ચૂંટણી પંચે ગુરુવારે જણાવ્યું હતું કે તેણે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી માટે ચૂંટણી મંડળની અંતિમ યાદી તૈયાર કરી છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી જગદીપ ધનખડના રાજીનામાને કારણે આ ચૂંટણી જરૂરી બની ગઈ છે. ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિની પસંદગી ઇલેક્ટોરલ કોલેજ દ્વારા થાય છે જેમાં રાજ્યસભાના ચૂંટાયેલા અને નામાંકિત સભ્યો અને લોકસભાના ચૂંટાયેલા સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે.
પંચે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી ૨૦૨૫ માટે ચૂંટણી મંડળની યાદીને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું છે. સૂચના જારી થયાની તારીખથી આ યાદી ચૂંટણી પંચના કાર્યાલયમાં સ્થાપિત ખાસ કાઉન્ટર પરથી ખરીદી શકાય છે. સૂચના ટૂંક સમયમાં જારી થવાની સંભાવના છે.
ધનખડે ૨૧ જુલાઈના રોજ ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું, જ્યારે તેમનો કાર્યકાળ પૂરો થવામાં હજુ બે વર્ષથી વધુ સમય બાકી હતો. સ્વાસ્થ્યના કારણોસર તેમણે 21 જુલાઈના રોજ પોતાના રાજીનામામાં લખ્યું હતું કે સ્વાસ્થ્યની સંભાળ રાખવા અને ડોકટરોની સલાહનું પાલન કરવા માટે, હું બંધારણની કલમ 67 (a) હેઠળ તાત્કાલિક અસરથી ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી રાજીનામું આપું છું.
આગામી ઉપરાષ્ટ્રપતિ કોણ બનશે?
જગદીપ ધનખરના ઉત્તરાધિકારી વિશે ઘણી અટકળો ચાલી રહી છે. સંભવિત નામોમાં બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર, જમ્મુ અને કાશ્મીરના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર મનોજ સિંહા અને દિલ્હીના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર વી.કે. સક્સેનાનો સમાવેશ થાય છે. અન્ય એક નામ જે સમાચારમાં છે તે રાજ્યસભાના ઉપાધ્યક્ષ હરિવંશ નારાયણ સિંહનું છે. ધનખરના રાજીનામા પછી હરિવંશ હાલમાં સંસદના ચોમાસા સત્રમાં રાજ્યસભાની કાર્યવાહીનું નિરીક્ષણ કરી રહ્યા છે.
ધનખરના રાજીનામાના માત્ર બે દિવસ પછી ચૂંટણી પંચે નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિની પસંદગીની પ્રક્રિયા શરૂ કરી હતી. જોકે ધનખરે તેમના પાંચ વર્ષના કાર્યકાળના માત્ર બે વર્ષમાં જ રાજીનામું આપ્યું હતું તેમ છતાં તેમના ઉત્તરાધિકારીને હજુ પણ સંપૂર્ણ પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ મળશે.
ભારતીય બંધારણના અનુચ્છેદ 324 હેઠળ ચૂંટણી પંચને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ચૂંટણી કરાવવાનો અધિકાર છે. અનુચ્છેદ 66(1) મુજબ ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી લોકસભા અને રાજ્યસભાના ચૂંટાયેલા સભ્યો અને રાજ્યસભાના નામાંકિત સભ્યો ધરાવતી ચૂંટણી મંડળ દ્વારા કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પંચની પ્રેસ રિલીઝમાં વધુમાં જણાવાયું છે કે રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી નિયમો, 1974 ના નિયમ 40 હેઠળ, પંચે તમામ સભ્યોના નવીનતમ સરનામાં સહિત ચૂંટણી મંડળની અપડેટ કરેલી યાદી તૈયાર કરવી જરૂરી છે. તેથી પંચે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી 2025 માટે ચૂંટણી મંડળની યાદી તૈયાર કરી છે. આમાં બધા લોકોના નામ મૂળાક્ષરો પ્રમાણે નોંધાયેલા છે અને તેમના રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના નામ અનુસાર ક્રમાંકિત કરવામાં આવ્યા છે.
