ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના વેપાર સંબંધોમાં તણાવ વચ્ચે, એક મોટી રાહતના સમાચાર સામે આવ્યા છે. જ્યારે યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત પર 25% ટેરિફ (આયાત ડ્યુટી) લાદવાની જાહેરાત કરી છે, ત્યારે તેમણે ડીઝલ, ઉડ્ડયન બળતણ અને કેટલાક અન્ય મહત્વપૂર્ણ પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોને આમાંથી મુક્તિ આપી છે. આનાથી અમેરિકાને ઇંધણ નિકાસ કરતી કંપનીઓને મોટી રાહત મળી છે.
આ તણાવ વચ્ચે એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દા પર ચર્ચા થવા જઈ રહી છે. યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના દક્ષિણ એશિયા બાબતોના સૌથી વરિષ્ઠ સલાહકાર રિકી ગિલ આવતા અઠવાડિયે ભારત આવી રહ્યા છે. પરંતુ ચિત્ર હજુ સુધી સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ નથી. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે રશિયા સાથે ભારતના ઉર્જા અને સંરક્ષણ વેપાર પર ‘દંડ’ લાદવાની વાત કરી હતી પરંતુ આ દંડ ક્યારે અને કેવી રીતે લાદવામાં આવશે. તે હજુ પણ રહસ્ય છે.
ટ્રમ્પના ટેરિફ ઓર્ડરમાં શું હતું?
બુધવારે રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં ભારતની વર્તમાન વેપાર નીતિઓ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને કહ્યું હતું કે ભારત પર 25% ટેરિફ લાદવામાં આવશે. તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું હતું કે રશિયા સાથે ભારતના વ્યૂહાત્મક સંબંધો પર ટૂંક સમયમાં કેટલાક કડક પગલાં લેવામાં આવી શકે છે. પરંતુ જ્યારે તેમના દ્વારા હસ્તાક્ષર કરાયેલ એક્ઝિક્યુટિવ ઓર્ડર બહાર આવ્યો ત્યારે તેમાં અમેરિકા આવતા કેટલાક ભારતીય માલ પર ફક્ત 25% ટેરિફ વિશે વાત કરવામાં આવી હતી.
રસપ્રદ વાત એ છે કે ડીઝલ, રિફાઇન્ડ ઇંધણ, ક્રૂડ તેલ, LNG, વીજળી અને કોલસા જેવા પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોને મુક્તિની યાદીમાં રાખવામાં આવ્યા હતા. એટલું જ નહીં, દવાઓ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને સ્માર્ટફોન પણ આ યાદીમાં છે.
સરકારી માહિતી અનુસાર, ભારતે 2024-25માં અમેરિકાને લગભગ 48.6 લાખ ટન પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોની નિકાસ કરી હતી, જેનું મૂલ્ય $4 બિલિયનથી વધુ હતું. નિષ્ણાતો કહે છે કે આ છૂટને કારણે, ભારતમાંથી અમેરિકામાં ઇંધણની નિકાસ પહેલાની જેમ ચાલુ રહેશે. અમેરિકામાં ભારતની હાજરી જળવાઈ રહેશે, જેના કારણે ઊર્જા ક્ષેત્રની મોટી કંપનીઓને નુકસાન નહીં થાય.
ભારત-અમેરિકા વચ્ચે હજુ વાતચીત ચાલી રહી છે
આ દરમિયાન અમેરિકા અને ભારત ફરી એકવાર વેપાર કરાર સંબંધિત વાટાઘાટો કરવા જઈ રહ્યા છે. રિકી ગિલ યુએસ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ કાર્યાલય (NSC) માં દક્ષિણ અને મધ્ય એશિયા બાબતોના સીનિયર ડિરેક્ટર છે. તેમને ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ સચિવાલય (NSCS) દ્વારા 5 અને 6 ઓગસ્ટના રોજ દિલ્હીમાં યોજાનારી બેઠક માટે આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે.
આ બેઠક ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ આર્થિક કોરિડોર (IMEC) ના ભવિષ્ય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે આ મુલાકાતનું આયોજન ઘણા અઠવાડિયા પહેલા કરવામાં આવ્યું હતું અને તેનો બંને દેશો વચ્ચેના વર્તમાન વેપાર મુદ્દાઓ સાથે કોઈ સંબંધ નથી.
