કોંગ્રેસે મંગળવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં ચૂંટણી સંબંધિત ઈલેક્ટ્રોનિક દસ્તાવેજોને સાર્વજનિક બનાવવા રોકવાના નિયમને પડકાર્યો હતો. 20 ડિસેમ્બરે કેન્દ્ર સરકારે મતદાન મથકોના CCTV, વેબકાસ્ટિંગ ફૂટેજ અને ઉમેદવારોના વિડિયો રેકોર્ડિંગ જેવા કેટલાક ઈલેક્ટ્રોનિક દસ્તાવેજોને સાર્વજનિક કરવાથી રોકવા માટે ચૂંટણી નિયમોમાં ફેરફાર કર્યા હતા.
અરજી પર કોંગ્રેસના મહાસચિવ જયરામ રમેશે કહ્યું કે ચૂંટણી પંચને આવા મહત્વપૂર્ણ કાયદા (ચૂંટણી આચારના નિયમો, 1961)માં એકપક્ષીય સુધારા કરવાની મંજૂરી આપી શકાય નહીં. નિયમોમાં ફેરફાર પછી પણ 21 ડિસેમ્બરે તેમણે પૂછ્યું હતું કે ચૂંટણી પંચ પારદર્શિતાથી આટલું ડરે છે. પંચના આ પગલાને ટૂંક સમયમાં કાયદાકીય રીતે પડકારવામાં આવશે.
20 ડિસેમ્બરે, ચૂંટણી પંચ (EC)ની ભલામણ પર કાયદા મંત્રાલયે ચૂંટણીના આચાર-વિચાર નિયમો-1961ના નિયમ 93(2)(A)માં ફેરફાર કર્યો છે. નિયમ 93 કહે છે કે ચૂંટણી સંબંધિત તમામ દસ્તાવેજો સાર્વજનિક રીતે ઉપલબ્ધ રહેશે. તેને બદલીને ચૂંટણી સંબંધિત તમામ દસ્તાવેજો સાર્વજનિક રૂપે ‘નિયમો મુજબ’ ઉપલબ્ધ રહેશે તેવું કરવામાં આવ્યું છે.
આ સમગ્ર મામલે અધિકારીઓએ કહ્યું હતું કે AIના ઉપયોગથી મતદાન મથકના CCTV ફૂટેજ સાથે ચેડા કરીને નકલી વર્ણન ફેલાવી શકાય છે. આ ફેરફારો પછી પણ ઉમેદવારો માટે ઉપલબ્ધ રહેશે. અન્ય લોકો તેને મેળવવા માટે કોર્ટમાં જઈ શકે છે.
પંજાબ-હરિયાણા હાઈકોર્ટે એક કેસમાં હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણી સંબંધિત દસ્તાવેજો અરજદાર સાથે શેર કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. આમાં નિયમ 93(2) હેઠળ સીસીટીવી ફૂટેજની પણ વિચારણા કરવામાં આવી હતી. જો કે ચૂંટણી પંચે કહ્યું હતું કે આ નિયમમાં ઈલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડ સામેલ નથી. આ અસ્પષ્ટતાને દૂર કરવા માટે નિયમમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે.
ECએ કહ્યું- ઈલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડને સાર્વજનિક કરવાનો કોઈ નિયમ નથી
EC એ કહ્યું કે નોમિનેશન ફોર્મ, ચૂંટણી એજન્ટોની નિમણૂક, ચૂંટણી પરિણામો અને ચૂંટણી ખાતાના નિવેદન જેવા દસ્તાવેજો ચૂંટણીના આચાર નિયમોમાં ઉલ્લેખિત છે. આચારસંહિતા દરમિયાન ઉમેદવારોના સીસીટીવી ફૂટેજ, વેબકાસ્ટિંગ ફૂટેજ અને વિડિયો રેકોર્ડિંગ જેવા ઇલેક્ટ્રોનિક દસ્તાવેજો તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવતા નથી. એક ભૂતપૂર્વ EC અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે મતદાન મથકોના સીસીટીવી કવરેજ અને વેબકાસ્ટિંગ ચૂંટણીના આચારના નિયમ હેઠળ નથી, પરંતુ પારદર્શિતા માટે કરવામાં આવે છે.
કમિશનના એક અધિકારીએ કહ્યું કે આવા ઘણા કિસ્સાઓ પ્રકાશમાં આવ્યા છે જેમાં નિયમોને ટાંકીને ઇલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડ્સ માંગવામાં આવ્યા હતા. સુધારો એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે નિયમોમાં ઉલ્લેખિત દસ્તાવેજો જ સાર્વજનિક કરવામાં આવે. નિયમોમાં ઉલ્લેખિત ન હોય તેવા અન્ય દસ્તાવેજોને જાહેર કરવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ નહીં.
