ્કરી વાટાઘાટોના 13મા રાઉન્ડમાં પૂર્વ લદ્દાખમાં બાકીના ઘર્ષણ પોઈન્ટ પરથી સૈનિકોને વહેલી તકે પરત બોલાવવા માટે દબાણ કર્યું હતું. (China India Ladakh Border Commander talks) એમ સુરક્ષા સંસ્થાના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું. એવું જાણવા મળ્યું છે કે, કોર્પ્સ કમાન્ડર કક્ષાની વાતચીતનું મુખ્ય ધ્યાન પેટ્રોલિંગ પોઇન્ટ 15 (પીપી-15) પરથી સૈનિકોને પરત બોલાવવા અંગે હતું.
લદ્દાખમાં ભારત અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલો તણાવ ખતમ થવાનું નામ નથી લઈ રહ્યો. આના ઉકેલ માટે રવિવારે 13 મી કોર્પ્સ કમાન્ડર કક્ષાની બેઠક યોજાઈ હતી પરંતુ તેમાં પણ કોઈ ઉકેલ મળ્યો નથી. જણાવી દઈએ કે, બેઠક રવિવારે મોલ્ડોમાં લગભગ 8.30 કલાક સુધી ચાલી હતી. જેમાં પૂર્વી લદ્દાખ સેક્ટરમાં મડાગાંઠ સમાપ્ત કરવાની વાત કરવામાં આવી હતી.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, પૂર્વ લદ્દાખમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા પર ચીની બાજુ મોલ્ડો બોર્ડર પોઇન્ટ પર કોર્પ્સ કમાન્ડર સ્તરની 13મા રાઉન્ડની મંત્રણા યોજાઇ હતી. તેમણે કહ્યું કે, વાતચીત સવારે 10.30 વાગ્યાની આસપાસ શરૂ થઈ હતી. લેફ્ટ સ્થિત 14મી કોર્પ્સના કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ પીજીકે મેનને રવિવારે મંત્રણામાં ભારતીય પ્રતિનિધિમંડળનું નેતૃત્વ કર્યું હતું.
આર્મી ચીફ એમ એમ નરવણેએ શનિવારે કહ્યું હતું કે, ર્વ લદ્દાખ વિસ્તારમાં ચીન તરફથી સૈન્ય જમાવટ અને ગતિવિધિ ચાલુ રહેશે તો ભારતીય લશ્કર પણ પોતાની તરફ સૈન્ય હાજરી જાળવી રાખશે. જે ચીનના જેટલી જ છે. 13મા રાઉન્ડની વાતચીત ચીની સૈનિકો દ્વારા તાજેતરમાં ઘૂસણખોરીની બે ઘટનાઓની પૃષ્ઠભૂમિમાં થઈ રહી છે. જેમાં પ્રથમ ઘૂસણખોરી ઉત્તરાખંડના બારહોતી સેક્ટરમાં અને બીજી ઘૂસણખોરી અરુણાચલ પ્રદેશના તવાંગ સેક્ટરમાં નોંધાઈ હતી.
ભારત દ્વારા જારી કરાયેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રવિવારે ચુશુલ-મોલ્ડોમાં એક બેઠક યોજાઈ હતી. આમાં, ભારત તરફથી પૂર્વી લદ્દાખમાં સંપૂર્ણ ડિ-એસ્કેલેશનની વાત કરવામાં આવી હતી, જેમાં ચીન સહમત ન હતું. તેનો અર્થ એ કે મડાગાંઠ હજી સમાપ્ત થશે નહીં. બેઠકમાં ભારતે જણાવ્યું હતું કે જે રીતે પેંગોંગ તળાવ, ગલવાન અને ગોગરામાં ધીમે ધીમે ડી-એસ્કેલેશન થઈ રહ્યું છે અને ત્યાં બફર ઝોન બનાવવામાં આવ્યા છે, તે મડાગાંઠને સમાપ્ત કરવા માટે અંતિમ ઠરાવ તરફ દોરી શકે નહીં. ચીન હોટ સ્પ્રિંગ એરિયામાં પણ સમાન બફર ઝોન બનાવવા માંગે છે. બેઠક બાદ ભારતીય સેના દ્વારા જારી કરાયેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે વિવાદ ઉકેલવા માટે ભારત તરફથી રચનાત્મક સૂચનો આપવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ ચીન સંમત થયું ન હતું, તેમજ આવી કોઈ દરખાસ્ત પણ કરી ન હતી, જેના પર વધુ ચર્ચા થઈ શકે.
બેઠકમાં ભારતે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે હાલની સ્થિતિ ચીનની યથાવત સ્થિતિ બદલવાના પ્રયાસ અને દ્વિપક્ષીય કરારોના ઉલ્લંઘનને કારણે ભી થઈ છે. તે જ સમયે, ચીન તરફથી એવો આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો હતો કે ભારત ગેરવાજબી અને અવાસ્તવિક માંગણીઓ માટે આગ્રહ કરી રહ્યું છે, જે વાતચીતમાં સમસ્યાઓ ભી કરી રહ્યું છે.
આ વાટાઘાટો સવારે 10:30 વાગ્યે શરૂ થઈ હતી અને સાંજે 7 વાગ્યે સમાપ્ત થઈ હતી. જેમાં ભારત આગ્રહ કરી રહ્યું છે કે, બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધોમાં એકંદર સુધારણા માટે દેપસંગ સહિતના તમામ ઘર્ષણ બિંદુઓ પરના મુદ્દાઓનું સમાધાન કરવું જરૂરી છે.
હાલમાં બંને દેશોના સંવેદનશીલ ક્ષેત્રમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (એલએસી) પર લગભગ 50,000થી 60,000 સૈનિકો તૈનાત છે.
ભારત અને ચીન વચ્ચે બે મહિનાના અંતરાલ બાદ રવિવારે ઉચ્ચસ્તરીય સૈન્ય ચર્ચાનો 13મો રાઉન્ડ યોજાયો હતો. સુરક્ષા સંસ્થાના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, મંત્રણાનો ઉદ્દેશ પૂર્વ લદ્દાખમાં સંઘર્ષના બાકીના સ્થળોમાંથી સૈનિકોને પરત બોલાવવાની દિશામાં આગળ વધવાનો છે.
લગભગ ત્રણ અઠવાડિયા પહેલા, વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે તેમના ચીની સમકક્ષ વાંગ યીને કહ્યું હતું કે, પૂર્વ લદ્દાખમાં બાકીના મુદ્દાઓના વહેલા નિરાકરણ માટે બંને પક્ષોએ કામ કરવું પડશે. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં આ મંત્રણા યોજાઇ હતી. 16 સપ્ટેમ્બરે દુશાંબેમાં શાંઘાઈ કૉઓપરેશન ઑર્ગેનાઈઝેશન સમિટ દરમિયાન બંને દેશોના વિદેશ મંત્રીની મુલાકાત થઈ હતી. આ પહેલા ભારત અને ચીન વચ્ચે 12મા રાઉન્ડની ચર્ચા 31 જુલાઈએ યોજાઈ હતી. જેના થોડા દિવસો પછી, બંને દેશોની સેનાઓએ ગોગરામાંથી પોતાના સૈનિકોને પરત બોલાવી લીધા હતા. તેને આ ક્ષેત્રમાં શાંતિ અને સ્થિરતાની પુન:સ્થાપના તરફ એક મોટું અને નોંધપાત્ર પગલું માનવામાં આવ્યું હતું.
